Tập đoàn Công nghiệp Hàng không Vũ trụ Israel (Israel Aerospace Industries – IAI) đầu tháng 12/2025 chính thức xác nhận đã hoàn tất thỏa thuận xuất khẩu quan trọng với Thái Lan nhằm bàn giao hệ thống phòng không Barak MX cho Không quân Hoàng gia Thái Lan (RTAF). Đây được xem là một trong những thương vụ mua sắm phòng không có ý nghĩa chiến lược lớn nhất của RTAF từ trước tới nay.
Thỏa thuận này giúp Thái Lan lần đầu tiên sở hữu năng lực phòng không tầm trung – tầm xa tích hợp đầy đủ, qua đó tăng cường đáng kể khả năng bảo vệ không phận trước các mối đe dọa hiện đại như tên lửa đạn đạo chiến thuật, tên lửa hành trình, máy bay có người lái và phương tiện bay không người lái (UAV).
Bước ngoặt trong năng lực phòng không của Thái Lan
Barak MX là hệ thống tên lửa phòng không mô-đun, network-centric, do IAI thiết kế và chế tạo nhằm cung cấp khả năng bảo vệ nhiều lớp, đa nhiệm trong môi trường tác chiến thay đổi nhanh. Hệ thống được xây dựng trên kiến trúc linh hoạt, có thể cấu hình theo nhiều biến thể khác nhau, từ phòng thủ điểm cho đến bảo vệ toàn bộ chiến trường.
Barak MX có khả năng bảo vệ cơ sở hạ tầng trọng yếu, lực lượng cơ động và khu vực dân cư, phù hợp với yêu cầu bảo vệ không phận quốc gia trong bối cảnh các mối đe dọa đường không ngày càng đa dạng và phức tạp.
Tổ hợp tên lửa đánh chặn nhiều lớp, tầm bắn tới 150 km
Trọng tâm năng lực của Barak MX là họ tên lửa đánh chặn nhiều lớp, bao gồm ba biến thể chính:
• Barak-MRAD (tầm trung) – tầm bắn khoảng 35 km
• Barak-LRAD (tầm xa) – tầm bắn khoảng 70 km
• Barak-ER (tầm mở rộng) – tầm đánh chặn lên tới 150 km
Tất cả các tên lửa đều phóng thẳng đứng, sử dụng đầu tự dẫn radar chủ động và có khả năng cơ động tốc độ cao, đủ sức đánh chặn các mục tiêu linh hoạt, tốc độ lớn, bao gồm tên lửa hành trình có tín hiệu phản xạ thấp và mối đe dọa đạn đạo trong pha cuối.
Vị thế mới của Thái Lan trong phòng không khu vực
Hệ thống Barak MX được trang bị radar đa nhiệm MMR (Multi-Mission Radar) do IAI phát triển. Đây là radar mảng pha quét điện tử chủ động (AESA) trạng thái rắn, điều khiển chùm tia kỹ thuật số, có khả năng theo dõi đồng thời hàng trăm mục tiêu.
Radar MMR hoạt động ở băng tần S, được tối ưu để phát hiện và bám bắt tên lửa đạn đạo, máy bay, trực thăng và UAV, ngay cả trong điều kiện gây nhiễu mạnh và nền tạp phức tạp. Đáng chú ý, loại radar này đã được kiểm chứng trong thực chiến và hiện cũng đang phục vụ cho các hệ thống phòng không nổi tiếng khác của Israel như Iron Dome và David’s Sling.
Trung tâm chỉ huy – điều khiển (C2) của Barak MX xử lý dữ liệu radar thời gian thực, thông tin tình báo bên ngoài và mệnh lệnh tác chiến thông qua hệ thống quản lý tác chiến có hỗ trợ trí tuệ nhân tạo (AI).
Cách tiếp cận lấy phần mềm làm trung tâm cho phép kíp vận hành tự động hoặc thủ công phân loại mục tiêu, ưu tiên đe dọa và phân bổ tên lửa đánh chặn theo học thuyết tác chiến.
Nhờ khả năng kết nối mạng, C2 của Barak MX có thể hoạt động độc lập hoặc tích hợp vào mạng phòng không quốc gia hay liên minh, giúp hệ thống trở thành một phần của lưới phòng thủ không phận nhiều tầng.
Toàn bộ hệ sinh thái Barak MX được thiết kế với tính cơ động cao. Các thành phần như radar, bệ phóng, xe tiếp đạn và phương tiện hỗ trợ đều được lắp trên khung gầm bánh lốp chiến thuật, cho phép triển khai nhanh, thay đổi vị trí linh hoạt và tránh bị đối phương khóa mục tiêu.
Bên cạnh việc cung cấp trang bị, IAI đã ký thỏa thuận hợp tác dài hạn với Thai Aviation Industries (TAI) nhằm bảo đảm đào tạo kỹ thuật, bảo trì, duy tu và nâng cấp hệ thống ngay tại Thái Lan. Đây là bước đi quan trọng giúp Bangkok xây dựng năng lực bảo đảm kỹ thuật tự chủ, phù hợp xu hướng tăng cường độc lập tác chiến của các lực lượng không quân trong khu vực.
Trước đây, Thái Lan chủ yếu dựa vào các hệ thống phòng không tầm ngắn và phòng thủ điểm thế hệ cũ. Việc đưa Barak MX vào trang bị được đánh giá là bước nhảy vọt mang tính chuyển đổi, giúp RTAF nâng cao đáng kể khả năng đối phó các mối đe dọa tầm xa và phi đối xứng.
Trong bối cảnh Đông Nam Á ngày càng quan tâm tới phòng thủ tên lửa, trước sự gia tăng của UAV, vũ khí tấn công tầm xa và tên lửa khu vực, Barak MX giúp Thái Lan trở thành một đối tác tích cực hơn trong hợp tác phòng không khu vực, đồng thời mở ra kỷ nguyên mới của phòng thủ không phận nhiều tầng cho quốc gia này.
