Trong số 28 bị can vừa bị Cơ quan Cảnh sát điều tra – Bộ Công an đề nghị truy tố với 2 tội danh là "Vi phạm quy định về quản lý tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí" và "Tham ô tài sản" trong vụ án xảy ra tại Tổng công ty 3/2, có nhiều cựu lãnh đạo Bình Dương gồm cựu Bí thư Tỉnh ủy Bình Dương, Trần Văn Nam; Phạm Văn Cành - cựu Phó Bí Thư thường trực Tỉnh ủy, cựu Chủ tịch HĐND tỉnh Bình Dương; Trần Thanh Liêm - cựu Chủ tịch UBND tỉnh Bình Dương; Nguyễn Thanh Trúc - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bình Dương...
Cựu Bí thư Tỉnh ủy Bình Dương Trần Văn Nam: Kết luận nêu rõ, ông Trần Văn Nam nhận thức được việc Cục Thuế tỉnh Bình Dương đề xuất áp giá đất quy định năm 2006 để tính thu tiền thuế trước bạ, tiền sử dụng đất giao cho Tổng công ty 3/2 năm 2012 là trái quy định. Tuy nhiên, là người có chức vụ cao nhất, ông Nam vẫn quyết định cho thực hiện. Hành vi của bị can Trần Văn Nam đã trực tiếp gây thất thoát ngân sách Nhà nước hơn 761 tỷ đồng, phạm tội Vi phạm quy định về quản lý tài sản nhà nước gây thất thoát, lãng phí".
Trong việc xử lý khu đất 43ha, trong bối cảnh xử lý “sự việc đã rồi” đối với vi phạm của Tổng công ty 3/2, với thẩm quyền quy định, bị can Trần Văn Nam hoàn toàn có thể ra quyết định buộc Tổng công ty 3/2 khắc phục hậu quả bằng việc thực hiện đúng quy định của pháp luật. Tuy nhiên, do động cơ cá nhân, Trần Văn Nam đã quyết định, cố ý cho Tổng công ty 3/2 tiếp tục thực hiện các hành vi vi phạm pháp luật tiếp theo. Để che giấu sai phạm, ông Nam còn chỉ đạo thuộc cấp điều chỉnh nhiều công văn, làm sai lệch bản chất nội dung phê duyệt chi tiết phương án sử dụng đất...liên đới gây thiệt hại cho Nhà nước 201 tỷ đồng.
Cơ quan điều tra đánh giá, là người có chức vụ cao nhất trong số các bị can phạm tội ở vụ án này và đã lợi dụng chức vụ, quyền hạn để phạm tội nên hành vi phạm tội của ông Nam là đặc biệt nghiêm trọng. Việc cho áp giá đất thấp để thu tiền sử dụng đất trái quy định, dẫn đến giá vốn của các khu đất giao cho Tổng công ty 3/2 có giá trị thấp, là một trong những nguyên nhân nảy sinh tội phạm.
Trần Thanh Liêm - cựu Chủ tịch UBND tỉnh Bình Dương: Kết luận nêu rõ, Trần Thanh Liêm là Phó bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh, Trưởng ban chỉ đạo cổ phần hóa Tổng công ty 3/2 giai đoạn 2015-2020. Quá trình làm việc, ông Liêm biết doanh nghiệp chuyển nhượng khu đất 43 ha cho Công ty Tân Phú trái quy định. Tuy nhiên, trong cuộc họp ngày 17/4/2017, ông Liêm vẫn đồng ý cho tổng công ty tiếp tục chuyển nhượng 30% vốn góp tại liên doanh Tân Phú cho Công ty Âu Lạc. Việc này tạo điều kiện cho ông Nguyễn Văn Minh và đồng phạm chuyển dịch tài sản Nhà nước sang tư nhân, gây thiệt hại gần 202 tỷ đồng.
Tại khu đất 145 ha, ông Liêm cũng biết tài sản này đã được tỉnh phê duyệt phương án sử dụng, tiếp tục kế thừa tính vào giá trị doanh nghiệp khi cổ phần hóa. Song, khi đất được Tổng công ty 3/2 đưa vào góp vốn liên doanh, bị can vẫn thống nhất đưa đất thành tài sản chờ thanh lý. Theo định giá, thời điểm đưa vào góp vốn (tháng 6/2017), giá trị khu đất 145 ha là hơn 2.000 tỷ đồng. Tuy nhiên, mức giá mà Tổng công ty 3/2 tự định ra và kê khai góp vốn chỉ hơn 440 tỷ. Bộ Công an xác định hành vi của ông Trần Thanh Liêm và đồng phạm gây thiệt hại hơn 1.600 tỷ đồng.
Phạm Văn Cành - cựu Phó Bí Thư thường trực Tỉnh ủy Bình Dương: Theo cơ quan điều tra, ông Cành được phân công phụ trách lĩnh vực kinh tế Đảng. Với hành vi tương tự bị can Trần Văn Nam trong việc xử lý khu đất 43ha của Tổng công ty 3/2. Dù biết Tổng công ty 3/2 đã chuyển nhượng khu đất 43ha cho liên doanh trái chủ trương, quyết định của Tỉnh ủy và trái quy định pháp luật nhưng vẫn đồng ý.
Ông Cành còn ký thông báo cho Tổng công ty 3/2 được tiếp tục chuyển nhượng 30% vốn góp tại liên doanh cho công ty Âu Lạc tạo điều kiện cho Nguyễn Văn Minh và đồng phạm hoàn thành việc chuyển dịch toàn bộ tài sản nhà nước sang tư nhân, gây thiệt hại hơn 201 tỷ đồng.
Để hợp thức hóa, che giấu sai phạm, theo chỉ đạo của ông Nam, bị can Cành đã ký “hợp thức hóa” công văn 974 làm sai lệch bản chất nội dung phê duyệt chi tiết phương án sử dụng đất của chủ sở hữu. Hành vi trên của ông Cành đã đủ yếu tố cấu thành tội “Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí”.
Nguyễn Thanh Trúc - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bình Dương: Kết luận nêu rõ, trong giai đoạn giữ chức vụ Chánh văn phòng, UBND tỉnh Bình Dương, ông Trúc chịu trách nhiệm đối với toàn bộ hoạt động của Văn phòng, có chức năng thẩm định các văn bản trước khi trình lãnh đạo UBND tỉnh giải quyết theo thẩm quyền. Tuy nhiên, khi nhận được văn bản của Cục thuế để thẩm định, biết rõ đề xuất cho áp dụng đơn giá đất bình quân 51.914 đồng/m2 (năm 2006) để tính thu tiền sử dụng đất cho năm 2012 là trái quy định nhưng vẫn đồng thuận, đồng ý với ý kiến tham mưu.
Ông Trúc duyệt nội dung trình ông Nam – khi đó là Phó Chủ tịch UBND tỉnh ký cho phép áp dụng đơn giá đất để tính thu tiền sử dụng đất cho Tổng công ty 3/2 (khu đất 43ha và 145ha) trái quy định, gây thất thoát ngân sách nhà nước hơn 761 tỷ đồng. Hành vi của ông Trúc đủ yếu tố cấu thành tội “Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước, gây thất thoát, lãng phí”.
Đánh giá về hành vi của nhóm bị can trong vụ án trên, Cơ quan CSĐT Bộ Công an cho rằng họ đa phần là những cán bộ, đảng viên có vai trò lãnh đạo chủ chốt của một đơn vị, địa phương, doanh nghiệp kinh tế lớn; đã có bề dày cống hiến, rèn luyện bản thân, từng có nhiều đóng góp cho Đảng bộ, chính quyền và sự phát triển kinh tế của địa phương. Tuy vậy, họ đã bị tha hóa, biến chất, bỏ qua quy chế của tổ chức Đảng, pháp luật của Nhà nước để thực hiện các hành vi trái pháp luật vì lợi ích nhóm, lợi ích cá nhân.
Về nguyên nhân phạm tội của những người này, cơ quan điều tra nhận định tác động mặt trái của kinh tế thị trường đã tạo ra sự cám dỗ về vật chất, làm cho những cán bộ, đảng viên không vững vàng về đạo đức, lối sống dễ gục ngã. Trong thực thi công vụ, thay vì mục đích cống hiến và vì lợi ích chung, họ sẽ vì mục đích tư lợi.
Trải qua thời gian, môi trường kinh tế của tỉnh Bình Dương tạo ra sự phân hóa giàu nghèo rõ nét. Mục đích làm giàu về kinh tế đi kèm với quyền chi phối về tổ chức, chính trị trở thành mục tiêu phấn đấu của một bộ phận cán bộ thoái hóa, biến chất nhưng có chức, có quyền tại địa phương này.
Những cơ hội làm giàu về kinh tế trong môi trường đó đã tạo ra những lợi ích cục bộ, lợi ích nhóm khiến kỷ cương, kỷ luật của của Đảng, pháp luật của nhà nước bị buông lỏng, được thay thế bởi những luật lệ bất thành văn nhằm phục vụ cho lợi ích nhóm do một số cán bộ lãnh đạo chi phối.
“Trong những tập thể lãnh đạo và các đơn vị nêu trên, khi người đứng đầu thậm chí là cả một tập thể lãnh đạo đã bị biến chất thì những yếu tố tích cực không còn đủ sức mạnh để thay đổi được những tư tưởng và quyết định sai trái. Đây chính là điều kiện thuận lợi cho các tội phạm xảy ra như nêu”, Cơ quan CSĐT Bộ Công an nhấn mạnh.
