Nằm giữa Cố đô Hoa Lư, đỉnh núi Mã Yên (Yên Ngựa) là nơi an nghỉ của vua Đinh Tiên Hoàng, vị hoàng đế sáng lập triều đại nhà Đinh, nước Đại Cồ Việt trong lịch sử Việt Nam. Xung quanh lăng mộ của ông có nhiều giai thoại được truyền lại đến nay.
Núi Mã Yên vốn là một ngọn núi cao, được ví như bức bình phong của kinh thành Hoa Lư. Từ đỉnh núi có thể quan sát được toàn bộ kinh thành, nhìn về phía tay trái là núi Ngọc và núi rồng, phía trước mặt là sông Hoàng Long. Xây trên núi này, lăng mộ vua Đinh hấp thụ được luồng linh khí tinh khiết nhất của vùng đất Hoa Lư.
Ngoài yếu tố phong thủy, nơi vua yên nghỉ còn thể hiện tinh thần thượng võ của một bậc quân vương. Tương truyền, nơi xây lăng là khoảng đất võng xuống thấp như cái yên ngựa giữa hai triền đồi. Lăng được xây ở đây với hàm ý vị hoàng đế như vẫn ngồi trên yên ngựa để bảo vệ đất nước.
Về việc an táng vua Đinh Tiên Hoàng, có thoại kể rằng, sau khi nhà vua băng hà, 7 vị quan trung thần đã tự tay khâm liệm rồi chuyển qua cửa cung 100 chiếc quan tài bằng đồng, trong đó một quan tài chứa thi hài, để đi chôn cất ở nhiều nơi. Khi an táng vua về, 7 vị quan đã chung nhau chén rượu độc tuẫn tiết mang đi các bí mật về ngôi mộ thật.
Ban đầu, nơi chôn cất vua được giữ bí mật tuyệt đối. Do vậy, cây cối được để mọc um tùm ở khu đất có mộ vua. Mộ cũng chỉ được đắp bằng những tảng đá đơn sơ. Khi nhìn vào, không ai có thể biết đây là nơi an nghỉ của vua Đinh Tiên Hoàng.
Chí có một số ít người địa phương biết được vị trí ngôi mộ, và điều này được truyền khẩu qua nhiều thế hệ. Đến khi nền độc lập của đất nước được củng cố vững chắc, nơi an nghỉ của vua Đinh mới được biết đến rộng rãi.
Đến thời vua Minh Mạng, năm 1840, nhà vua đã cho xây dựng lại lăng vua Đinh. Lăng được làm bằng đá, kiến trúc đơn sơ, giản dị. Trước lăng có dựng tấm bia đá “Đinh triều - Tiên Hoàng đế chi lăng”.
Ngày nay, lăng mộ vua Đinh đã được trùng tu tôn tạo khang trang, thường xuyên có người trông coi, nhang khói. Nếu có dịp ghé thăm nơi đây, hãy thành kính thắp một nén hương và cảm nhận tầm vóc của một vị vua vĩ đại, người mà trong tâm thức Việt vẫn đang ngồi trên yên ngựa để dõi theo mọi sự đổi thay của giang sơn…
