Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng khu vực huyện Hóc Môn (BQLDA Hóc Môn) đã hoàn tất quá trình lựa chọn nhà thầu cho gói thầu "TB: Cung cấp lắp đặt thiết bị" thuộc dự án Xây dựng trường Trung học cơ sở Phan Công Hớn (khu Hoàng Hải). Đơn vị trúng thầu là một cái tên khá quen thuộc trong lĩnh vực cung cấp thiết bị trường học tại TP.HCM và các tỉnh lân cận - Công ty TNHH Một thành viên Trang Thiết Bị Trường Học Thành Phát. Tuy nhiên, điều đáng chú ý là hành trình đến với chiến thắng của nhà thầu này lại diễn ra trong bối cảnh "một mình một ngựa".

Gói thầu "một người tham dự" và tỷ lệ tiết kiệm "khiêm tốn"

Gói thầu "TB: Cung cấp lắp đặt thiết bị" (mã TBMT: IB2500300581) được mời thầu rộng rãi qua mạng, thuộc Kế hoạch lựa chọn nhà thầu bổ sung được UBND huyện Hóc Môn phê duyệt tại Quyết định số 2176/QĐ-UBND-TCKH ngày 30/05/2025, do ông Nguyễn Văn Tuyên, Phó Chủ tịch, ký. Gói thầu có giá trị dự toán là 5.855.869.001 đồng.

Theo Biên bản mở thầu ngày 15/07/2025, chỉ có duy nhất một nhà thầu tham gia nộp hồ sơ dự thầu (E-HSDT), đó là Công ty TNHH Một thành viên Trang Thiết Bị Trường Học Thành Phát (MST: 0303265887), có địa chỉ tại Xã Bà Điểm, TP.Hồ Chí Minh, do ông Trần Thành Phát làm Giám đốc.

Báo cáo đánh giá E-HSDT số 897/2025/BCHSDT-D.C ngày 26/08/2025 của đơn vị tư vấn đấu thầu, Công ty TNHH Thiết kế Tư vấn Xây dựng D và C, cho thấy nhà thầu Thành Phát đã vượt qua tất cả các vòng đánh giá về tính hợp lệ, năng lực, kinh nghiệm và kỹ thuật. Mặc dù cần làm rõ về kinh nghiệm thực hiện hợp đồng tương tự, nhà thầu đã có văn bản phản hồi và bổ sung tài liệu đầy đủ vào ngày 25/08/2025.

Kết quả, ngày 04/09/2025, ông Nguyễn Lễ Phong - Phó Giám đốc BQLDA Hóc Môn, đã ký Quyết định số 100/QĐ-BQLKVHM phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu.

Công ty TNHH Một thành viên Trang Thiết Bị Trường Học Thành Phát đã trúng thầu với giá 5.658.879.600 đồng, thấp hơn giá gói thầu khoảng 197 triệu đồng, tương đương tỷ lệ tiết kiệm cho ngân sách nhà nước đạt 3,36%.

Việc một gói thầu quy mô gần 6 tỷ đồng được tổ chức đấu thầu rộng rãi nhưng chỉ thu hút một nhà thầu tham gia đặt ra những câu hỏi ban đầu về tính cạnh tranh và hiệu quả kinh tế của quá trình lựa chọn nhà thầu.

Hồ sơ "khủng" và mối quan hệ "sân nhà"

Theo thống kê, doanh nghiệp này có một lịch sử tham gia đấu thầu rất đáng nể. Công ty Thành Phát đã tham gia tổng cộng 251 gói thầu, trong đó trúng 150 gói, trượt 90 gói, 10 gói chưa có kết quả và 1 gói đã bị hủy. Tổng giá trị các gói thầu đã trúng (bao gồm cả vai trò liên danh và độc lập) lên tới 496.725.103.990 đồng. Riêng với vai trò độc lập, tổng giá trị trúng thầu là 212.369.005.296 đồng.

Đáng chú ý, BQLDA Hóc Môn - chủ đầu tư gói thầu vừa nêu - dường như là một "khách hàng thân thiết" của Công ty Thành Phát. Dữ liệu cho thấy, nhà thầu này đã tham gia 9 gói thầu do BQLDA Hóc Môn mời thầu và trúng cả 9 gói, đạt tỷ lệ thắng tuyệt đối 100%. Tổng giá trị của 9 gói thầu này là 54.661.205.805 đồng.

Ngoài BQLDA Hóc Môn, Thành Phát cũng cho thấy sự "quen mặt" tại nhiều bên mời thầu khác, đặc biệt là các Ban Quản lý dự án và các công ty tư vấn tại TP.HCM:

• BQLDA đầu tư xây dựng khu vực huyện Củ Chi: Tham gia 16 gói, trúng 8 gói.

• Công ty TNHH Xây dựng Thương mại Dịch vụ Thiên Lộc Gia: Tham gia 12 gói, trúng 9 gói.

• Công ty CP Đầu tư Xây dựng Đô thị Sài Gòn: Tham gia 6 gói, trúng cả 6 gói.

Tỷ lệ trúng thầu cao và tập trung ở một số chủ đầu tư nhất định cho thấy sự am hiểu thị trường và năng lực của nhà thầu, nhưng cũng đặt ra vấn đề về một "hệ sinh thái" quen thuộc có thể làm giảm tính cạnh tranh trong các cuộc thầu.

Phân tích hoạt động năm 2025: Thắng ở nơi ít đối thủ, trượt ở nơi cạnh tranh cao

Trong năm 2025, Công ty Thành Phát đã tham gia tổng cộng 38 gói thầu trên toàn quốc. Phân tích kết quả cho thấy một quy luật khá rõ nét: nhà thầu này thường giành chiến thắng ở các gói thầu có ít đối thủ cạnh tranh, và ngược lại, thường thất bại ở những gói thầu có sự tham gia của nhiều nhà thầu.

Điển hình là gói thầu tại BQLDA Hóc Môn vừa qua, Thành Phát là nhà thầu duy nhất và đã trúng thầu. Tương tự, tại gói thầu "Thiết bị" do Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng khu vực huyện Củ Chi mời thầu, Thành Phát đã trúng thầu khi chỉ phải đối đầu với 1 nhà thầu khác.

Ngược lại, ở những "sân chơi" đông đúc hơn, kết quả lại không mấy khả quan:

• Trượt gói thầu "Thiết bị" do Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng khu vực quận Bình Tân mời thầu, nơi có tới 15 nhà thầu khác tham gia.

• Trượt gói thầu số 04 "Thi công xây dựng, cung cấp lắp đặt thiết bị" do Công ty TNHH Xây dựng Hà Minh Khuê mời thầu, khi phải cạnh tranh với 20 nhà thầu khác.

• Trượt gói thầu "Thiết bị" khác cũng do BQLDA huyện Củ Chi mời thầu, khi có 18 nhà thầu khác cùng tham dự.

Sự tương phản này cho thấy, trong một môi trường cạnh tranh thực sự, cơ hội chiến thắng của Thành Phát bị giảm đi đáng kể. Điều này càng làm dấy lên câu hỏi về tính cạnh tranh của những gói thầu mà họ đã thắng với tư cách là nhà thầu duy nhất hoặc có rất ít đối thủ.

Góc nhìn chuyên gia: Cạnh tranh là "linh hồn" của đấu thầu

Để có cái nhìn khách quan hơn, phóng viên Báo Tri thức và Cuộc sống đã tham vấn ý kiến của các chuyên gia về pháp luật đấu thầu.

Luật sư Võ Quang Vinh, Đoàn Luật sư tỉnh Vĩnh Long, chia sẻ: "Luật Đấu thầu số 22/2023/QH15 và các văn bản hướng dẫn như Nghị định 214/2025/NĐ-CP luôn nhấn mạnh các mục tiêu cốt lõi là cạnh tranh, công bằng, minh bạch và hiệu quả kinh tế. Việc một gói thầu đấu thầu rộng rãi chỉ có một nhà thầu tham dự không phải là vi phạm pháp luật, nhưng nó đi ngược lại mục tiêu cạnh tranh. Các cơ quan quản lý và chủ đầu tư cần rà soát lại quá trình lập hồ sơ mời thầu để đảm bảo các tiêu chí đưa ra không mang tính định hướng, hạn chế sự tham gia của các nhà thầu khác."

Chuyên gia đấu thầu Lê Tấn Việt nhận định: "Thông tư 79/2025/TT-BTC của Bộ Tài chính đã quy định rất rõ về việc đăng tải thông tin để đảm bảo tính công khai, minh bạch. Khi chỉ có một nhà thầu, tỷ lệ tiết kiệm thường không cao, như trong trường hợp này là hơn 3%. Mặc dù nhà thầu đã đáp ứng yêu cầu kỹ thuật, nhưng mục tiêu 'hiệu quả kinh tế' của đấu thầu chưa thực sự được tối ưu. Cần xem xét toàn diện để tìm ra nguyên nhân, liệu có phải do tính chất đặc thù của gói thầu hay do các yếu tố khác đã làm giảm sức hút đối với các nhà thầu tiềm năng."

Rõ ràng, việc lựa chọn được nhà thầu đáp ứng yêu cầu là điều kiện cần, nhưng đảm bảo một cuộc thầu cạnh tranh để tối ưu hóa hiệu quả sử dụng vốn ngân sách mới là điều kiện đủ. Câu chuyện của Công ty Thành Phát tại gói thầu hơn 5,6 tỷ đồng của BQLDA Hóc Môn là một ví dụ điển hình, cho thấy sự cần thiết phải liên tục giám sát, hoàn thiện quy trình đấu thầu để thị trường ngày càng công bằng, minh bạch và hiệu quả hơn.