Cuối tuần qua, báo The Times đưa tin, phiến quân IS đã chiếm quyền kiểm soát bốn quận ở miền đông Afghanistan với 1.600 chiến binh địa phương cam kết trung thành với Nhà nước Hồi giáo.

Sự “xâm lược” này của IS có ý nghĩa gì và biện pháp nào để ngăn chặn chúng?

Hai sự kiện lớn tại Afghanistan đã thu hút sự quan tâm của dư luận trong những ngày gần đây. Đầu tiên là thông tin về Mullah Mansour – thủ lĩnh của phong trào Taliban – đã thiệt mạng trong một cuộc đấu súng nội bộ.

Sự kiện thứ hai mà báo The Times đã đưa vào cuối tuần qua cho rằng nhóm IS đã thiết lập một căn cứ mới ở tỉnh Nangarhar, phía nam của thành phố Jalalabad.

Bình luận về khả năng IS sẽ chiếm quyền kiểm soát Afghanistan, nhà báo Pyotr Goncharov của Sputnik Dari nhận định, vì lợi ích bảo vệ Afghanistan, một thỏa hiệp với một nhóm phiến quân Taliban có thể là cần thiết.

Theo The Times, việc phiến quân IS tràn vào Afghanistan liên quan đến việc binh sĩ phương Tây rút khỏi quốc gia này và tình trạng chia rẽ nội bộ trong phong trào Taliban.

Lầu Năm Góc cho biết họ hoàn toàn nhận thức được sự hiện diện của phiến quân IS và đang theo dõi chặt chẽ tình hình, không ngừng đánh giá về việc liệu sự hiện diện của chúng sẽ ảnh hưởng tới bản chất của mối đe dọa trong khu vực hay không.

Đáp lại, ông Goncharov nhấn mạnh rằng: “Trong bối cảnh Mỹ và NATO hoàn toàn mất kiểm soát tình hình Afghanistan, họ đang cố tỏ ra dũng cảm, tuyên bố rằng họ đã biết về sự xuất hiện của IS ở Afghanistan và đang theo dõi tác động có thể xảy ra đối với an ninh khu vực”.

Theo Goncharov, tuyên bố trên của Lầu Năm Góc ngay lập tức khiến dư luận đặt ra câu hỏi: “Nếu Mỹ, NATO đã biết thì tại sao họ không có hành động gì? Hay họ chỉ muốn khoanh tay đứng nhìn mọi thứ diễn ra trong khu vực?”.

Nhà báo Goncharov nói tiếp, Lầu Năm Góc biết rõ sự tàn bạo của IS khi chúng tra tấn, hành quyết dã man tù binh, khiến hàng nghìn người dân phải bỏ nhà cửa; quân đội Afghanistan cũng bị thiệt hại đáng kể. Tuy nhiên, Lầu Năm Góc vẫn chỉ đứng ngoài quan sát.

Goncharov nhấn mạnh rằng có một điều khiến Bộ Tổng tham mưu quân đội Nga lo ngại. Phiến quân IS tại Afghanistan sử dụng các chiến thuật tương tự như chúng đã làm ở Iraq và Syria. Đầu tiên, chúng bí mật xâm nhập vào các nước này và sau đó chiếm quyền kiểm soát nhiều vùng lãnh thổ.

Theo Bộ Tổng Tham mưu quân đội Nga, số lượng chiến binh IS tại Afghanistan đã tăng lên 3.500 người.

“Con số này đáng lưu tâm khi những chiến binh IS đầu tiên xuất hiện tại quốc gia Trung Á này mới chỉ trong năm ngoái”, Goncharov bình luận.

“Có ý kiến cho rằng nhóm IS tại Aghanistan được tuyển chọn trong hàng ngũ phiến quân Taliban – chủ yếu đến từ Pakistan và bởi các chiến binh Chechen và Uzbek. Những thủ lĩnh IS được cho là đánh cược vào các nhóm dân tộc thiểu số và chiến binh từ các tổ chức khủng bố khu vực. Tuy nhiên, đây là quan điểm của một người ngoài cuộc. Bằng cách nào người dân Afghanistan tự nhận ra IS?”, Goncharov giải thích.

Sayed Ishaq Gailani – thủ lĩnh của Phong trào Đoàn kết Quốc gia Afghanistan – nhấn mạnh rằng "hiện tượng IS" không thể chấp nhận đối với người dân Afghanistan trong mọi trường hợp. Gailani cho biết ông từng cảnh báo cộng đồng quốc tế rằng phiến quân Taliban hiện giờ có thể hợp tác với nhóm khác.

Vì lý do này, Gailani tin rằng: “Chúng ta cần giải quyết vấn đề của chúng ta với lực lượng Taliban càng sớm càng tốt và cần hợp tác để đối phó với IS. Chúng ta vẫn chưa rõ ai là kẻ đứng sau và hỗ trợ nhóm phiến quân này. Việc bảo vệ đất nước là cần thiết bởi chính phủ gần như không thể cùng lúc chiến đấu với cả lực lượng IS và Taliban”.

Về phần mình, Goncharov nhấn mạnh rằng ông Gailani có thể đã đúng, bởi IS ngày càng củng cố vị thế của chúng tại Afghanistan và trở thành một mối nguy an ninh đối với toàn bộ khu vực Trung Á.

“Và nếu ai đó nghĩ rằng IS sẽ cần 4-5 năm để phát triển lớn mạnh như ở Iraq và Syria thì họ đã nhầm, bởi IS có một mạng lưới cung cấp tài chính vững chắc”, Goncharov kết luận.