Lực lượng Vũ trang Nga đã bắt đầu xây dựng các cơ sở tên lửa chiến lược tại nhiều địa điểm trên lãnh thổ Belarus, nhằm triển khai các hệ thống tên lửa đạn đạo tầm trung Oreshnik có khả năng mang đầu đạn hạt nhân, loại vũ khí hiện đang được đưa vào biên chế tác chiến tiền tuyến.
Hình ảnh vệ tinh cho thấy một địa điểm triển khai tiềm năng nằm tại sân bay Krichev-6 cũ ở miền đông Belarus, cách biên giới Nga khoảng 5 km. Hoạt động xây dựng tại khu vực này được cho là đã bắt đầu từ đầu tháng 8/2025, khi các công trình dân sự hiện hữu bị tháo dỡ, đồng thời một đầu mối đường sắt chuyên dụng cùng các cơ sở bảo đảm an ninh mới được xây dựng.
Theo đánh giá ban đầu, Krichev-6 nhiều khả năng chỉ được bố trí một đơn vị quy mô tiểu đoàn nhỏ, với khoảng hai đến ba bệ phóng, thay vì một trung đoàn đầy đủ. Các nhà phân tích có liên hệ với Đại học Middlebury, dựa trên việc đánh giá hình ảnh vệ tinh thương mại, cũng cho rằng một số địa điểm khác tại Belarus có thể đang được chuẩn bị để tiếp nhận hệ thống tên lửa này.
Belarus xác nhận tiếp nhận Oreshnik
Những dấu hiệu về việc xây dựng hạ tầng mới xuất hiện sau tuyên bố của Tổng thống Belarus Aleksandr Lukashenko ngày 22/12, trong đó ông xác nhận Belarus đã tiếp nhận tối đa 10 hệ thống tên lửa đạn đạo siêu vượt âm tầm trung Oreshnik.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy cũng đưa ra nhận định tương tự khi cho biết: “Việc tái bố trí hệ thống Oreshnik sang lãnh thổ Belarus đang tiến gần tới giai đoạn hoàn tất. Chúng tôi hiểu rõ nơi chúng sẽ được triển khai”, dù không nêu rõ địa điểm cụ thể.
Trước đó, trong phát biểu ngày 17/12, Tổng thống Lukashenko cho biết các vị trí triển khai ban đầu đã được chuẩn bị và Oreshnik sẽ được đưa vào trực chiến trước khi kết thúc năm. Ông cũng khẳng định hệ thống này không được bố trí tại hoặc xung quanh Slutsk, mà tại những khu vực “có lợi hơn” về mặt quân sự.
Ngay từ tháng 12/2021, Tổng thống Lukashenko từng tuyên bố Belarus sẵn sàng tiếp nhận vũ khí hạt nhân của Nga, đồng thời nhấn mạnh hạ tầng hạt nhân chiến lược từ thời Liên Xô vẫn được bảo tồn và sẵn sàng sử dụng.
Ông cho biết phần lớn các địa điểm từng triển khai tên lửa Topol vẫn còn nguyên vẹn, chỉ một địa điểm bị phá hủy trong thập niên 1990 do sức ép quốc tế. Theo giới quan sát, chính hệ thống hạ tầng này giúp Belarus tích hợp nhanh chóng các hệ thống tên lửa chiến lược mới.
Cơ chế kiểm soát và vai trò răn đe
Theo thỏa thuận chia sẻ hạt nhân Nga–Belarus, các hệ thống Oreshnik mang đầu đạn thông thường sẽ do Lực lượng Vũ trang Belarus kiểm soát, trong khi các hệ thống mang đầu đạn hạt nhân vẫn nằm dưới quyền kiểm soát của Nga trong thời bình.
Quốc vụ khanh Nhà nước Liên minh Nga–Belarus Dmitry Mezentsev nhấn mạnh việc triển khai Oreshnik là “sự bảo đảm cho an ninh của Nhà nước Liên minh trong bối cảnh Nga và Belarus đang phải đối mặt với sức ép chưa từng có từ bên ngoài”.
Tên lửa Oreshnik được ước tính có tầm bắn khoảng 4.000 km, có khả năng mang nhiều đầu đạn độc lập tự dẫn hướng (MIRV), gắn trên các phương tiện tái xâm nhập siêu vượt âm có thể cơ động và tiếp cận mục tiêu từ những hướng khó dự đoán.
Việc triển khai tiền phương tại Belarus giúp Oreshnik bao phủ phần lớn lãnh thổ châu Âu, mở rộng khả năng tấn công về phía Tây và thậm chí vươn sâu ra khu vực Đại Tây Dương. Hệ thống này được đánh giá là công cụ cho các đòn tấn công hạt nhân chiến thuật nhằm vào các trung tâm chỉ huy và căn cứ quân sự then chốt của đối phương.
Oreshnik lần đầu được phóng trong tác chiến vào ngày 21/11/2024 nhằm vào các mục tiêu tại Ukraine, thời điểm chương trình này chính thức được công bố. Đến tháng 6/2025, Nga xác nhận Oreshnik đã bước vào giai đoạn sản xuất hàng loạt, trở thành tên lửa tầm trung đầu tiên do Nga phát triển kể từ thời Liên Xô.
