Gói thầu tiền tỷ và tỷ lệ tiết kiệm "bằng không"

Theo thông tin công khai trên Hệ thống mạng đấu thầu quốc gia, ngày 11/12/2025, ông Bùi Thanh Giang, Phó Tổng Giám đốc Tổng Công ty Cấp nước Sài Gòn TNHH MTV (Sawaco) đã ký Quyết định số 2791/QD-TCT-QLDA1 phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu cho gói thầu "Cung cấp 1027 tấn vôi bột xử lý nước". Đây là gói thầu thuộc dự án "Mua hóa chất xử lý nước năm 2025 - 2026 cho Nhà máy nước Thủ Đức", sử dụng nguồn vốn kinh doanh của doanh nghiệp.

Đơn vị được lựa chọn là Công ty TNHH Hóa chất và Thiết bị Thiên Phú (Công ty Thiên Phú), có địa chỉ đăng ký kinh doanh mới sau khi sắp xếp đơn vị hành chính tại số 39A9, Khu dân cư An Bình, Khu phố 1, Phường Trấn Biên, Tỉnh Đồng Nai. Giá trúng thầu là 3.377.803.000 đồng (đã bao gồm thuế GTGT 10%), thời gian thực hiện hợp đồng là 365 ngày với loại hợp đồng trọn gói.

Điều đáng chú ý, mức giá trúng thầu của Công ty Thiên Phú trùng khớp hoàn toàn với giá dự toán gói thầu được phê duyệt trước đó tại Quyết định số 2086/QĐ-TCT-QLDA1 ngày 19/9/2025 của Tổng Giám đốc Sawaco Trần Quang Minh. Cụ thể, tại phụ lục kèm theo Quyết định 2086, gói thầu số 2 "Cung cấp 1027 tấn vôi bột xử lý nước" có giá dự toán là 3.377.803.000 đồng. Như vậy, thông qua công tác lựa chọn nhà thầu, gói thầu này không tiết kiệm được bất kỳ đồng nào cho ngân sách của chủ đầu tư (tỷ lệ tiết kiệm 0%).

Dữ liệu từ Quyết định phê duyệt Kế hoạch lựa chọn nhà thầu (KHLCNT) số 2086/QĐ-TCT-QLDA1 cho thấy, hình thức lựa chọn nhà thầu được áp dụng cho gói thầu này là "Chỉ định thầu", phương thức "Một giai đoạn một túi hồ sơ". Việc áp dụng hình thức chỉ định thầu thay vì đấu thầu rộng rãi giải thích cho việc tỷ lệ tiết kiệm thấp hoặc bằng 0, tuy nhiên, tính cạnh tranh và cơ sở để áp dụng hình thức này đối với mặt hàng thông dụng như vôi bột xử lý nước là vấn đề cần được xem xét kỹ lưỡng.

Dấu ấn Thiên Phú tại Sawaco trong năm 2025

Không chỉ riêng gói thầu kể trên, dữ liệu đấu thầu cho thấy Công ty Thiên Phú là một đối tác khá "quen mặt" đối với Tổng Công ty Cấp nước Sài Gòn TNHH MTV và các đơn vị thành viên.

Chỉ trước đó chưa đầy 2 tháng, vào ngày 15/10/2025, Công ty Thiên Phú cũng đã được Sawaco phê duyệt trúng gói thầu "Cung cấp 300 tấn vôi bột xử lý nước" (Gói thầu số 1 thuộc cùng dự án Mua hóa chất xử lý nước năm 2025 - 2026 cho Nhà máy nước Thủ Đức). Giá trúng thầu là 986.700.000 đồng, cũng theo hình thức Chỉ định thầu rút gọn (theo Quyết định 2086/QĐ-TCT-QLDA1).

Xa hơn một chút, vào ngày 30/09/2024 (dữ liệu thuộc chu kỳ mua sắm liền kề), Công ty Thiên Phú cũng được Sawaco lựa chọn cung cấp 06 tấn Fluor xử lý nước với giá 69.300.000 đồng theo hình thức chỉ định thầu rút gọn.

Ngoài vai trò là nhà thầu độc lập, Công ty Thiên Phú cũng thường xuyên tham gia các gói thầu tại các đơn vị trong hệ sinh thái cấp nước. Theo thống kê sơ bộ, doanh nghiệp này đã tham gia khoảng 23 gói thầu tại Chi nhánh Tổng Công ty Cấp nước Sài Gòn TNHH MTV Nhà máy nước Tân Hiệp và trúng thầu 15 gói. Tại Tổng công ty mẹ Sawaco, doanh nghiệp này tham gia 15 gói và trúng 8 gói.

Việc một nhà thầu liên tục được chỉ định hoặc trúng thầu nhiều gói mua sắm vật tư, hóa chất tại một chủ đầu tư trong thời gian ngắn đặt ra câu hỏi về tính đa dạng hóa nguồn cung và cơ hội cạnh tranh cho các doanh nghiệp khác trên địa bàn.

Góc nhìn pháp lý về chỉ định thầu

Trao đổi về vấn đề này, Luật sư Nguyễn Văn Lập (Đoàn Luật sư TP HCM) cho biết, Luật Đấu thầu số 22/2023/QH15 và các văn bản hướng dẫn thi hành như Nghị định 214/2025/NĐ-CP đã quy định rất chặt chẽ về các trường hợp được áp dụng chỉ định thầu.

"Chỉ định thầu là hình thức lựa chọn nhà thầu mà chủ đầu tư mời một nhà thầu có đủ năng lực, kinh nghiệm để thực hiện gói thầu. Tuy nhiên, hình thức này chỉ được áp dụng trong các trường hợp cấp bách, thiên tai, dịch bệnh, gói thầu cần giữ bí mật quốc gia, hoặc gói thầu cung cấp dịch vụ tư vấn, phi tư vấn, hàng hóa, xây lắp cần triển khai ngay để tránh gây nguy hại trực tiếp đến tính mạng, sức khỏe và tài sản của cộng đồng dân cư...", Luật sư Lập phân tích.

Chuyên gia đấu thầu Đào Giang cũng chia sẻ thêm: "Đối với các hàng hóa thông dụng, có sẵn trên thị trường như hóa chất xử lý nước (vôi, phèn...), việc ưu tiên đấu thầu rộng rãi qua mạng sẽ giúp chủ đầu tư tìm được nhà thầu có giá tốt nhất, tăng tính cạnh tranh và tiết kiệm ngân sách. Việc áp dụng chỉ định thầu cần phải chứng minh được tính cấp thiết hoặc đặc thù không thể thay thế, nếu không sẽ làm giảm hiệu quả kinh tế của dự án".

Việc Sawaco áp dụng hình thức chỉ định thầu cho các gói mua sắm hóa chất thường xuyên với giá trị hàng tỷ đồng cần được minh bạch hóa về cơ sở pháp lý áp dụng, nhằm đảm bảo tuân thủ đúng các quy định của pháp luật về đấu thầu và tối ưu hóa hiệu quả sử dụng vốn doanh nghiệp nhà nước.

Báo Tri thức và Cuộc sống sẽ tiếp tục thông tin:

Kỳ 2: Công ty Thiên Phú và "cú đúp" chỉ định thầu tại Sawaco: Dấu hỏi về tính cạnh tranh