Việc hai nhà thầu đưa ra mức giá dự thầu thấp nhất, chênh lệch hơn 1,1 tỷ đồng so với đơn vị trúng thầu, nhưng đều bị loại bởi các tiêu chí kỹ thuật tại gói thầu mua sắm thiết bị giáo dục ở thị xã Vĩnh Châu (Sóc Trăng), đang đặt ra nhiều câu hỏi về tính cạnh tranh thực chất và hiệu quả kinh tế của quá trình lựa chọn nhà thầu.

Ngày 13/05/2025, ông Phạm Phú Thịnh, Giám đốc Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng (QLDA ĐTXD) thị xã Vĩnh Châu, đã ký Quyết định số KQ2500111794_2505131348 phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu cho Gói thầu số 01: Mua sắm thiết bị dạy học lớp 5, lớp 9 (Mã E-TBMT: IB2500111794).

Gói thầu này thuộc Dự án Đầu tư mua sắm thiết bị dạy học phục vụ chương trình đổi mới sách giáo khoa, được phê duyệt kế hoạch lựa chọn nhà thầu theo Quyết định số 2875/QĐ-UBND ngày 18/12/2024 do ông Nguyễn Thanh Liêm, Chủ tịch UBND thị xã Vĩnh Châu cũ ký. Giá gói thầu là 9.763.681.991 đồng, sử dụng nguồn vốn ngân sách tỉnh hỗ trợ.

Đơn vị trúng thầu là Liên danh Nguyễn Tuấn - Tinh Mộc, với giá trúng thầu 9.130.136.000 đồng, đạt tỷ lệ tiết kiệm khoảng 6,488%.

"Ngã ngựa" ở cửa ải kỹ thuật

Cuộc đấu thầu thu hút 6 nhà thầu tham dự. Tuy nhiên, quá trình đánh giá do Công ty TNHH Quí Tường (MSDN: 2200741471) thực hiện đã cho thấy những diễn biến đáng chú ý về sự cạnh tranh giữa yếu tố giá và kỹ thuật.

Theo Báo cáo đánh giá E-HSDT số 28.04.01/BCĐG ngày 28/04/2025, ngay từ vòng đánh giá tính hợp lệ, Liên danh Thiết bị lớp 5 - 9 Vĩnh Châu (chào giá sau giảm 8.843.493.670 đồng) đã bị loại do "Bảo lãnh dự thầu không đúng mẫu theo E-HSDT".

Bước ngoặt của cuộc thầu nằm ở vòng đánh giá kỹ thuật. Tại đây, hai nhà thầu có mức giá chào thấp nhất đã không thể đi tiếp.

Cụ thể, Công ty TNHH MTV Năm Sáu Tám, đơn vị đưa ra giá dự thầu sau giảm giá thấp nhất là 7.957.933.220 đồng, bị đánh giá "Không đạt". Báo cáo nêu rõ lý do: "Nhà thầu cung cấp tài liệu không đáp ứng theo yêu cầu của E-HSMT đối với các tiêu chuẩn TCVN 6238-3 không đính kèm danh mục".

Tương tự, Liên danh Vĩnh Châu, đơn vị có giá chào thấp thứ hai là 8.006.850.000 đồng, cũng bị loại. Báo cáo chỉ ra nhà thầu không cung cấp tài liệu chứng minh đối với thiết bị máy tính để bàn, các tiêu chuẩn TCVN 6238-3 không đính kèm danh mục và không cung cấp các tiêu chuẩn khác, bản quyền về thiết bị theo yêu cầu.

Việc hai nhà thầu chào giá thấp nhất bị loại đã dẫn đến việc Liên danh Nguyễn Tuấn - Tinh Mộc, đơn vị chào giá cao hơn nhà thầu thấp nhất khoảng 1,17 tỷ đồng, được xếp hạng nhất và trúng thầu. Tình huống này đặt ra câu hỏi, liệu các tiêu chí kỹ thuật trong E-HSMT có được xây dựng một cách hợp lý, đảm bảo cạnh tranh hay không, khi mà các lỗi được chỉ ra như "không đính kèm danh mục" lại trở thành rào cản loại bỏ những nhà thầu có lợi thế lớn về giá?

Năng lực nhà thầu và sự bứt phá trong năm 2025

Thành viên đứng đầu liên danh trúng thầu là Công ty TNHH Kỹ nghệ lạnh Nguyễn Tuấn (MSDN: 1801287035), có trụ sở tại thành phố Cần Thơ, do ông Nguyễn Anh Tuấn làm đại diện pháp luật. Thành lập từ năm 2012, doanh nghiệp này được phân loại là quy mô siêu nhỏ.

Dữ liệu đấu thầu công khai cho thấy, doanh nghiệp này có lịch sử tham gia khá khiêm tốn với 9 gói thầu, nhưng tỷ lệ trúng thầu lại đạt mức cao là 66,67% (trúng 6 gói). Tổng giá trị trúng thầu ghi nhận 13.715.128.559 đồng.

Năm 2025 ghi nhận hoạt động tích cực và sự bứt phá của Kỹ nghệ lạnh Nguyễn Tuấn. Trong 3 gói thầu tham gia, doanh nghiệp trúng 2 gói với tổng giá trị hơn 11,4 tỷ đồng. Gói thầu tại Vĩnh Châu là gói có giá trị lớn nhất từ trước đến nay của công ty.

Tuy nhiên, khi xem xét về hiệu quả kinh tế, dữ liệu cho thấy những điểm đáng lưu tâm. Tỷ lệ tiết kiệm trung bình trong lịch sử trúng thầu của doanh nghiệp chỉ khoảng 4,81%. Đặc biệt, tại "Gói thầu số 03: Mua sắm, lắp đặt thiết bị" do Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh Bạc Liêu mời thầu (trúng ngày 03/01/2025 với giá trị 2.308.292.000 đồng), tỷ lệ tiết kiệm chỉ đạt mức 2%. Mức tiết kiệm này thường được xem là chưa tối ưu trong đấu thầu cạnh tranh.

Đối tác liên danh là Công ty CP Kiến trúc Nội thất Tinh Mộc (MSDN: 1800785729), do ông Lê Chí Thiện làm Giám đốc. Đây là một nhà thầu có kinh nghiệm dày dạn, đã tham gia tới 525 gói thầu và trúng 97 gói, với tổng giá trị trúng thầu hơn 343 tỷ đồng. Sự kết hợp này cho thấy một chiến lược bổ sung năng lực để tiếp cận các gói thầu quy mô lớn, với sự chênh lệch rõ ràng về kinh nghiệm giữa hai thành viên liên danh.

Lộ diện "hệ sinh thái" quen thuộc

Phân tích sâu hơn về các mối quan hệ cho thấy sự lặp lại đáng chú ý, gợi lên hình ảnh về một "hệ sinh thái" nhà thầu quen thuộc tại địa bàn.

Mối quan hệ với chủ đầu tư và đối tác liên danh thể hiện rõ nét tại Ban QLDA ĐTXD thị xã Vĩnh Châu cũ. Trong năm 2025, Kỹ nghệ lạnh Nguyễn Tuấn đã liên danh cùng Tinh Mộc tham gia liên tiếp 2 gói thầu lớn do đơn vị này mời thầu. Kết quả là trúng gói thầu lớp 5, 9 và trượt gói thầu lớp 4, 8 (kết quả công bố ngày 08/05/2025).

Sự hợp tác lặp lại giữa hai nhà thầu tại cùng một chủ đầu tư trong thời gian ngắn là một dấu hiệu thường được giới chuyên môn quan tâm khi đánh giá về môi trường cạnh tranh tại địa phương.

Bên cạnh đó, trong danh sách các đối thủ bị loại tại gói thầu này, Công ty TNHH MTV Năm Sáu Tám (đơn vị chào giá thấp nhất) cũng là cái tên đã từng cạnh tranh với Kỹ nghệ lạnh Nguyễn Tuấn trong quá khứ. Sự xuất hiện lặp lại của các nhà thầu, từ vai trò đối tác đến đối thủ, đặt ra nghi vấn liệu phạm vi cạnh tranh có đang bị thu hẹp trong một nhóm các đơn vị quen thuộc hay không.

Góc nhìn chuyên gia về tính cạnh tranh và minh bạch

Trao đổi về các nguyên tắc trong hoạt động đấu thầu, chuyên gia đấu thầu Đào Giang nhấn mạnh: "Luật Đấu thầu số 22/2023/QH15, cùng các văn bản hướng dẫn đều hướng tới mục tiêu cốt lõi là đảm bảo cạnh tranh, công bằng, minh bạch và hiệu quả kinh tế. Việc nhà thầu có giá chào thấp bị loại vì các lý do kỹ thuật là hợp lệ nếu lý do đó xác đáng và tuân thủ E-HSMT. Tuy nhiên, nếu các lỗi kỹ thuật mang tính hình thức, hoặc nếu E-HSMT cài cắm các tiêu chí gây hạn chế cạnh tranh, thì cần xem xét lại tính khách quan trong quá trình đánh giá để đảm bảo không bỏ lỡ cơ hội tiết kiệm ngân sách."

Về vấn đề hiệu quả kinh tế, chuyên gia Đào Giang cho rằng, tỷ lệ tiết kiệm thấp liên tục, ví dụ như mức 2%, có thể là dấu hiệu cho thấy môi trường cạnh tranh chưa thực sự tối ưu.

Dưới góc độ pháp lý, Luật sư Nguyễn Văn Lập, Đoàn Luật sư TPHCM, phân tích: "Pháp luật hiện hành, bao gồm Luật Đấu thầu số 22/2023/QH15, quy định rất rõ các hành vi bị cấm. Hiện tượng các nhà thầu 'quen mặt' liên tục xuất hiện cùng nhau không vi phạm pháp luật nếu quá trình đó diễn ra minh bạch. Tuy nhiên, khi đi kèm với các dấu hiệu bất thường khác như loại bỏ nhà thầu giá thấp vì lý do không trọng yếu, hoặc tỷ lệ tiết kiệm thấp kéo dài, đây có thể là cơ sở để các cơ quan quản lý nhà nước về đấu thầu tiến hành kiểm tra làm rõ."

Những dữ liệu công khai về gói thầu tại Vĩnh Châu và hoạt động của các bên liên quan đang đặt ra nhiều vấn đề cần được làm rõ. Sự minh bạch và hiệu quả trong việc sử dụng ngân sách nhà nước, đặc biệt trong lĩnh vực giáo dục, luôn đòi hỏi sự giám sát chặt chẽ từ các cơ quan chức năng và sự phản biện của công luận.