VNDirect Research vừa có báo cáo phân tích ngành Xây dựng hạ tầng với nhận định "Đảm bảo tăng trưởng nhờ giá trị backlog lớn".
Triển vọng ngành xây dựng hạ tầng trong năm 2023
Kể từ đầu năm 2023, Chính phủ đã đẩy mạnh đầu tư công để hỗ trợ tăng trưởng kinh tế trong bối cảnh đầu tư tư nhân và đầu tư trực tiếp nước ngoài suy yếu.
Hiện VNDirect nhận thấy một số yếu tố hỗ trợ để đẩy nhanh hơn nữa các dự án đầu tư công trong năm nay, bao gồm:
Nợ công của Việt Nam đã giảm đáng kể trong những năm qua. Nhờ tăng trưởng GDP khá trong giai đoạn 2016-2022 và kiểm soát chi tiêu chặt chẽ, nợ công của Việt Nam đã giảm nhanh chóng từ 51% cuối năm 2016 xuống 40% vào cuối năm 2022 (ước tính của IMF), thấp hơn nhiều so với trần nợ công của Việt Nam là 60% GDP. Nợ công thấp tạo dư địa cho việc mở rộng chính sách tài khóa để hỗ trợ phục hồi kinh tế.
Lợi suất trái phiếu chính phủ Việt Nam giảm mạnh kể từ đầu năm 2023. Tính đến ngày 10/5, trên thị trường sơ cấp, lợi suất trái phiếu Chính phủ (TPCP) kỳ hạn 10 năm và 15 năm giảm 167 và 170 điểm cơ bản so với đầu năm, xuống lần lượt là 3,0% và 3,1%. Trên thị trường thứ cấp, lợi suất TPCP kỳ hạn 5 năm và 10 năm của Việt Nam giảm lần lượt 242 và 189 điểm cơ bản so với đầu năm, xuống lần lượt 2,6% và 3,2%.
Lạm phát hạ nhiệt trong vài tháng vừa qua: Lạm phát của Việt Nam giảm xuống 2,8% so cùng kỳ trong T4/2023 từ mức 4,2% so cùng kỳ trong Q1/2023. Khi áp lực lạm phát giảm bớt, chính phủ có thể cân nhắc nới lỏng chính sách tài khóa để hỗ trợ phục hồi kinh tế.
Khởi công các dự án hạ tầng giao thông trọng điểm trước ngày 30/6. Thủ tướng Phạm Minh Chính chỉ đạo ngành Giao thông Vận tải hoàn tất công tác chuẩn bị để khởi công 3 tuyến đường cao tốc Châu Đốc- Cần Thơ-Sóc Trăng, Biên Hòa-Vũng Tàu, Khánh Hòa-Buôn Ma Thuật và 2 đường vành đai gồm vành đai 4 Hà Nội và vành đai 3 TP.HCM. Các dự án này cần khởi công trước 30/6 năm nay.
Do đó, VNDirect giữ nguyên dự phóng vốn nhà nước thực hiện tăng 25% so với thực tế thực hiện năm 2022.
Kế hoạch năm 2023 như nào?
Hầu hết các công ty xây dựng hạ tầng lớn đều đặt kế hoạch tăng trưởng mạnh doanh thu năm 2023 nhờ (1) giá trị backlog lớn sau khi được chỉ định thầu hàng loạt tại dự án cao tốc Bắc-Nam giai đoạn 2 và (2) Chính phủ thúc đẩy giải ngân đầu tư công trong năm nay sẽ giúp đẩy mạnh tiến độ xây dựng và ghi nhận doanh thu tại các dự án hạ tầng giao thông.
Tuy nhiên về kế hoạch tăng trưởng lợi nhuận, đã có sự phân hóa giữa các công ty trong ngành. Đáng chú ý, C4G đặt kế hoạch lợi nhuận sau thuế (LNST) năm 2023 tăng trưởng mạnh 114% so cùng ky trong khi VCG, LCG lại giảm lần lượt 8% và 23%, chủ yếu do thiếu hụt các khoản lợi nhuận ghi nhận một lần như trong năm trước.
Cụ thể, VCG ghi nhận lãi 663 tỷ đồng từ việc đánh giá lại khoản đầu tư vào CTCP Đầu tư và Phát triển Du lịch Vinaconex (UPCOM: VCR), tương đương 67% lợi nhuận trước thuế trong năm 2022 và LCG ghi nhận lãi 268 tỷ đồng từ việc thoái vốn khỏi 2 dự án điện mặt trời, tương đương 109% lãi trước thuế của công ty trong năm 2022. Nếu loại bỏ các khoản lợi nhuận ghi nhận một lần này, kế hoạch LNST năm 2023 của VCG, LCG vẫn tăng trưởng mạnh so với cùng kỳ năm trước.
Mặc dù vậy, VNDirect cũng lưu ý rằng các công ty xây dựng hạ tầng thường xuyên không hoàn thành kế hoạch năm trong giai đoạn 2020-2022.
Kết quả kinh doanh Q1/2023 của các công ty xây dựng hạ tầng cũng đã phần nào phản ánh kế hoạch kinh doanh cả năm. Tất cả các công ty đều ghi nhận tăng trưởng doanh thu so cùng kỳ, tuy nhiên mới chỉ hoàn thành 8-12% kế hoạch doanh thu cả năm (trừ HHV do mảng thu phí BOT chiếm tỷ trọng lớn trong tổng doanh thu). Lý do chủ yếu của xu hướng này là do đặc thù ngành, thường ghi nhận doanh thu lớn vào những quý cuối năm.
Giá trị backlog lớn đảm bảo tăng trưởng doanh thu mảng xây lắp của các công ty xây dựng hạ tầng trong giai đoạn 2023-2025
Sau khi liên tiếp được chỉ định thầu tại các dự án thành phần của cao tốc Bắc- Nam giai đoạn 2 (đầu năm 2023), các công ty xây dựng hạ tầng hàng đầu đã ghi nhận giá trị backlog tăng đáng kể. Đáng chú ý, giá trị backlog của HHV cuối Q1/2023 là 3.135 tỷ đồng, gấp 6 lần so với trung bình doanh thu mảng xây lắp của công ty trong giai đoạn 2021-2022.
Việc các dự án hạ tầng giao thông thường có được thi công trong 2-2,5 năm, trong giai đoạn 2023-2025, các công ty xây dựng hàng đầu đang đứng trước cơ hội tăng gấp đôi quy mô doanh thu so với giai đoạn 2021-2022.
VNDirect cũng lưu ý rằng các công ty này vẫn đang có cơ hội tiếp tục giành thêm những gói thầu mới và trực tiếp hưởng lợi từ việc Chính phủ đẩy mạnh giải ngân đầu tư công. Do đó, VNDirect cho rằng quy mô doanh thu của các công ty xây dựng hàng đầu sẽ tăng trưởng mạnh hơn nữa trong những năm tới.
Siêu dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành (LTIA) cũng hấp dẫn nhiều nhà thầu với tổng giá trị xây lắp lên tới 56.000 tỷ đồng (giai đoạn 1). Tuy nhiên, quá trình lựa chọn nhà thầu tại gói 5.10 – gói thầu lớn nhất – xây dựng nhà ga hành khách tại LTIA vẫn đang liên tục bị trì hoãn do giá thầu thiếu hấp dẫn và thời gian thi công gấp gáp. VNDirect kỳ vọng sau khi được phê duyệt điều chỉnh 2 nút thắt lớn nhất kể trên, LTIA cũng sẽ là động lực tăng trưởng cho các nhà thầu nội trong thời gian tới. Ban lãnh đạo của các công ty xây dựng cũng chia sẻ rằng vốn đối ứng ban đầu của chủ đầu tư cho nhà thầu tại các dự án sân bay thường là 30-50% giá trị gói thầu, cao hơn đáng kể so với các dự án thi công đường bộ (10-20%).
Với những yêu cầu đặc thù về kỹ thuật và thiết bị thi công, chúng tôi cho rằng chỉ có số ít các nhà thầu trong nước có thể đáp ứng đủ tiêu chí tham gia thi công LTIA. VNDirect ưa thích C4G và VCG cho chủ đề này nhờ việc đây là các công ty đã tham gia thi công nhiều dự án hàng không tại Việt Nam. Tuy nhiên, do quy mô các gói thầu tại LTIA là rất lớn, các công ty này sẽ phải liên doanh với các đơn vị khác để đảm bảo được tiến độ thi công LTIA.
Năng lực tài chính sẽ quyết định đến khả năng sinh lời của các công ty hạ tầng xây dựng
VNDirect tiến hành theo dõi báo cáo tài chính của 8 công ty niêm yết mới được chỉ định thầu (đầu năm 2023) tại cao tốc Bắc-Nam giai đoạn 2. Trong đó, 7/8 công ty ghi nhận khoản mục người mua trả tiền trước tăng so với đầu năm. Xu hướng này đến chủ yếu nhờ nỗ lực đẩy mạnh giải ngân đầu tư công, các chủ đầu tư đã chủ động giải ngân khoản vốn đối ứng thực hiện dự án cho các nhà thầu.
Kết quả là, áp lực vốn lưu động đối với các công ty xây dựng hạ tầng đã giảm đáng kể giúp tỷ lệ nợ vay ròng/vốn chủ sở hữu của nhóm các công ty này giảm tại cuối Q1/2023.
Trung bình tỷ lệ nợ vay ròng/vốn chủ sở hữu của các công ty xây dựng hạ tầng là 1,1x tại cuối Q1/2023, đặc biệt, LCG gần như không có nợ vay ròng. Do phải hợp nhất nhiều dự án BOT (thường có dư nợ vay và trả lãi vay hàng năm lớn, thực hiện trong suốt vòng đời dự án, có thể kéo dài lên tới 10-20 năm), tỷ lệ nợ vay ròng/vốn chủ sở hữu của HHV và C4G đang cao hơn so với trung bình ngành, đạt lần lượt 2,4x và 1,3x tại cuối Q1/2023.
Mặc dù vậy, VNDirect cho rằng C4G vẫn đang có sức khỏe tài chính tốt nhờ dự án BOT duy nhất được hợp nhất của công ty là Nam Bến Thủy 2 vẫn đang có dòng tiền hàng năm dương. Nếu loại bỏ dư nợ vay tại dự án, tỷ lệ nợ vay ròng/vốn chủ sở hữu của C4G chỉ là 0,5x tại cuối Q1/2023, thấp hơn đáng kể so với trung bình ngành. VNDirect cũng lưu ý rằng C4G đã phát hành và huy động thành công 1.123 tỷ đồng từ cổ đông hiện hữu trong tháng 4/2023, từ đó giúp vốn chủ sở hữu của công ty tăng 44% so với cuối Q1/2023.
VNDirect tin rằng chỉ những doanh nghiệp xây dựng với năng lực thi công tốt, khả năng huy động máy móc thiết bị hợp lí và nguồn vốn dồi dào mới có hiệu quả sinh lời tốt tại dự án cao tốc Bắc-Nam do (1) yêu cầu thời gian thi công ngắn và (2) Chính phủ đã ấn định mức biên lợi nhuận cố định so với giá thầu tại các dự án.
Bộ Giao thông Vận tải đề xuất Chính phủ giải pháp mua lại & hỗ trợ 8 dự án BOT giao thông đường bộ
Mới đây, Bộ Giao thông Vận tải đã lần thứ 2 gửi kiến nghị Chính phủ giải pháp xử lý khó khăn tại 8 dự án BOT hạ tầng giao thông. Đây là những dự án đã được hoàn thành, đưa vào khai thác nhưng vẫn chưa được thu phí hoặc không thể thu do mất an ninh trật tự hoặc phương án tài chính bị phá vỡ.
Tổng nguồn vốn được Bộ Giao thông Vận tải đề xuất là 10.342 tỷ đồng, giảm 21% so với đề xuất hồi tháng 10/2022. Nếu được chấp thuận, nhiều chủ đầu tư các dự án trên sẽ chịu lỗ do (1) các dự án đã không được thu phí cao như phương án tài chính ban đầu và (2) mức đề xuất của Bộ Giao thông Vân tải khá sát so với tổng mức đầu tư của các dự án. Tuy nhiên, việc thu hồi được khoản vốn đầu tư lớn ban đầu đã là thành công của các chủ đầu tư ở thời điểm hiện tại khi nhiều dự án gần như không có khả năng thu hồi vốn nếu tiếp tục duy trì như hiện nay.
Bên cạnh đó, nhu cầu xây dựng hạ tầng tại Việt Nam là rất lớn, Chính phủ đang cần huy động nguồn vốn ngoài nhà nước để phát triển. Do đó, để tạo tiền lệ tốt và tăng hấp dẫn trong thu hút vốn đầu tư tư nhân, Chính phủ cần hỗ trợ các dự án đang không được thu phí như phương án tài chính ban đầu.
Nếu đề xuất trên được chấp thuận, các công ty xây dựng hạ tầng bao gồm C4G, HHV sẽ cải thiện đáng kể năng lực tài chính của mình và tiềm năng nhận được nhiều hơn các gói thầu quy mô lớn tiếp theo.
VNDirect tin rằng các doanh nghiệp xây dựng hạ tầng sẽ được hưởng lợi lớn từ xu hướng đẩy mạnh giải ngân đầu tư công trong giai đoạn 2023-2025. VNDirect ưa thích các công ty đáp ứng các tiêu chí sau: (1) năng lực thi công tốt; (2) tỷ lệ giá trị backlog/doanh thu lớn và (3) sức khỏe tài chính lành mạnh. Do đó, VNDirect tin rằng C4G và LCG sẽ là những doanh nghiệp hưởng lợi hàng đầu.
Rủi ro giảm giá bao gồm: (1) giải ngân đầu tư công chậm hơn dự kiến, và (2) thiếu hụt vật liệu xây dựng do quá trình cấp phép khai thác tại các mỏ chậm hơn dự kiến.
Động lực tăng giá là giá vật liệu xây dựng thấp hơn kỳ vọng, hỗ trợ biên lợi nhuận gộp của các công ty xây dựng hạ tầng.