Phân tích dữ liệu đấu thầu cho thấy, các gói thầu nạo vét quy mô lớn gần đây của Cục Hàng hải và Đường thủy Việt Nam thường xuyên xuất hiện những liên danh nhà thầu với các thành viên lặp đi lặp lại. Đáng ngại hơn, tính cạnh tranh tại các gói thầu này gần như bằng không khi chỉ có duy nhất một liên danh tham dự và trúng thầu.

Những liên danh "bất khả chiến bại"

Trở lại với Gói thầu thi công số 08 thuộc công trình Nạo vét duy tu luồng hàng hải Sài Gòn - Vũng Tàu (năm 2024 - 2025). Theo Biên bản mở thầu ngày 04/09/2025, chỉ có duy nhất một nhà thầu tham dự là Liên danh Thi công luồng Sài Gòn - Vũng Tàu. Không có bất kỳ đối thủ nào cạnh tranh, liên danh này dễ dàng trúng thầu với giá 108.707.669.644 đồng theo Quyết định số 1813/QĐ-CHHĐTVN.

Kịch bản tương tự lặp lại tại Gói thầu thi công số 08 thuộc công trình Nạo vét duy tu luồng hàng hải Soài Rạp. Theo Thông báo mời thầu và Biên bản mở thầu, dù gói thầu có giá trị dự toán lên tới hơn 270 tỷ đồng, nhưng đến thời điểm đóng thầu cũng chỉ có duy nhất 01 nhà thầu nộp hồ sơ. Kết quả, Liên danh Công ty TNHH Trục vớt Song Thương - Công ty TNHH Xây dựng và Thương mại Tường Vy - Công ty TNHH Minh Hằng - Công ty TNHH Cơ giới Mỹ Dung đã trúng thầu với giá 269.108.687.545 đồng, tiết kiệm cho ngân sách khoảng 0,56%.

Điểm trùng hợp thú vị nằm ở thành phần các liên danh này. Dễ dàng nhận thấy sự xuất hiện lặp đi lặp lại của bộ tứ: Minh Hằng - Song Thương - Tường Vy - Mỹ Dung. Tại gói thầu luồng Sài Gòn - Vũng Tàu, 4 cái tên này kết hợp cùng Sao Mai và Long Hải. Sang đến gói thầu luồng Soài Rạp, bộ tứ này lại tiếp tục "chung mâm" trong một liên danh khác.

Dấu hiệu "thỏa thuận ngầm" hay năng lực vượt trội?

Việc các doanh nghiệp thường xuyên liên danh với nhau để tham gia đấu thầu là hoạt động bình thường, nhằm cộng hưởng năng lực tài chính và kinh nghiệm. Tuy nhiên, khi một nhóm nhà thầu liên tục liên danh và trúng thầu tại cùng một chủ đầu tư trong bối cảnh "một mình một ngựa", dư luận có quyền đặt câu hỏi về tính minh bạch và cạnh tranh.

Số liệu cho thấy, tại Gói thầu số 08 luồng Soài Rạp, giá trúng thầu là 269,1 tỷ đồng so với giá dự toán 270,6 tỷ đồng, mức tiết kiệm vỏn vẹn khoảng 1,5 tỷ đồng. Con số tiết kiệm "nhỏ giọt" này là hệ quả tất yếu của việc thiếu vắng sự cạnh tranh về giá.

Luật sư Võ Quang Vinh (Đoàn Luật sư tỉnh Vĩnh Long) phân tích: "Luật Đấu thầu nghiêm cấm các hành vi thông thầu, dàn xếp thỏa thuận giữa các nhà thầu để một bên trúng thầu. Mặc dù chưa thể kết luận có vi phạm hay không, nhưng hiện tượng các gói thầu hàng trăm tỷ đồng chỉ có một liên danh quen thuộc tham gia là dấu hiệu bất thường. Cơ quan chức năng cần giám sát chặt chẽ quá trình lập hồ sơ mời thầu xem có cài cắm các tiêu chí kỹ thuật để hạn chế nhà thầu lạ hay không, hoặc có sự thỏa thuận ngầm để phân chia gói thầu hay không."

Trong bối cảnh Luật Đấu thầu sửa đổi (Luật số 22/2023/QH15, Luật số 90/2025/QH15) đang nỗ lực siết chặt kỷ cương, tăng cường tính cạnh tranh, việc Cục Hàng hải và Đường thủy Việt Nam liên tiếp phê duyệt các gói thầu lớn cho nhóm nhà thầu quen mặt với kịch bản kém cạnh tranh cần được xem xét lại một cách nghiêm túc để đảm bảo hiệu quả sử dụng vốn ngân sách nhà nước.

Báo Tri thức và Cuộc sống sẽ tiếp tục thông tin.