Theo tài liệu thu thập của PV Báo Tri thức và Cuộc sống, tính cạnh tranh trong đấu thầu được đo lường qua nhiều yếu tố, bao gồm sự minh bạch của Hồ sơ mời thầu (E-HSMT), số lượng nhà thầu tham gia và tỷ lệ tiết kiệm cho ngân sách. Khi phân tích các gói thầu Công ty T.A.T.T tham gia, những chỉ số này bộc lộ nhiều vấn đề đáng suy ngẫm.

Sự điều chỉnh yêu cầu kinh nghiệm tại gói thầu 99 tỷ đồng

Tại gói thầu "Xây lắp" dự án Bệnh viện Phú Nhuận trị giá hơn 99,5 tỷ đồng, hồ sơ ghi nhận một sự điều chỉnh quan trọng về tiêu chí kinh nghiệm trong E-HSMT ngay sau khi phát hành.

Theo Công văn số 384/CV-TLG ngày 10/12/2024 của Công ty TNHH Xây dựng Thương mại Dịch vụ Thiên Lộc Gia (Bên mời thầu) gửi Chủ đầu tư, đơn vị này đề nghị điều chỉnh yêu cầu về hợp đồng tương tự.

Cụ thể, yêu cầu ban đầu được xác định là kinh nghiệm thực hiện công trình loại kết cấu "Công trình Y tế, Cấp II". Yêu cầu sau điều chỉnh (được phê duyệt tại Quyết định số 286/QĐ-QLDA-ĐT ngày 11/12/2024) được nới rộng thành "Công trình Dân dụng, Cấp II".

Việc điều chỉnh từ yêu cầu kinh nghiệm chuyên biệt sang kinh nghiệm chung đã làm thay đổi căn bản điều kiện tiên quyết của gói thầu. Câu hỏi đặt ra là liệu sự điều chỉnh này có đảm bảo lựa chọn được nhà thầu có năng lực tốt nhất cho một công trình y tế phức tạp hay không?

Kết quả, gói thầu này có giá trúng thầu rất sát với giá dự toán. Tỷ lệ tiết kiệm chỉ đạt khoảng 1,08%. Đây là mức rất thấp cho một gói thầu xây lắp quy mô gần 100 tỷ đồng.

Tỷ lệ tiết kiệm "siêu thấp" tại các gói thầu "một mình một chợ"

Dữ liệu xác thực từ các biên bản mở thầu cho thấy mối tương quan rõ ràng giữa số lượng nhà thầu tham dự và tỷ lệ tiết kiệm. Tại các gói thầu chỉ có 1 nhà thầu tham dự tại TP Thủ Đức, tỷ lệ tiết kiệm thường rất thấp.

Gói thầu Sửa chữa khối trường học năm 2023 (Mã TBMT: IB2300074170): Giá dự toán 10.301.888.148 đồng. Giá trúng thầu 10.250.397.402 đồng. Tiết kiệm 51.490.746 đồng, tương đương tỷ lệ xấp xỉ 0,5%.

Gói thầu Cải tạo, sửa chữa trụ sở các Trung tâm (Mã TBMT: IB2400068671): Giá gói thầu 6.771.010.710 đồng. Giá trúng thầu 6.714.885.472 đồng. Tiết kiệm 56.125.238 đồng, tương đương tỷ lệ xấp xỉ 0,83%.

Gói thầu Trụ sở phường Thủ Thiêm (Mã TBMT: IB2300327967): Giá dự toán 19.792.448.859 đồng. Giá trúng thầu 18.859.999.999,8 đồng. Tỷ lệ tiết kiệm đạt khoảng 4,71%.

Khi không có sự cạnh tranh về giá, việc tiết kiệm ngân sách phụ thuộc hoàn toàn vào sự chủ động của nhà thầu duy nhất tham dự. Các tỷ lệ tiết kiệm dưới 1% thường được coi là "tượng trưng".

Biến động tại các gói thầu cạnh tranh

Tại các gói thầu có nhiều hơn 1 nhà thầu tham dự, tỷ lệ tiết kiệm có sự cải thiện.

Tại gói thầu Trường Tiểu học Lê Hoàn (Gò Vấp) (2 nhà thầu tham dự): Giá dự toán 24.488.833.283 đồng. Giá trúng thầu 22.652.000.000 đồng. Tỷ lệ tiết kiệm đạt mức khá, khoảng 7,5%.

Tại gói thầu Sân vận động Tam Kỳ (Quảng Nam) (3 nhà thầu tham dự, sau khi đấu thầu lại): Giá dự toán 32.594.346.518 đồng. Giá trúng thầu 31.168.505.433 đồng. Tỷ lệ tiết kiệm đạt khoảng 4,37%.

Dấu hỏi về tính cạnh tranh thực chất

Tỷ lệ tiết kiệm trung bình trong lịch sử đấu thầu của Công ty T.A.T.T là khoảng 4,9%. Tuy nhiên, sự phân bổ không đồng đều, với nhiều gói thầu có tỷ lệ tiết kiệm dưới 1%, là chỉ dấu quan trọng phản ánh hiệu quả cạnh tranh chưa cao.

Luật Đấu thầu nhấn mạnh mục tiêu cạnh tranh, công bằng, minh bạch và hiệu quả kinh tế. Khi xảy ra các hiện tượng như điều chỉnh E-HSMT làm thay đổi bản chất yêu cầu kinh nghiệm, hay tình trạng đấu thầu "một mình một ngựa" lặp đi lặp lại dẫn đến tỷ lệ tiết kiệm thấp, vai trò giám sát của các cơ quan chức năng là rất cần thiết để đảm bảo đồng vốn ngân sách được sử dụng hiệu quả, tránh lãng phí.

Báo Tri thức và Cuộc sống tiếp tục thông tin./.

[Kỳ 5] Lịch sử đấu thầu của Công ty T.A.T.T: Góc nhìn từ chuyên gia và Luật sư