Hải Dương là tỉnh trong vùng đồng bằng sông Hồng có nhiều dư địa khai thác tiềm năng du lịch với gần 3200 di tích, di sản đa dạng cùng văn hóa ẩm thực vô cùng phong phú.

Trải qua hàng nghìn năm lịch sử, từng là một trong “tứ trấn” bảo vệ kinh thành Thăng Long, vùng đất Hải Dương gắn liền với những tên tuổi lớn trong lịch sử Việt Nam thời phong kiến như Khúc Thừa Dụ, Trần Hưng Đạo, Nguyễn Trãi, Chu Văn An, Mạc Đĩnh Chi, Tuệ Tĩnh…Hải Dương cũng là nơi có nền văn hoá dân gian đặc sắc của vùng châu thổ sông Hồng với nhiều loại hình nghệ thuật hát ca trù, hát chèo, hát xẩm, múa rối nước… và những lễ hội truyền thống.

Đánh thức tiềm năng du lịch

Hải Dương hiện có 3.199 di tích lịch sử, văn hóa, trong đó có 144 di tích được xếp hạng quốc gia, 4 khu di tích được xếp hạng quốc gia đặc biệt; 8 bảo vật quốc gia và 9 di sản văn hóa phi vật thể được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch ghi danh.

Nổi bật trong số đó là di tích lịch sử và kiến trúc nghệ thuật Côn Sơn - Kiếp Bạc được công nhận là di tích quốc gia đặc biệt năm 2012. Là địa điểm có nhiều tiềm năng, khu danh thắng di tích này nằm trong danh mục dự án được UBND tỉnh Hải Dương ưu tiên đầu tư giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2045 để phát triển trở thành khu du lịch quốc gia.

Khu di tích Quốc gia đặc biệt Côn Sơn - Kiếp Bạc là 2 trong số 12 điểm di tích thành phần của Khu di sản đề cử Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc trình UNESCO công nhận là Di sản thế giới. Hồ sơ đề cử Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc là hồ sơ di sản đầu tiên ở Việt Nam theo chuỗi 20 cụm/điểm di sản; trong đó, tỉnh Hải Dương có 5 điểm gồm: chùa Côn Sơn, đền Kiếp Bạc, chùa Thanh Mai (TP. Chí Linh), động Kính Chủ, chùa Nhẫm Dương (TX. Kinh Môn).

Cùng với đó, Hải Dương cũng có nhiều di tích nổi tiếng như Khu di tích An Phụ- Kính Chủ-Nhẫm Dương; cụm di tích quốc gia đặc biệt đền Xưa - chùa Giám - đền Bia; Văn miếu Mao Điền; Đền thờ Chu Văn An, chùa Thanh Mai, đền thờ Nguyễn Trãi; Đền thờ Khúc Thừa Dụ; Đền Tranh…

Ngoài ra trên địa bàn tỉnh Hải Dương còn có nhiều danh lam thắng cảnh, hang động như Núi Phượng Hoàng, núi An Phụ, núi Dương Nham, đảo cò Chi Lăng Nam...

Hải Dương có trên 700 di tích tổ chức được lễ hội, trong đó có những lễ hội lớn như Côn Sơn, Kiếp Bạc (Chí Linh), Đền Cao (Kinh Môn), Đền Tranh (Ninh Giang)…hàng năm đều thu hút lượng lớn du khách.

Cùng với đó, Hải Dương cũng được đánh giá là rất giàu tiềm năng phát triển du lịch sinh thái như Đảo cò Chi Lăng Nam với hệ sinh thái độc đáo hiếm có tại khu vực đồng bằng sông Hồng; khu vực hồ sen đền Kiếp Bạc; du lịch sinh thái miệt vườn gắn với cây vải thiều đặc sản tại huyện Thanh Hà với nhiều trải nghiệm mới lạ, độc đáo, hấp dẫn khách du lịch.

Bên cạnh đó, tỉnh có nhiều làng nghề truyền thống nổi tiếng, trong đó phải kể đến làng nghề chạm khắc gỗ Đông Giao (Cẩm Giàng), gốm Chu Đậu (Nam Sách), kim hoàn Châu Khê (Bình Giang), Khắc ván in Hồng Lục, Liễu Tràng (TP Hải Dương), thêu Xuân Nẻo (Tứ Kỳ) để du khách thăm quan, khám phá.

Cùng với đó, Hải Dương có văn hóa ẩm thực vô cùng phong phú luôn hấp dẫn đối với du khách mỗi khi đến trải nghiệm tại xứ Đông như bánh đậu xanh, bánh gai, bánh đa Kẻ Sặt, Giò chả Gia Lộc, vải thiều Thanh Hà, các món từ sen ở đền Kiếp Bạc, rươi Tứ Kỳ…

Nhiều giải pháp hút khách du lịch

Thống kê từ Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Hải Dương, ước tính 6 tháng đầu năm 2025, toàn tỉnh Hải Dương đón và phục vụ khoảng 2.291.561 lượt khách, tăng 56% so với năm 2024, tăng 14% so với kịch bản tăng trưởng. Trong đó khách quốc tế 88.937 lượt tăng 126% so với năm 2024, tăng 64% so với kịch bản tăng trưởng; khách nội địa 2.202.624 lượt tăng 54% so với năm 2024, tăng 13% so với kịch bản tăng trưởng). Doanh thu từ du lịch đạt 998,9 tỷ đồng, tăng 60% so với năm 2024, tăng 16% so với kịch bản tăng trưởng.

Đến nay, trên địa bàn tỉnh Hải Dương có 21 khu, điểm du lịch; 2 cơ sở kinh doanh dịch vụ mua sắm đạt tiêu chuẩn phục vụ khách du lịch; 342 cơ sở lưu trú, trong đó có: 56 khách sạn, 280 nhà nghỉ, 6 homestay; 33 đơn vị kinh doanh dịch vụ lữ hành.

Thời gian qua, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hải Dương luôn chủ động và tích cực tham mưu cho tỉnh nhiều văn bản quan trọng để khai thác và phát huy những tiềm năng, thế mạnh du lịch của địa phương.

Chỉ tính riêng trong 6 tháng đầu năm 2025, Sở đã tham mưu UBND tỉnh Hải Dương công nhận 1 khu du lịch cấp tỉnh (Cụm di tích Quốc gia đặc biệt Đền Xưa - Chùa Giám - Đền Bia, huyện Cẩm Giàng), 1 điểm du lịch (Phường rối nước xã Thanh Hải, huyện Thanh Hà); xếp hạng lại 2 khách sạn 3 sao; cấp 37 thẻ hướng dẫn viên du lịch; cấp mới 3 và thu hồi 1 giấy phép kinh doanh lữ hành nội địa.

Sở cũng tham mưu xây dựng dự thảo Đề án “Ứng dụng công nghệ thông tin để phát triển du lịch thông minh tỉnh Hải Dương giai đoạn 2025-2030”; Tờ trình về việc ban hành Kế hoạch thực hiện Công điện số 34/CĐ-TTg ngày 10/4/2025 của Thủ tướng Chính phủ về việc thúc đẩy phát triển du lịch, bảo đảm thực hiện tốc độ tăng trưởng kinh tế hai con số trên địa bàn tỉnh Hải Dương; Tờ trình về việc ban hành Quyết định quy định đặc điểm kinh tế - kỹ thuật của dịch vụ lưu trú du lịch và dịch vụ tham quan tại khu du lịch cấp tỉnh, điểm du lịch trên địa bàn tỉnh Hải Dương.

Sở chú trọng công tác quảng bá, xúc tiến du lịch, xây dựng sản phẩm và liên kết phát triển sản phẩm du lịch. Ví dụ, tổ chức khu gian hàng trưng bày, giới thiệu, quảng bá văn hóa, du lịch; các sản phẩm tiêu biểu trong lĩnh vực nông nghiệp, OCOP; tiểu thủ công nghiệp, làng nghề truyền thống trong và ngoài tỉnh; các hoạt động văn hóa, văn nghệ truyền thống diễn ra trong Tuần Văn hóa, Du lịch và Xúc tiến thương mại tại Lễ hội mùa xuân Côn Sơn - Kiếp Bạc năm 2025.

Ngoài ra, thực hiện giới thiệu, quảng bá văn hóa, du lịch Hải Dương thông qua các đoàn công tác của tỉnh ra nước ngoài; tổ chức các lớp bồi dưỡng, cập nhật kiến thức nghiệp vụ hướng dẫn viên du lịch và tập huấn, bồi dưỡng kỹ năng, nghiệp vụ cho nhân lực phục vụ du lịch trên địa bàn tỉnh...

Trong 6 tháng cuối năm 2025, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Hải Dương sẽ tiếp tục triển khai thực hiện các chương trình, đề án, kế hoạch của ngành như: Kế hoạch thực hiện Chương trình số 22-CTr/TU ngày 19/8/2021 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh về phát huy giá trị văn hóa xứ Đông và xây dựng con người Hải Dương đáp ứng yêu cầu phát triển giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030 và Đề án “Phát triển Du lịch chất lượng cao tỉnh Hải Dương giai đoạn 2021-2020, tầm nhìn đến năm 2050”.

Đồng thời, phối hợp với các sở, ngành, các địa phương xây dựng và phát triển các sản phẩm du lịch theo hướng chú trọng phát triển các sản phẩm du lịch đặc thù đã được xác định tại Đề án, sản phẩm du lịch mới, nâng cao chất lượng dịch vụ; quan tâm đến các sản phẩm du lịch phù hợp như các sản phẩm du lịch nông nghiệp nông thôn, du lịch nghỉ dưỡng, trải nghiệm nhằm thu hút khách du lịch.

Đồng thời, đẩy mạnh hoạt động liên kết, hợp tác phát triển du lịch giữa Hải Dương với các tỉnh, thành phố. Xây dựng và tổ chức chương trình, sự kiện văn hóa, du lịch nhằm quảng bá sản phẩm du lịch của tỉnh như: Tuần Văn hóa, Du lịch và Xúc tiến thương mại tại Lễ hội mùa thu Côn Sơn - Kiếp Bạc năm 2025...

Theo Quy hoạch tỉnh Hải Dương thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, Hải Dương định hướng phát triển du lịch chuyên nghiệp hiện đại, sản phẩm du lịch đặc sắc, hấp dẫn trong đó chú trọng du lịch văn hóa và du lịch sinh thái; đẩy mạnh liên kết với các địa phương trong vùng đồng bằng sông Hồng và các khu, điểm du lịch khác để hình thành các tuyến du lịch văn hóa, du lịch sinh thái nội tỉnh và liên tỉnh.

Với những giải pháp được triển khai, tiềm năng du lịch của tỉnh Hải Dương đã được đánh thức và đang ngày càng khởi sắc, góp phần thiết thực mang lại hiệu quả phát triển kinh tế - xã hội của Hải Dương nay và Hải Phòng mới trong thời gian tới.