Liệt sĩ Lê Văn Huỳnh, sinh viên năm 4, trường Đại học Bách khoa Hà Nội – Đại học Quốc gia, quê ở huyện Kiến Xương, tỉnh Thái Bình. Theo tiếng gọi Tổ quốc, chàng sinh viên trẻ Lê Văn Huỳnh đã xếp bút nghiên lên đường vào Nam chiến đấu để bảo vệ Tổ quốc.
Bao nhiêu người về với Thành cổ Quảng Trị đã rơi lệ, đã khóc vì cảm động trước những tình cảm mà người lính dành cho gia đình, khâm phục tinh thần quả cảm, bất khuất và kinh ngạc trước sự linh thiêng của linh hồn người liệt sỹ. Dường như trước khi đến chiến trường Quảng Trị, anh Huỳnh đã tiên đoán sẽ có ngày đất nước ta thống nhất và ngày đó là ngày anh vĩnh viễn nằm lại với đất, vẫn thấy khắc khoải, day dứt...
Sẽ khó ngăn được những dòng nước mắt khi lần đầu tiên được lắng nghe câu chuyện đầy xúc động về những dòng tâm thư của liệt sĩ Lê Văn Huỳnh để lại trước ngày ra đi. Bức tâm thư với những trang viết đầy lắng đọng của chàng tân kỹ sư năm 4 gửi đến người mẹ thân yêu, người vợ dịu hiền và ý thức trách nhiệm trước vận mệnh Tổ quốc.
Bức thư được xem như là bản “di chúc” thiêng liêng của liệt sỹ Lê Văn Huỳnh viết từ chiến trường Thành cổ Quảng Trị trong 81 ngày đêm khói lửa được gia đình, bạn bè và đồng đội cất giữ và trao tặng cho Bảo tàng Thành Cổ Quảng Trị sau 40 năm. Qua thời gian, Trung tâm Bảo tồn Di tích & Danh thắng tỉnh Quảng Trị đã tiến hành phục chế, sao bản lại bức thư như nguyên bản và tổ chức hành hương về quê hương Kiến Xương (Thái Bình) để trao tặng lại cho gia đình.
Bức thư của chàng tân kỹ sư, liệt sỹ Lê Văn Huỳnh đã được đồng đội của anh tìm thấy trong ba lô ngày anh hy sinh, được gia đình cất giữ đến tận hôm nay. Năm 2002, nhân kỷ niệm 30 năm ngày giải phóng Quảng Trị, bức thư được gia đình trao tặng cho Bảo tàng Thành cổ Quảng Trị. Năm 2012, sao thời gian phục chế, sao bản thành công, Bảo tàng Thành cổ Quảng Trị trao trả lại cho gia đình.
Trong bức thư viết trước ngày mất, anh Lê Văn Huỳnh đã dự cảm chính xác về ngày 02/01/1973 anh sẽ hy sinh. Đây cũng chính là cái ngày tròn 1 năm kỷ niệm ngày cưới của anh với người vợ hiền Đặng Thị Xơ (quê nhà Thái Bình). Không dừng lại ở đó, sự linh cảm kỳ diệu của bức di thư được anh viết rất chi tiết về ngày mình ra đi. Trong thư anh Lê Văn Huỳnh đã ghi rõ thời gian mất, địa điểm nơi mình hy sinh. Cũng chính nhờ vậy mà mà gia đình đã tìm được hài cốt của anh sau 30 năm lưu lạc (1972-2002).
“Con ngồi đây biên vài dòng chữ cuối cùng trước khi đã “đi nghiên cứu bí mật trong lòng đất” thì gia đình khỏi thấy đó là điều đột ngột… Mẹ kính mến! Lớn lên trong tay mẹ từ khi còn trứng nước, chưa đền đáp được công ơn to lớn đó của mẹ thì đứa con út của mẹ đã phải đi thăm bố con rồi. Thư này tới tay mẹ chắc mẹ buồn lắm. Lòng mang nặng đẻ đau giọt máu đào hơn ao nước lã, lá vàng còn ở trên cây lá xanh rụng xuống trời ơi hỡi trời…” – trích đoạn bức thư.
Không những thế, anh còn tiên đoán được ngày mình hy sinh cũng như cái nơi mà anh sẽ ngã xuống, địa điểm đồng đội sẽ chôn cất. Anh vạch đường và kể khá tỉ mỉ về nơi mình sẽ yên nằm sau này: “Khi hòa bình có điều kiện vào Nam mang hài cốt anh về. Đường đi như sau: Đi tàu vào thị xã Quảng Trị qua sông Thạch Hãn là nơi anh hy sinh… Nếu tính xuôi theo dòng nước thì mộ anh ở cuối làng”.
Trong dòng di thư, bên cạnh những dòng thư viết vội gửi đến người mẹ già yếu, anh cũng dành tình cảm cho người vợ mới cưới, cho người thân với những gửi gắm, dặn dò tha thiết. Đọc xuyên suốt bức thư, anh đã nhiều lần nhắc đến ngày mình chết và nơi anh sẽ nằm xuống. Sau này, hòa bình lặp lại, cũng nhờ bức thư này đồng đội, người thân đã tìm thấy hài cốt anh nằm “ẩn mình” bên dòng sông Thạch Hãn.
Gửi đến người mẹ hiền hậu nơi quê nhà với tình cảm rất thực của người con phương xa, anh viết: “Mẹ kính mến! Con đi mẹ ở lại trăm tuổi bạc đầu, coi như con lúc nào cũng nằm bên mẹ, mẹ đừng buồn cho linh hồn con được thỏa mái bay đi…Thôi mẹ nhé đừng buồn, coi như con đã sống trọn đời cho Tổ Quốc”. Bức thư của liệt sỹ Lê Văn Huỳnh đã trở thành sức mạnh giúp hai mẹ con chị Xơ vượt qua mất mát, đau thương và những khó khăn của cuộc sống đời thường, để vững vàng kiên trinh.
Nằm sâu trong 10 trang thư hoen úa là những câu chuyện cảm động về lời dự cảm, xác định cái chết, ngày ra đi đến với mình, là tình thương gửi đến mẹ yêu, là nghĩa vợ chồng sâu đậm, tình cảm của những người thân trong gia đình, và trên hết là lý tưởng “Tổ quốc là trên hết” mà không chút đắn đo, do dự của người lính trẻ trước vận mệnh “ngàn cân treo sợi tóc” của dân tộc. Bức thư như một thông điệp gửi đến mai sau hãy biết “sống đẹp, sống có ích”, sống có lý tưởng, ước mơ và có giá trị giáo dục không những cho hôm qua, hôm nay và mãi mãi cho muôn đời sau.
