"Hạt sạn" trong hồ sơ mời thầu và kịch bản một nhà thầu

Vừa qua, Trung tâm Dịch vụ sự nghiệp công phường Phong Phú (thành phố Huế) đã tiến hành mở thầu gói thầu số 04: Thu gom, vận chuyển rác thải sinh hoạt. Đây là gói thầu quan trọng nhằm duy trì vệ sinh môi trường trên địa bàn phường từ Quý IV/2025 đến hết Quý IV/2026. Tuy nhiên, diễn biến từ khâu lập hồ sơ đến khi mở thầu đã bộc lộ nhiều điểm đáng suy ngẫm về tính cạnh tranh và chất lượng lập hồ sơ.

Từ yêu cầu thiết bị "lạ" đến quyết định sửa sai hỏa tốc

Theo tìm hiểu, gói thầu này có giá 2.514.222.000 đồng. Ngay sau khi phát hành E-HSMT theo Quyết định 15/QĐ-DVSNC ngày 19/12/2025, chủ đầu tư đã vấp phải sự phản ứng từ phía nhà thầu.

Cụ thể, ngày 22/12/2025, Công ty TNHH TM-XD & DV Môi trường Thừa Thiên Huế đã gửi văn bản đề nghị làm rõ hồ sơ. Nhà thầu này "bắt bài" sự trùng lặp khó hiểu tại mục 3 và 4 trong bảng yêu cầu thiết bị chủ yếu, khi chủ đầu tư yêu cầu đến 2 xe quét đường chuyên dùng. Đáng nói, khối lượng quét đường trong 15 tháng thực hiện hợp đồng chỉ vỏn vẹn 88,4 (đơn vị 10.000m²). Nhà thầu thẳng thắn cho rằng yêu cầu này là "quá dư thừa và không cần thiết", gây khó cho các đơn vị muốn tiếp cận gói thầu.

Trước phản ánh sát sườn, ngày 23/12/2025, Giám đốc Trung tâm – ông Đặng Văn Quang đã ký Quyết định số 16/QĐ-DVSNC để phê duyệt điều chỉnh E-HSMT, loại bỏ sự trùng lặp và điều chỉnh lại danh mục thiết bị. Dù việc cầu thị sửa sai là đáng ghi nhận, nhưng nó cũng đặt dấu hỏi về năng lực của đơn vị tư vấn lập hồ sơ là Công ty TNHH Tư vấn xây dựng Song Tý.

Chuyên gia đấu thầu Nguyễn Quốc Vũ nhận định: "Việc đưa ra các yêu cầu về thiết bị vượt quá quy mô thực tế của gói thầu là một trong những rào cản kỹ thuật thường thấy. Nếu nhà thầu không kịp thời phát hiện và yêu cầu làm rõ, đây có thể trở thành 'giấy thông hành' riêng cho những đơn vị có sẵn nguồn lực dư thừa, làm mất đi tính bình đẳng trong đấu thầu theo tinh thần của Luật Đấu thầu 22/2023/QH15."

Kịch bản "một mình một ngựa" và tỷ lệ tiết kiệm nhỏ giọt

Dù đã điều chỉnh hồ sơ để "rộng cửa" đón nhà thầu, nhưng kết quả mở thầu vào sáng ngày 29/12/2025 lại cho thấy một thực tế trái ngược. Hệ thống mạng đấu thầu quốc gia ghi nhận chỉ có duy nhất 01 nhà thầu nộp hồ sơ dự thầu: Liên danh Công ty Cổ phần Môi trường & Công trình Đô thị Huế và Công ty TNHH Thương mại Xây dựng và Dịch vụ Môi trường Thừa Thiên Huế (Liên danh HEPCO-HCP).

Theo Biên bản mở thầu, Liên danh HEPCO-HCP bỏ giá dự thầu là 2.514.209.409,6 đồng. Sau khi áp dụng tỷ lệ giảm giá 0,5%, giá dự thầu cuối cùng neo ở mức 2.501.638.362,552 đồng. So với giá gói thầu 2.514.222.000 đồng, số tiền tiết kiệm cho ngân sách nhà nước chỉ đạt khoảng 12,5 triệu đồng (tương đương tỷ lệ tiết kiệm siêu thấp ~0,5%).

Việc gói thầu phi tư vấn có giá trị hơn 2,5 tỷ đồng, thời gian thực hiện dài (15 tháng) nhưng chỉ có một liên danh tham gia và giảm giá "tượng trưng" khiến dư luận không khỏi băn khoăn về tính hiệu quả kinh tế.

Góc nhìn pháp lý từ Luật sư

Dưới góc độ pháp lý, Luật sư Nguyễn Thị Hương (Đoàn Luật sư TP HCM) phân tích: "Theo Luật Đấu thầu 2023 và Luật mới số 90/2025, trường hợp chỉ có một nhà thầu tham dự, chủ đầu tư vẫn có quyền mở thầu và đánh giá hồ sơ. Tuy nhiên, đơn vị phê duyệt cần rà soát kỹ quy trình phát hành hồ sơ, xem các tiêu chuẩn kỹ thuật về nhân sự và thiết bị có thực sự phù hợp với thực tế địa phương hay không. Đặc biệt, với đơn giá trọn gói và thời gian thực hiện 15 tháng, việc nhà thầu bỏ giá sát nút giá dự toán cho thấy sự thiếu cạnh tranh gay gắt, điều này thường dẫn đến áp lực lớn cho công tác giám sát chất lượng dịch vụ sau này."

Cần nhắc lại, các yêu cầu kỹ thuật của gói thầu này khá khắt khe: phương tiện vận chuyển phải có thiết bị giám sát hành trình trực tuyến, không được rò rỉ nước rác và phải đảm bảo vệ sinh trước khi ra khỏi khu xử lý. Đơn vị trúng thầu cũng phải cam kết thu phí dịch vụ từ người dân và phát hành hóa đơn điện tử theo quy định.

Với việc Liên danh HEPCO-HCP gần như đã chạm tay vào gói thầu, người dân phường Phong Phú kỳ vọng đơn vị này sẽ thực hiện đúng các cam kết kỹ thuật để đảm bảo môi trường xanh - sạch - đẹp, xứng đáng với số tiền ngân sách hơn 2,5 tỷ đồng đã chi ra.