Vì sao lịch sử “lãng quên” những nữ khoa học gia này?

1. Ida Tacke: Năm 1925, nhà hóa học trẻ Ida Tacke tuyên bố khám phá ra 2 nguyên tố còn thiếu trong bảng tuần hoàn của Mendeleev. Khám phá của Ida về Rhenium 75 chưa bao giờ gặp phải tranh luận, nhưng nguyên tố 43 mà Ida gọi là Masurium bị các nhà khoa học khác hoài nghi và từ chối.

Ngày nay, nguyên tố đó gọi là Technetium, được khám phá bởi Carlo Perrier và Emilio Segre. Nghiên cứu mô tả tiến trình cơ bản của phản ứng phân hạch hạt nhân của Ida cũng hoàn toàn bị bác bỏ và chỉ được công nhận 5 năm sau đó.

Bà vô cùng bất ngờ khi đọc được thông tin về việc phát hiện nhiễm sắc thể số 21 được đăng tải 6 tháng sau đó với tên của Jerome Lejeune đứng đầu và sau đó là tên bà nhưng sai chính tả. Phải đến năm 1994, ủy ban đạo đức của viện nghiên cứu y khoa INSERM (Pháp) nhận định Lejeune nhiều khả năng không đóng vai trò "chi phối" trong phát hiện này.

3. Rosalind Franklin: Thí nghiệm của nhà hóa học người Anh Rosalind Franklin đã dẫn đến bức ảnh X-quang nổi tiếng năm 1952 của bà có tên “Photo 51” giúp mở ra phát hiện về chuỗi xoắn kép DNA.Nhưng hai nhà khoa học Francis Crick và James Watson cũng tiến hành nghiên cứu lý thuyết tương tự ở thời điểm đó và kết quả nghiên cứu của họ được đăng tải trước bà Rosalind Franklin trên cùng tạp chí, khiến nhiều người nghĩ rằng nghiên cứu của và chỉ là hỗ trợ cho 2 nhà khoa học nam.

Sau đó, Francis Crick và James Watson được vinh danh giành giải Nobel Y học cho phát hiện này vào năm 1962 còn bà Franklin mất 4 năm sau đó hưởng dương 37 tuổi. Trong một bức thư từ năm 1961, Crick thừa nhận tầm quan trọng từ nghiên cứu của nhà nữ khoa học Franklin trong việc xác định "một số tính năng nhất định" của phân tử.

4. Jocelyn Bell Burnell: Nhà vật lý thiên văn người Anh Jocelyn Bell Burnell đã phát hiện ra các sao xung vô tuyến đầu tiên khi bà còn là sinh viên sau đại học vào năm 1967. Nhưng chính người giám sát luận án của bà và một nhà thiên văn học nam khác đã đoạt giải Nobel Vật lý năm 1974 cho phát hiện này.

Một số nhà khoa học nổi tiếng đã phản đối việc bỏ sót Bell Burnell, nhưng bà cho rằng giải thưởng đã được trao phù hợp bởi tại thời điểm phát hiện đó bà vẫn là một sinh viên. Sau sự việc này, Bell Burnell giảng dậy tại Đại học Southampton (1970–1973) rồi trở thành giáo sư ở Đại học London (1974-1982). Bà từng giữ chức chủ tịch Hiệp hội Thiên văn học Hoàng gia trong giai đoạn từ 2002-2004 và chủ tịch Viện Vật lý năm 2008.

5. Lise Meitner: Nhà vật lý người Áo-Thụy Điển Lise Meitner là một trong những nhân vật chủ chốt chịu trách nhiệm phát hiện ra sự phân hạch, dẫn đến việc Albert Einstein gọi bà là "Marie Curie của Đức".

6. Chien-Shiung Wu: Nhà vật lý người Mỹ gốc Trung Quốc Chien-Shiung Wu đã tham gia Dự án Manhattan (1942-1945) của chính phủ Mỹ với kết quả sản xuất ra quả bom nguyên tử đầu tiên và thực hiện "thí nghiệm Wu” đo chính xác các hạt nhỏ giải phóng ra khỏi nguyên tử, và nhận thấy rằng chúng bị văng ra theo cách không đối xứng.

Nhưng các đồng nghiệp nam của bà đã giành giải Nobel vật lý năm 1975 cho nghiên cứu này.