Tôm búa (Stomatopoda) - hay tôm tít, tôm tích, tôm thuyền - là nhóm động vật giáp xác bao gồm hơn 400 loài thuộc bộ Tôm chân miệng.
Người ta còn gọi chúng là tôm bọ ngựa vì chúng giống tôm nhưng có cặp càng như bọ ngựa. Chúng phân bố tại các vùng biển ôn đới và nhiệt đới trên khắp hành tinh. Chiều dài cơ thể của tôm búa có thể đạt tới 30 cm.
Vũ khí lợi hại nhất của tôm búa là chiếc càng có hình dạng giống như chùy của chúng. Khi xác định được con mồi, chúng tấn công bằng cách bung càng thật nhanh và mạnh.
Với cua, ốc, hàu, sò và những con mồi có vỏ cứng, chúng dùng càng để đập vỡ vỏ. Con mồi có thể mất mạng ngay sau khi hứng đòn tấn công của tôm búa.
Tôm búa vung càng với tốc độ cực nhanh lên tới 23m/giây và tạo ra lực 1.500 Newton lực cho mỗi cú đấm. Các nhà khoa học khẳng định, khi tôm búa bung càng, gia tốc của càng tương đương với gia tốc của viên đạn.
Các nhà khoa học còn phát hiện ra một điều đáng kinh ngạc đó là tôm búa có một lớp phủ hạt nano đặc biệt chống va đập cho phép hấp thụ và tiêu tán năng lượng.
Vì bung càng quá nhanh, tôm búa tạo ra những bong bóng khí trong khoảng không gian giữa càng và mục tiêu. Khi các bong bóng vỡ, chúng tạo nên một lực khá mạnh.
Lực này hỗ trợ lực bung của càng khiến cho khả năng diệt mồi tăng đáng kể. Nếu càng không trúng mục tiêu, con mồi vẫn có thể chết bởi lực mà các bong bóng tạo ra khi chúng vỡ.
Cơ chế này thực sự khá ấn tượng, đánh bại nhiều vật liệu về độ cứng và đàn hồi. Nó có thể có một số ứng dụng đáng kinh ngạc trong tương lai.
Loài tôm đặc biệt này còn khiến các nhà khoa học bất ngờ hơn khi đôi mắt của chúng có cấu tạo đặc biệt với tầm nhìn độc đáo. Mặc dù có cơ quan nhận kích thích ánh sáng nhưng tôm búa không thể phân biệt được các màu sắc tương tự nhau.
Tầm nhìn một màu của tôm búa giúp chúng tiết kiệm năng lượng khi sinh sống trong thế giới đầy cạnh tranh ở các rạn san hô.
Đối với tôm búa, đôi mắt chính là cơ quan xử lý thông tin thị giác, không phải bộ não.
