Các nhà khoa học và hoạt động môi trường lại vừa lên tiếng kêu gọi chính phủ Mexico có biện pháp chống lại nạn đánh bắt cá trái phép trên Vịnh California để chặn đà tuyệt chủng của cá heo California. Số cá thể loài này hiện chỉ còn 30 con và các nhà khoa học vẫn chưa thể nuôi nhốt chúng.
Không giống như tê giác bị săn trộm lấy sừng hoặc gấu bị bắt lấy mật, cá heo California là nạn nhân "bất đắc dĩ" của nạn săn bắt trái phép cá totoaba (trong hình). Cá heo California chỉ sống tại Vịnh California, phần biển nằm giữa đất liền Mexico và bán đảo California Baja. Khi các ngư dân sử dụng lưới rê và các vật dụng khác để săn bắt trái phép cá totoaba, họ vô tình làm chết cá heo California.
Cá totoaba bị đánh bắt trái phép để lấy bong bóng. Trong một khảo sát năm 2015, cơ quan môi trường Mexico cho biết giá trị bong bóng cá totoaba trên thị trường còn cao hơn cocaine, với 1 kg bong bóng cá có giá bằng 1,5 kg cocain. Thị trường chủ yếu của mặt hàng này là Trung Quốc. Các nhà điều tra cho biết giá bong bóng cá totoaba tại chợ ở thành phố Sán Đầu (tỉnh Quảng Đông, Trung Quốc) khoảng 20.000 USD/kg.
Người Trung Quốc dùng bóng cá totoaba trong món súp dạ dày cá. Người ta tặng nhau bóng cá phơi khô làm quà cáp trong kinh doanh, quà cưới với quan niệm đây là một loại thực phẩm có tác dụng chữa bệnh. Trong ảnh, một cửa hàng bán hải sản khô tại Hong Kong.
Theo ghi nhận của phóng viên, một cửa hàng tại khu Sheung Wan ở trung tâm Hong Kong có rao bán bong bóng cá toboaba (tại Trung Quốc gọi là dạ dày cá) nhưng không trưng bày sản phẩm. Người chủ shop sẽ cho khách hỏi mua xem hình cá, được ra giá hàng nghìn USD, và đòi đặt cọc. "Chúng tôi có hàng nhưng phải mất vài ngày để vận chuyển đến đây", bà nói. Trong ảnh, dạ dày cá được bày bán tại một cửa hàng hải sản khô ở Hong Kong.
Người chủ tiệm cho biết dù đã có lệnh cấm buôn bán bong bóng cá totoaba, mặt hàng này vẫn có thể được đưa đến Hong Kong rồi "tuồn" vào Trung Quốc dưới danh nghĩa hàng sử dụng cho cá nhân và với số lượng nhỏ. Trước đó, cá totoaba bị đánh bắt trái phép được bán từ tay các ngư dân sang những kẻ buôn lâu, bị trữ tại các kho ở biên giới rồi chuyển sang Mỹ hoặc đưa trực tiếp đến châu Á.
Năm 2014, một người đàn ông ở California (Mỹ) bị kết án 1 năm tù sau khi giới chức phát hiện 27 chiếc bong bóng cá totoaba trong chiếc xe của ông đậu ở biên giới Mỹ - Mexico và 214 bong bóng khác trong một nhà kho. Tổng trị giá số hàng hóa trên khoảng 3,6 triệu USD.
"Nguồn gốc của vấn đề nằm ở châu Á", Oona Isabelle Layolle, người của một tổ chức bảo vệ môi trường đang tham gia giải cứu cá heo California, cho biết. Bong bóng cá totoaba được cho có thể giúp giảm đau, chữa viêm khớp và các triệu chứng khó chịu khi mang thai, thậm chí lượng collagen lớn chứa trong bong bóng còn có tác dụng dưỡng da.
Ông Sunshine Antonio Rodriguez Pena, người đứng đầu một hiệp hội nghề cá ở Mexico, nói rằng giải pháp để ngăn chặn sự tuyệt chủng của cả cá heo California và cá totoaba là phải hợp thức hóa việc đánh bắt cá totoaba và thị trường buôn bán bong bóng cá, đặt ra số lượng tối đa được khai thác trong một khoản thời gian. Ông cũng là người thương lượng để 1.200 ngư dân Mexico chấp nhận bỏ nghề cá, với điều kiện chính phủ hỗ trợ họ 750 - 2.130 USD/tháng.
Giới chức Mexico cho biết Trung Quốc chỉ vừa thừa nhận vấn nạn buôn bán trái phép bong bóng cá totoaba từ đầu năm nay nhưng đã bắt đầu trao đổi thông tin với Mỹ và Mexico về vấn đề này. Trong khi đó, thời gian đang cạn dần đối với các nhà hoạt động môi trường tìm cách cứu cá heo California. Hiện chỉ còn 30 cá thể cá heo California còn sống. Nếu chính phủ Mexico không gia hạn và siết chặt lệnh cấm đánh bắt (sắp hết hiệu lực trong tháng 5 này), cá heo California sẽ tuyệt chủng vào giữa năm 2018.
