Các nhà địa chất ở miền Bắc Guatemala đã sử dụng LiDAR - phương tiện viễn thám sử dụng các lia laser và cảm biến đo cung phản xạ của các tia này để xác định các dị thường ẩn trên mặt đất, bị những tán cây hay vật thể hiện đại che phủ - để khảo sát khu rừng được cho là có người Maya cổ đại từng định cư.
Dữ liệu từ các lần quét đem lại kết quả vượt xa mọi mong đợi khi tiết lộ tới hơn 1.000 khu định cư nằm rải rác trong khu vực rừng rậm khoảng 1.700 km2, được kết nối với nhau bằng 100 km đường sá được những người Maya cổ đại xây đắp cao và cẩn thận để đi bộ.
Ngoài nhà ở, giữa các "bóng ma" thời Maya này còn có phần nền của những kim tự tháp lớn, các kênh đào và hồ chứa.
Các phát hiện không chỉ tiết lộ một thế giới mới, một giai đoạn lịch sử mà còn cung cấp thêm bằng chứng về trình độ khoa học kỹ thuật "vượt thời gian" của người Maya, nhất là trong lĩnh vực xây dựng cơ sở hạ tầng phục vụ cho cuộc sống tiện nghi chỉ kém thời hiện đại một chút.
Niên đại của các công trình là một yếu tố làm tăng thêm độ choáng váng của phát hiện: Chúng có từ những năm 1000 trước Công Nguyên đến năm 250 trước Công Nguyên, thuộc thời kỳ Trung và Hậu Tiền Cổ Điển trong nền văn minh Maya.
Độ bao phủ của các khu định cư và cách chúng kết nối với nhau cũng hứa hẹn đem đến nhiều dữ kiện quan trọng về cách người Maya cổ xưa đã sinh sống và giao thương.
"Lần đầu tiên, dữ liệu về một khu vực được tích hợp về chính trị và kinh tế, điều chưa từng thấy ở những nơi khác ở Tây Bán Cầu" - đồng tác giả Carlos Morales-Aguilar từ Khoa Địa lý và môi trường của Trường Đại học Texas ở Austin, cho biết.
Trong sử sách, nền văn minh Maya đạt tới đỉnh cao của mọi lĩnh vực từ kiến trúc, toán học, thiên văn học, cho đến nghệ thuật. Tuy nhiên, sự biến mất của nó lại là một bí ẩn mà đến nay giới khoa học chưa khám phá hết.
Nền văn minh Maya được xây dựng bởi người Maya, một bộ tộc thổ dân châu Mỹ. Nó hình thành trên vùng đất mang tên Cuello cách nay 4.000 năm.
Từ mảnh đất này, người Maya phân chia thành nhiều nhánh, trong đó, nhánh lớn nhất tiến về vùng đất là vịnh Mexico ngày nay. Tại đây, các nhà khảo cổ vẫn tiếp tục khai quật hàng loạt đền thờ đá có niên đại lên tới 2.500 năm.
Giới khảo cổ cho biết, nền văn minh Maya đã tạo ra hàng loạt thành phố lớn vào thời kỳ năm 800 đến 400 trước Công nguyên.
Những thành phố nổi bật nhất là Nabke (thuộc Guatemala), Chichen Itza, Yaxchilian, Oxkintok, Palenque, Dos Pilas, Uaxactun, Altun Ha, Bonampak. Những khu đô thị của người Maya có sức chứa hàng vạn người. Chúng được xây dựng hoàn chỉnh, hiện đại.
