Trong những năm gần đây, người ta chứng kiến sự phát triển chóng mặt của ngành công nghiệp không gian, với việc phóng các vệ tinh và tàu vũ trụ ngày càng tăng. Tuy nhiên, điều này đã tạo ra một mối đe dọa chưa từng có cho việc hoạt động không gian - rác không gian.
Theo Cơ quan Vũ trụ Nga (Roscosmos), đã có tới 1 triệu vật thể nguy hiểm đang trôi nổi tự do xung quanh Trái Đất và số lượng này dự kiến sẽ tiếp tục tăng nhanh trong vài năm tới.
Rác không gian, còn được gọi là "space debris", là tập hợp các mảnh vỡ vũ trụ, tàn tích từ các vệ tinh, tàu vũ trụ, hay các đối tượng nhân tạo khác, để lại trên quỹ đạo Trái Đất.
Đây là kết quả của các va chạm giữa các vật thể trong không gian, các vụ nổ, hay sự hư hỏng do khí quyển Trái Đất. Các mảnh vỡ này di chuyển với tốc độ rất cao, có thể lên đến hàng nghìn km/giờ, tạo nên một mối nguy hiểm rất lớn cho việc hoạt động không gian.
Theo hãng tin TASS, tính toán của Roscosmos cho thấy số lượng vật thể quỹ đạo có đường kính vượt quá 1 cm sẽ còn tăng gấp 1,5 lần trong vòng 6-7 năm tới, gây nguy hiểm ngày càng gia tăng cho việc tiếp cận không gian.
Ngoài số lượng lớn các mảnh vỡ cỡ lớn, Cơ quan Vũ trụ châu Âu (ESA) còn tính toán rằng có khoảng 130 triệu mảnh vỡ nhỏ có đường kính dưới 1 cm đang vây bọc Trái Đất.
Mối đe dọa từ rác không gian không chỉ ảnh hưởng đến việc phóng các vệ tinh mới và các tàu vũ trụ mà còn đe dọa cả các tàu và trạm vũ trụ đang hoạt động. Nhiều sự cố gần đây đã xảy ra do va chạm với rác không gian, khiến các tàu vũ trụ phải khẩn trương tìm cách tự vệ và bảo vệ phi hành gia trên trạm không gian.
Để giải quyết vấn đề rác không gian, nhiều phương án dọn rác không gian đã được Cơ quan Vũ trụ Mỹ (NASA) và ESA tính toán. Một trong số đó là chế tạo các tàu vũ trụ "gom rác" để thu thập và loại bỏ các mảnh vỡ lớn và nhỏ trong không gian. Tuy nhiên, việc triển khai các phương án này đòi hỏi nhiều thời gian và tài nguyên.
Một phương án khác là sử dụng tia laser để tiêu diệt các mảnh vỡ nhỏ trong không gian. Tuy nhiên, việc áp dụng công nghệ này cũng cần phải đảm bảo an toàn cho các tàu và trạm vũ trụ khác đang hoạt động trên quỹ đạo.
Roscosmos đã khẳng định việc gia tăng về số lượng rác không gian làm nổi bật các vấn đề liên quan đến an toàn trong hoạt động không gian và đòi hỏi việc soạn thảo các quy tắc giao thông trong không gian cũng như cải thiện giám sát các khu vực gần Trái Đất.
Ông Alexander Bloshenko, Giám đốc điều hành phụ trách các chương trình dài hạn và khoa học của Roscosmos, kêu gọi việc soạn thảo các quy định quốc tế để giảm thiểu tình trạng tắc nghẽn trong không gian gần Trái Đất.
