Quan sát của Báo Tri thức và Cuộc sống cho thấy, trong hành trình chinh phục các gói thầu xây lắp, sự thành công của Công ty Cổ phần Xây dựng Công trình Tây Hồ (Công ty Tây Hồ) gắn liền với một số Bên mời thầu (BMT) cụ thể, chủ yếu là các công ty tư vấn tại Bình Dương. Dữ liệu lịch sử đấu thầu hé lộ những mối quan hệ đáng chú ý, với tỷ lệ trúng thầu tuyệt đối tại một số đối tác chiến lược.

Công ty Tư vấn AIC: "Đối tác vàng" mang lại hơn 336 tỷ đồng

Trong danh sách 12 bên mời thầu mà Công ty Tây Hồ đã từng tham gia dự thầu, Công ty TNHH Tư vấn Đầu tư Xây dựng AIC (Công ty AIC) là cái tên nổi bật nhất. Dữ liệu thống kê chỉ ra rằng, Công ty Tây Hồ đã tham gia 3 gói thầu do Công ty AIC mời thầu và trúng cả 3 gói, đạt tỷ lệ thành công 100%.

Tổng giá trị của 3 gói thầu này lên tới 336.593.540.954 đồng. Con số này chiếm tới 65,5% tổng giá trị trúng thầu mà Công ty Tây Hồ đạt được trong toàn bộ lịch sử hoạt động của mình. Rõ ràng, Công ty AIC là đối tác quan trọng nhất, mở ra những dự án quy mô lớn nhất cho Công ty Tây Hồ.

Gói thầu có giá trị lớn nhất là gói "Thi công xây lắp và thiết bị theo xây lắp", được phê duyệt kết quả vào ngày 23/12/2024 tại Bình Dương. Giá trị trúng thầu của gói này lên tới 184.787.169.995 đồng. Tại gói thầu này, Công ty Tây Hồ tham gia với vai trò liên danh chính.

Trước đó, vào ngày 29/12/2023, Công ty Tây Hồ trúng gói thầu tương tự với giá trị 68.201.322.344 đồng (vai trò liên danh phụ). Và gói thầu đầu tiên đánh dấu mối quan hệ này là vào ngày 23/11/2022, với giá trị 83.605.048.615 đồng.

Tỷ lệ trung bình giá trúng thầu so với giá dự toán tại các gói thầu do Công ty AIC mời thầu là 96,96%, nghĩa là mức tiết kiệm trung bình khoảng 3,04%. Mặc dù cao hơn mức trung bình chung của Công ty Tây Hồ (2,35%), nhưng đối với các gói thầu quy mô hàng trăm tỷ đồng, con số này vẫn được đánh giá là khá khiêm tốn.

Các Bên mời thầu khác với tỷ lệ trúng 100%

Bên cạnh Công ty AIC, dữ liệu cũng cho thấy Công ty Tây Hồ có mối quan hệ rất tốt với Công ty Cổ phần Tư vấn Thiết kế Xây dựng Việt Trẻ (Công ty Việt Trẻ). Công ty Tây Hồ đã tham gia 2 gói thầu do đơn vị này mời thầu và trúng cả 2, với tổng giá trị 55.818.106.574 đồng. Tỷ lệ tiết kiệm tại các gói thầu này khá tốt (trung bình khoảng 8,48%). Gói thầu gần nhất là dự án đường Bình Thung vào tháng 5/2025 (hơn 30,2 tỷ đồng).

Vai trò của đơn vị tư vấn và yêu cầu về tính độc lập

Trong quy trình đấu thầu, đơn vị tư vấn đóng vai trò quan trọng, từ việc lập Hồ sơ mời thầu (E-HSMT), xác định các tiêu chuẩn đánh giá, đến việc đánh giá Hồ sơ dự thầu (E-HSDT). Do đó, tính khách quan và độc lập của đơn vị tư vấn là yếu tố then chốt đảm bảo sự cạnh tranh và minh bạch.

Việc một nhà thầu thường xuyên trúng thầu, thậm chí đạt tỷ lệ 100%, tại các gói thầu do một hoặc một vài đơn vị tư vấn cụ thể tổ chức mời thầu là hiện tượng cần được quan tâm, phân tích đa chiều. Mặc dù điều này có thể phản ánh sự am hiểu của nhà thầu về yêu cầu kỹ thuật của BMT, nhưng nó cũng có thể làm dấy lên những nghi vấn về tính khách quan trong quá trình lựa chọn nhà thầu.

Liệu có sự ưu ái nào trong việc xây dựng các tiêu chí mời thầu hay không? Liệu quá trình đánh giá hồ sơ có đảm bảo sự công bằng tuyệt đối giữa các nhà thầu tham dự hay không?

Luật Đấu thầu số 22/2023/QH15 quy định rất rõ về bảo đảm cạnh tranh trong đấu thầu. Cụ thể, nhà thầu tham dự thầu phải độc lập về pháp lý và độc lập về tài chính với nhà thầu tư vấn lập, thẩm định hồ sơ mời thầu; đánh giá hồ sơ dự thầu; thẩm định kết quả lựa chọn nhà thầu.

Mặc dù trên giấy tờ, các mối quan hệ giữa Công ty Tây Hồ và các đơn vị tư vấn như Công ty AIC hay Công ty Việt Trẻ có thể hoàn toàn độc lập theo quy định pháp luật, nhưng tần suất trúng thầu lặp đi lặp lại là dữ liệu thực tế mà các cơ quan quản lý nhà nước về đấu thầu cần giám sát chặt chẽ. Việc kiểm tra chéo, thanh tra xác suất các gói thầu này là cần thiết để đảm bảo các quy định về cạnh tranh được tuân thủ một cách thực chất, tránh các xung đột lợi ích tiềm ẩn có thể ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng vốn ngân sách.

Báo Tri thức và Cuộc sống tiếp tục thông tin./.

[Kỳ 4] Tính cạnh tranh trong các gói thầu Công ty Tây Hồ tham dự: Từ "một mình một ngựa" đến đối thủ bị loại sớm