Daniel Duggan từng là thiếu tá phi công trong hàng ngũ lính thủy đánh bộ Mỹ.
Hiện tại, Duggan bị chính phủ Mỹ cáo buộc sử dụng kỹ năng chuyên biệt được đào tạo để huấn luyện phi công Trung Quốc cất và hạ cánh máy bay trên tàu sân bay. Duggan đã phủ nhận các cáo buộc này.
Kể từ tháng 10/2022, Duggan, 54 tuổi, đã bị giam giữ trong nhà tù an ninh nghiêm ngặc bậc nhất ở Úc. Canberra đã phê chuẩn yêu cầu dẫn độ của Washington để đưa Duggan về Mỹ xét xử. Các cáo buộc chống lại cựu lính thủy đánh bộ Mỹ gồm rửa tiền và âm mưu xuất khẩu các dịch vụ quốc phòng của Mỹ.
Hôm 25/7, các luật sư của Duggan đã tranh luận về việc hoãn dẫn độ trong khi Văn phòng Tổng thanh tra Tình báo và An ninh (IGIS) của Úc điều tra các cáo buộc về hành động sai trái của Tổ chức Tình báo An ninh Úc (ASIO), bao gồm khả năng Duggan bị lừa sang Úc và sau đó bị bắt theo yêu cầu của Mỹ. Trước khi bị bắt, Duggan có nhiều năm sống ở Trung Quốc.
Vụ việc diễn ra trong bối cảnh Mỹ đang lôi kéo các đồng minh ở châu Á - Thái Bình Dương trong chiến lược đối phó Trung Quốc. Quan hệ Mỹ - Trung cũng đang trên đà tuột dốc với những đòn trừng phạt, cấm vận mà hai nước đáp trả lẫn nhau.
Nói về điều kiện sống ở nhà tù, Duggan trả lời đài ABC của Úc, rằng giống như "sống trong địa ngục". "Tôi kiên quyết bác bỏ toàn bộ cáo trạng", Duggan nói.
Hôm 25/7, vợ và 6 con nhỏ của Duggan đã đứng bên ngoài tòa án, giơ các biểu ngữ kêu gọi Úc trả tự do cho cựu lính thủy đánh bộ Mỹ.
Saffrine Duggan và các con cầm biểu ngữ bên ngoài tòa án Úc ngày 25/7.
"Chúng tôi hãi hùng vì những gì xảy ra. Không thể ngờ là điều này có thể xảy ra ở Úc", người vợ Saffrine Duggan nói.
Sau khi hoàn thành nhiệm vụ cuối cùng trong quân đội Mỹ, thiếu tá Duggan sang Úc sinh sống vào năm 2002. Duggan có mối quan hệ với Saffrine vào năm 2011 và một năm sau trở thành công dân Úc.
Trước khi đưa cả gia đình sang Trung Quốc sinh sống, Duggan đã từ bỏ quốc tịch Mỹ. Saffrine và các con quay về Úc năm 2018, còn Duggan vẫn ở Trung Quốc cho đến năm 2022. Vài tuần sau khi quay về Úc, Duggan bị nhà chức trách nước này bắt giữ.
Duggan bị cáo buộc huấn luyện phi công quân sự Trung Quốc tại một học viện ở Nam Phi trong giai đoạn từ tháng 11/2009 cho đến tháng 11/2012. Đây là giai đoạn mà Duggan sống chủ yếu ở Úc và chưa bỏ quốc tịch Mỹ.
Cáo trạng cho biết, Duggan biết rõ rằng Mỹ cấm các cựu quân nhân tham gia huấn luyện phi công nước ngoài, trừ khi được nhà chức trách đồng ý. Nhưng Duggan được cho là vẫn âm thầm huấn luyện phi công Trung Quốc thông qua một học viện đào tạo phi công có trụ sở ở Nam Phi.
Mỹ cáo buộc Duggan đàm phán trực tiếp với một công ty Trung Quốc để cung cấp các dịch vụ đào tạo quân sự có tính phí, bao gồm "hướng dẫn về chiến thuật, kỹ thuật và quy trình phóng, hạ cánh máy bay trên một tàu sân bay".
Trả lời trên đài ABC, Duggan khẳng định mình không hề tiết lộ các bí mật quân sự trong quá trình tham gia đào tạo phi công nước ngoài. "Tất cả đều là thông tin được công khai, ai cũng có thể tìm thấy trên mạng", Duggan nói.
Duggan là phi công chuyên lái chiến đấu cơ Harrier - mẫu máy bay có khả năng cất và hạ cánh thẳng đứng trên tàu sân bay.
Ngoài ra, Duggan cũng khẳng định mình chỉ tham gia đào tạo phi công dân sự Trung Quốc, những người muốn nâng cao kỹ năng hàng không.
Luật sư Glenn Kolomeitz nói Duggan có thể không biết về lý lịch của các phi công Trung Quốc và vai trò của họ trong quân đội. "Thân chủ của tôi chỉ là giáo viên hướng dẫn", ông Kolomeitz nói trên CNN.
3 ngày sau khi Duggan bị bắt, chính phủ Anh và Úc bắt đầu mở cuộc điều tra về nghi vấn cựu các phi công quân đội Anh và Úc tham gia đào tạo phi công quân sự Trung Quốc.
Theo thông tin từ vợ của Duggan, cựu lính thủy đánh bộ Mỹ chỉ biết về các cáo buộc chống lại mình sau 62 ngày bị giam giữ. Duggan đối mặt với bản án lên tới 65 năm tù giam.
Các đồng đội cũ trong hàng ngũ lính thủy đánh bộ Mỹ cũng tin rằng Duggan vô tội. "Anh ấy là phi công lái chiến đấu cơ Harrier - mẫu máy bay được thiết kế để cất và hạ cánh thẳng đứng. Trong quá trình ra biển làm nhiệm vụ, chúng tôi luôn cất cánh máy bay thẳng đứng chứ không sử dụng máy phóng. Trung Quốc không có kiểu máy bay như vậy để phi công của họ cần học hỏi", Ben Hancock, cựu đại tá Mỹ từng làm việc cùng Duggan, nói trên CNN.
"Tôi không nghĩ là Duggan có kinh nghiệm huấn luyện phi công Trung Quốc điều khiển máy bay cất và hạ cánh trên tàu sân bay theo cách bình thường, nghĩa là sử dụng máy phóng khi cất cánh và cần tới dây cáp hãm đà khi hạ cánh", ông Hancock nhận định.
Phiên tòa xem xét để nghị bác yêu cầu dẫn độ Duggan đang diễn ra trong ngày 25/7 với phần tranh luận và sẽ đưa ra phán quyết vào một ngày khác, theo CNN.