Vào năm 1802, con tàu Mentor bị đắm ở ngoài khơi đảo Kythera (còn gọi là Kithira hoặc Kythira), Hy Lạp. Theo các chuyên gia, vào thời điểm bị chìm, con tàu chở nhiều bảo vật lấy từ Parthenon - ngôi đền nổi tiếng Hy Lạp cổ đại.
Mentor là tàu hai buồm thuộc sở hữu của nhà ngoại giao Thomas Bruce. Ông là một quý tộc Scotland có tước hiệu Bá tước Elgin đời thứ 7.
Nhà ngoại giao Bruce sử dụng tàu Mentor để chở cổ vật đến Anh trong thời gian làm đại sứ tại đế quốc Ottoman.
Sau hơn 200 năm "ngủ vùi" dưới nước, con tàu đang mục ruỗng dần. Vì vậy, các chuyên gia tích cực đẩy mạnh các chuyến thám hiểm xác tàu để thu thập toàn bộ cổ vật từ xác tàu.
Trong chuyến thám hiểm mới đây, các thợ lặn có phát hiện đáng chú ý về xác tàu Mentor. Họ tìm thấy một số mảnh dây buộc neo, đồng xu, đế lót giày, khóa kim loại, đồng xu để chơi bài, hai quân cờ, vật dụng nấu nướng và nhiều đồ vật nhỏ khác.
Trong đó, các thợ lặn đặc biệt chú ý đến những bảo vật bằng đá cẩm thạch có nguồn gốc từ đền Parthenon ở Athens, Hy Lạp.
Các chuyên gia gọi những cổ vật này là cẩm thạch Parthenon. Chúng mô tả các vị thần Hy Lạp, anh hùng và động vật. Sau khi được trục vớt từ dưới đáy biển, số cổ vật này được đưa đến Bảo tàng Anh ở London.
Nhà khảo cổ hải dương Dimitris Kourkoumelis ở Cục cổ vật dưới nước thuộc Bộ Văn hóa và Thể thao Ai Cập cho hay, những cổ vật được tìm thấy trong xác tàu Mentor không chỉ giúp giải mã những bí mật về ngôi đền Parthenon cổ kính mà còn tìm hiểu cuộc sống của những người ở trên tàu vào thời điểm bị đắm.
Kể từ năm 1832 đến nay, Hy Lạp tiến hành một số dự án thu thập cổ vật bị cướp phá. Cẩm thạch Parthenon là những cổ vật hàng đầu trong danh sách trên.
Chính phủ Hy Lạp yêu cầu Anh trả lại cẩm thạch Parthenon. Trong bối cảnh đó, Bảo tàng Anh đề nghị tạm thời mượn số tác phẩm này nên hiện chúng vẫn chưa được đưa trở về "quê nhà".
