Ở kỳ trước, chúng tôi đã nêu lên nghịch lý về hiệu quả kinh tế giữa hai gói thầu thiết bị trường học tại tỉnh Vĩnh Long (mới). Vấn đề mấu chốt nằm ở gói thầu trị giá 2 tỷ đồng do Công ty TNHH Thương mại và Dịch vụ kỹ thuật Tâm Giang trúng thầu, nơi tính cạnh tranh dường như đã không tồn tại.

Chân dung nhà thầu "tân binh" thắng tuyệt đối

Công ty Tâm Giang (MST: 0318485123), do ông Lê Huỳnh Phong làm giám đốc, có địa chỉ đăng ký tại TP.HCM. Theo dữ liệu, công ty này chỉ mới được phê duyệt tư cách hợp lệ trên Mạng đấu thầu quốc gia vào ngày 24/06/2024.

Kể từ đó đến nay, công ty đã tham gia vỏn vẹn 2 gói thầu và trúng cả 2, đạt tỷ lệ thắng tuyệt đối 100%. Cả hai gói thầu này đều do các bên mời thầu thuộc địa bàn tỉnh Bến Tre (cũ) mời:

1. Gói thầu 2 tỷ đồng cung cấp thiết bị cho Trường Mầm non Bình Thạnh, do Ban QLDA ĐTXD các công trình dân dụng và công nghiệp tỉnh Bến Tre mời thầu.

2. Gói thầu 96,4 triệu đồng mua sắm bàn ghế, do Ban Quản lý các khu công nghiệp Bến Tre mời thầu.

Điểm chung đáng báo động là cả hai lần thắng thầu này, Công ty Tâm Giang đều là nhà thầu duy nhất tham gia. Điều này có nghĩa là một nhà thầu mới từ TPHCM đã hai lần liên tiếp thắng thầu mà không phải đối mặt với bất kỳ sự cạnh tranh nào.

Vai trò của Bên mời thầu ở đâu?

Luật Đấu thầu 2023 và các văn bản hướng dẫn luôn nhấn mạnh vai trò và trách nhiệm của Bên mời thầu trong việc đảm bảo một cuộc thầu công khai và cạnh tranh. Việc chỉ có một nhà thầu tham dự, đặc biệt khi nhà thầu đó trúng thầu với tỷ lệ tiết kiệm rất thấp (0,52%), đòi hỏi một sự xem xét lại toàn diện quy trình mời thầu.

Các câu hỏi cần được Ban QLDA ĐTXD các công trình dân dụng và công nghiệp tỉnh Bến Tre (nay thuộc tỉnh Vĩnh Long mới) làm rõ:

Quá trình đăng tải thông tin mời thầu đã được thực hiện rộng rãi, minh bạch để thu hút nhiều nhà thầu quan tâm hay chưa?

Hồ sơ mời thầu có đưa ra những tiêu chí kỹ thuật, năng lực hoặc kinh nghiệm nào quá đặc thù, vô hình trung làm hạn chế sự tham gia của các nhà thầu khác không?

Khi tiếp nhận và mở thầu chỉ với một hồ sơ dự thầu, Bên mời thầu và Tổ chuyên gia đã thực hiện việc đánh giá, thẩm định giá dự thầu một cách cẩn trọng như thế nào để đảm bảo mức giá đó là hợp lý và cạnh tranh so với thị trường?

Theo Luật sư Nguyễn Thị Hương (Đoàn Luật sư TP.HCM), pháp luật đã có những quy định để xử lý tình huống này. "Điều 17 của Luật Đấu thầu 2023 có quy định về xử lý tình huống trong đấu thầu. Tại thời điểm đóng thầu đối với gói thầu áp dụng đấu thầu rộng rãi, nếu chỉ có một nhà thầu tham gia, bên mời thầu được phép mở thầu ngay mà không cần xử lý tình huống. Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là trách nhiệm của họ kết thúc. Trái lại, họ càng phải cẩn trọng hơn trong việc đánh giá hồ sơ, đặc biệt là đánh giá tính hợp lý của giá đề xuất so với giá thị trường và giá các gói thầu tương tự. Việc một nhà thầu TPHCM, mới tham gia hệ thống lại là đơn vị duy nhất biết và nộp hồ sơ cho một gói thầu công khai là một dấu hiệu rất cần được các cơ quan quản lý cấp trên xem xét."

Rõ ràng, sự thành công của Công ty Tuấn Kiệt trong gói thầu còn lại đã chứng minh rằng, thị trường cung cấp thiết bị tại khu vực này hoàn toàn có đủ năng lực cạnh tranh. Vậy tại sao sự cạnh tranh đó lại "biến mất" một cách khó hiểu trong gói thầu của Công ty Tâm Giang?

(Kỳ cuối: Đấu thầu tại các tỉnh sau sáp nhập: Kinh nghiệm và giải pháp nâng cao hiệu quả.)