Bộ trưởng Tư pháp Philippines cảnh báo, hành động của Trung Quốc nhằm quân sự hóa bãi cạn Scarborough sẽ khiến Manila nối lại hợp tác chặt chẽ với Mỹ. Sau đó Tổng thống Duterte đã tuyên bố rằng, quan hệ hữu nghị Philippines-Trung Quốc đang "ở mức độ cao nhất" và những người Trung Quốc là những bạn tốt và đáng tin cậy. Nhưng, cùng ngày ông Duterte đã yêu cầu đại sứ Mỹ tại Manila giải thích lý do tại sao Mỹ không gửi hạm đội của họ tới Biển đông để ngăn chặn Trung Quốc xây dựng các cơ sở quân sự ở đó. Và thông tin về việc Trung Quốc bắt đầu đóng thêm loạt tàu đổ bộ cỡ lớn hầu như không tình cờ trùng hợp với tuyên bố của Bộ Ngoại giao Philippines về việc vào tháng 5 Malila sẽ tiến hành đàm phán với Trung Quốc về những tranh chấp ở Biển Đông.

Trả lời phỏng vấn của hãng tin Sputnik, nhà chính trị học Nga Vladimir Kolotov cho biết:

"Chính sách đối ngoại của (Tổng thống) Duterte nhằm mục đích giải quyết các vấn đề của mình bằng bàn tay của người khác. Tuy nhiên, một nước với nguồn lực nhỏ hơn không bao giờ có thể buộc một quốc gia với nguồn lực lớn hơn phải phục vụ lợi ích của mình. Đừng hy vọng vào điều đó, mà đây lại là lỗi cơ bản của Tổng thống Philippines… Mỹ chỉ có một loại đối tác nước ngoài là các nước chư hầu làm tất cả mọi thứ theo yêu cầu của Washington. Tất nhiên, một nước lớn như Trung Quốc là một đối thủ nguy hiểm của Mỹ. Và mục tiêu của Washington không phải là sử dụng nguồn lực của mình để giải quyết các vấn đề của ASEAN mà làm cho Trung Quốc bị mắc kẹt trong khu vực".

Giáo sư Kolotov cho rằng đàm phán Philippines-Trung Quốc về các vấn đề tranh chấp không thể đạt kết quả thực chất. Tổng thống Duterte không thể đưa ra đủ lý lẽ để Trung Quốc xem xét nghiêm túc lập trường của Philippines. Ở đây nói không chỉ về một số bãi cạn và hòn đảo mà về toàn bộ hệ thống an ninh chiến lược của các cường quốc lớn.

Trong bối cảnh đó, ai sẽ chú ý quan tâm đến lợi ích của Philippines? Mỹ đang thành lập hệ thống phòng thủ tên lửa từ Alaska đến Australia. Trong điều kiện này, Trung Quốc xây dựng cơ sở hạ tầng quốc phòng của riêng mình, trên các đảo xuất hiện những trạm radar và tên lửa đánh chặn. Cả hai cường quốc đều cố gắng bố trí các tiền đồn để phát hiện và tiêu diệt tên lửa của đối phương ở rất xa bờ biển nước mình. Nếu có khả năng thì Mỹ và Trung Quốc sẵn sàng bố trí tiền đồn của mình trực tiếp trên lãnh thổ Philippines. Ở đó họ có thể rơi vào tình trạng "trâu bò húc nhau", nhưng chỉ vì lợi ích của mình chứ không vì lợi ích của người Philippines.

Hiện thời, việc trông cậy vào Trung Quốc hoặc vào Mỹ sẽ không giúp gì cho Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN). Các nước thành viên nên trông cậy vào sự đoàn kết, sự nhất trí của hiệp hội và trong trường hợp này, ASEAN mới có thể bảo vệ hiệu quả quyền lợi của mình trước hai siêu cường.

Liên quan đến Tổng thống Duterte, không nên quên câu nói của ông rằng "trong mỗi năm câu nói của tôi có ít nhất hai câu nói đùa." Rất có thể tuyên bố này cũng chỉ là những lời đùa?