Sáng 27/11, Quốc hội thảo luận tại hội trường về dự án Luật Đầu tư (sửa đổi).

'BÓNG CƯỜI' N2O GÂY HẬU QUẢ NẶNG NỀ

Tham gia phát biểu tại nghị trường, đại biểu Phạm Trọng Nhân (đoàn TP.HCM) nêu bài học từ thuốc lá điện tử, một sản phẩm bị xem nhẹ, bị đưa ra rồi lại đưa vào tại dự thảo luật, và cho rằng khí cười N2O đang đi đúng con đường đó với tốc độ nhanh hơn và hậu quả nặng nề hơn.

Ông phân tích, khí N2O khiến những người sử dụng (đa phần là học sinh, sinh viên) vừa bị tổn thương thần kinh vừa bị nghiện, rất khó phục hồi. Không thể để một chất phá huỷ thần kinh và gây nghiện mạnh như khí N2O có thể tồn tại trong danh mục ngành nghề đầu tư kinh doanh hợp pháp.

Nhiều quốc gia trên thế giới đã cấm hoặc kiểm soát chặt chẽ mặt hàng này, trong đó, Anh cấm tuyệt đối; Hà Lan cấm bán và sở hữu; Thái Lan, Nhật Bản, Hàn Quốc kiểm soát nghiêm ngặt; Mỹ cấm cung cấp N2O cho mục đích giải trí.

Tại Việt Nam, nghịch lý N2O - một sản phẩm được y tế cảnh báo, công an truy quét, báo chí lên tiếng nhưng nằm ngoài vòng pháp luật, không được quy định tại các điều khoản cấm đầu tư kinh doanh.

Theo đại biểu Nhân, sản phẩm này đang tạo ra một thị trường 5 “không”: Không phép, không tiêu chuẩn chất lượng, không kiểm định độc tính, không truy xuất nguồn gốc, không báo cáo y tế định kỳ.

“Một thị trường vận hành trong “vùng cấm”, không dữ liệu, không điểm bán pháp lý, đang nằm ngoài sự kiểm soát của Nhà nước. Nếu không khóa lại “điểm mù” pháp lý này hôm nay, chắc chắn sẽ phải trả giá trong tương lai”, đại biểu Nhân nhấn mạnh.

Từ đó, ông đề nghị bổ sung quy định cấm tuyệt đối đầu tư kinh doanh bóng cười, khí N2O dùng cho mục đích giải trí và các chất hướng thần mới vào Điều 6 dự thảo luật về. Đồng thời, giao Chính phủ xây dựng tiêu chí nhận diện các chất hướng thần mới để cập nhật kịp thời; rà soát toàn bộ khí công nghiệp và khí thực phẩm để ngăn chặn việc lợi dụng vỏ bọc thương mại để đầu độc giới trẻ.

Cùng thảo luận, đại biểu Nguyễn Anh Trí (đoàn TP Hà Nội) cho biết, việc sử dụng khí N2O để giải trí đang bùng nổ ở Việt Nam. Cuộc chiến đẩy lùi, ngăn chặn các loại sản phẩm độc hại nhưng núp dưới bộ mặt tiện dụng, thơm và giá rẻ đó, chắc chắn còn rất cam go.

“Các loại khí, chất gây nghiện, gây tác hại cho sức khỏe con người phải bị cấm, trước hết phải cấm ngay khí N2O cho mục đích giải trí”, ông Trí nhấn mạnh.

ĐỀ XUẤT CẤM KINH DOANH THUỐC LÁ ĐIỆN TỬ, THUỐC LÁ NUNG NÓNG

Đại biểu Nguyễn Hoàng Uyên đồng tình khi dự thảo luật mới nhất đã bổ sung thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng vào danh mục hàng hóa, dịch vụ cấm kinh doanh.

Bà phân tích, theo báo cáo số 520 của Bộ Y tế ngày 26/4/2024, tỷ lệ học sinh từ 13 - 17 tuổi sử dụng thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng tăng từ 2,6% (năm 2019) lên 8,1% (năm 2023). Đặc biệt, nhóm 13 - 15 tuổi tăng từ 3,5% (năm 2022) lên 8% (năm 2023), gần gấp đôi.

Báo cáo của gần 700 cơ sở y tế trên toàn quốc, năm 2023 tại Việt Nam ghi nhận 1.224 ca nhập viện do sử dụng thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng.

Thực trạng này cho thấy thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng đang nhắm vào nhóm trẻ dễ tổn thương, gây nguy cơ tác động lâu dài đến sức khỏe và tương lai của cả một thế hệ. Ngoài ra, nhiều sản phẩm thuốc lá mới tiềm ẩn nguy cơ phát sinh tệ nạn xã hội, sử dụng các chất gây nghiện và kích thích thần kinh mạnh, ảnh hưởng nghiêm trọng đến an ninh, trật tự xã hội.

Theo đại biểu Uyên, cấm hoàn toàn thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng phù hợp với cam kết quốc tế của Việt Nam về Công ước Khung về Kiểm soát Thuốc lá (FCTC) của Tổ chức Y tế Thế giới có hiệu lực tại Việt Nam từ ngày 17/3/2005.

Bên cạnh đó, Nghị quyết 173 của Quốc hội đã thống nhất cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, chứa chấp, vận chuyển và sử dụng thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng từ năm 2025. Quyết định 1665 của Thủ tướng Chính phủ cũng giao các bộ, ngành, địa phương rà soát văn bản pháp luật liên quan để đề xuất sửa đổi, bổ sung.

“Vì vậy, việc quy định thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng vào danh mục hàng hóa cấm kinh doanh trong Luật Đầu tư là cần thiết, tạo cơ sở pháp lý rõ ràng, thống nhất, giúp thực thi pháp luật hiệu quả hơn. Khi thị trường chính thức bị cấm, việc kiểm soát, thanh tra, xử lý vi phạm sẽ khả thi hơn, tránh tình trạng nhập lậu, quảng cáo trá hình và sử dụng làm công cụ tài chính cho các hoạt động tội phạm khác”, đại biểu Uyên nói.

Hoan nghênh ban soạn thảo đã bổ sung cấm kinh doanh thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng, song đại biểu Nguyễn Anh Trí (đoàn TP Hà Nội) cho rằng quy định này chưa đủ, chưa đúng tinh thần Nghị quyết số 173/2024/QH15 về cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, chứa chấp, vận chuyển, sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, các loại khí, chất gây nghiện, gây tác hại cho sức khỏe con người từ năm 2025, bảo đảm sức khỏe cộng đồng, trật tự, an toàn xã hội…”.

“Nếu chỉ cấm kinh doanh, nhưng người ta đầu tư để sản xuất, làm kho chứa, vận chuyển…thì thế nào?”, đại biểu đặt câu hỏi và đề nghị cần quy định đầy đủ theo hướng: Cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, chứa chấp, vận chuyển, sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, các loại khí, chất gây nghiện có tác hại cho sức khỏe con người.

Góp ý thêm điều 15 về xử lý chuyển tiếp quy định Chính phủ quy định xử lý chuyển tiếp đối với dự án đầu tư sản xuất thiết bị điện tử cho thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng tại Việt Nam chỉ để xuất khẩu đã được cho phép, chấp thuận đầu tư…”.

Đại biểu Trí nhắc lại, Nghị quyết 173 có lệnh cấm ngay từ ngày 1/1/2025, nhưng dự thảo luật lại quy định để Chính phủ tiếp tục quy định nội dung trên sẽ không đi vào thực tế.

Từ đó, ông đề nghị quy định ngay trong Luật Đầu tư (sửa đổi) thời gian cho phép từ khoảng 6 -12 tháng phải chấm dứt hoạt động của các dự án trên.

Xử lý chuyển tiếp đối với các dự án đầu tư sản xuất thiết bị thuốc lá điện tử

Cuối phiên thảo luận, giải trình, làm rõ ý kiến đại biểu Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, tiếp thu ý kiến của các đại biểu, dự thảo luật đã bổ sung quy định cấm kinh doanh thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng và không quy định trường hợp loại trừ, do hiện chưa có cơ sở pháp lý, cơ sở chính trị và thực tiễn cụ thể để cho phép đầu tư kinh doanh đối với loại hàng hóa này.

Đồng thời, dự thảo cũng quy định xử lý chuyển tiếp đối với các dự án đầu tư sản xuất thiết bị thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng tại Việt Nam, chỉ để xuất khẩu và đã được chấp thuận đầu tư trước thời điểm ban hành Nghị quyết 173 của Quốc hội.

Theo Bộ trưởng Bộ Tài chính, khi Quốc hội ban hành Nghị quyết 173, tại Việt Nam đã có một số ít nhà máy đang hoạt động sản xuất thiết bị thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng để xuất khẩu. Nghị quyết 173 quy định chấm dứt hoạt động, nhưng sau đó, các hiệp hội và doanh nghiệp có nhiều đơn kiến nghị, cho rằng nếu không có phương án xử lý phù hợp, họ có thể khởi kiện.

Trong trường hợp đó, chúng ta có nguy cơ thua kiện, vì khi quy định cấm được ban hành, các nhà máy này đã hoạt động hợp pháp, chủ yếu là doanh nghiệp nước ngoài.

Do đó, buộc phải có điều khoản chuyển tiếp đối với các nhà máy đã được cấp phép và đang hoạt động cho đến khi hết thời hạn, tuyệt đối không cấp phép mới.

Bộ trưởng Bộ Tài chính cũng cho biết, tiếp thu ý kiến đại biểu Phạm Trọng Nhân và đại biểu Nguyễn Anh Trí, sẽ bổ sung thêm khí N2O và các chất hướng thần vào danh mục cấm đầu tư kinh doanh.