Vào ngày 10 tháng 11, một sự thay đổi mang tính quyết định lại diễn ra trên mặt trận Donbass, khi Bộ Quốc phòng Nga tuyên bố, quân đội của họ đã kiểm soát 99% diện tích thành phố Pokrovsk, trong khi Quân đội Ukraine (AFU) trên tiền tuyến đang rút lui trên diện rộng.
Nhiều cứ điểm đã được bộ binh và pháo binh Nga phối hợp chiếm giữ, và cuộc chiến giành quyền kiểm soát thành phố đang gần kết thúc. Dựa trên các cảnh quay công khai và báo cáo chiến trường, "chìa khóa của Pokrovsk" mà Ukraine đang cố gắng giữ vững đã gần như không còn, và mặt trận phía đông đã phải chịu sự sụp đổ nghiêm trọng nhất kể từ khi Bakhmut thất thủ năm 2023.
Mặc dù AFU chưa chính thức thừa nhận tổn thất, một số vị trí gần đó đã bị bỏ hoang. Có thông tin về những đột phá của Quân đội Nga (RFAF) từ mặt trận phía bắc Myrnohrad, các tiền đồn quanh ngôi làng Rivne, và tuyến đường T-0504 chạy từ khu đô thị Pokrovsk sang Myrnohrad đã bị quân Nga kiểm soát hoàn toàn.
Nhà quan sát quân sự Ukraine, Kostyantyn Mashovets, nhận định rằng bộ chỉ huy tiền tuyến Ukraine đang "mất khả năng tác chiến trên toàn bộ khu vực khu vực đô thị của thành phố Pokrovsk" và không thể tổ chức các chiến dịch phản công hiệu quả.
Đáng báo động hơn nữa là đoạn video ghi lại cảnh "toàn bộ các đơn vị phòng thủ Ukraine ở Pokrovsk đầu hàng" do Nga công bố, cho thấy tinh thần chiến đấu của binh lính Ukraine ở Pokrovsk đã hoàn toàn sụp đổ, và cục diện mặt trận là “không thể đảo ngược”.
Trước tình hình xấu đi nhanh chóng, Tổng tư lệnh AFU, tướng Alexander Syrsky trực tiếp tới mặt trận Pokrovsk, để cố gắng ổn định tình hình. Tuy nhiên, phản hồi cho thấy chiến dịch “phản công kiểu chữa cháy" này, đã không mang lại bất kỳ thay đổi đáng kể nào.
Chuyên gia Mashovets, trích dẫn lời binh lính AFU ở tiền tuyến, cho biết quân Nga tiến công rất nhanh, và lực lượng dự bị của tướng Syrsky đã bị hỏa lực pháo binh tầm xa của RFAF chế áp, ngay ở vị trí tập kết, khiến việc triển khai hiệu quả trở nên bất khả thi.
Tướng Syrsky ban đầu được coi là một trong số ít "người theo đường lối cứng rắn" đáng tin cậy của Tổng thống Zelensky, sau cuộc phản công mùa hè năm 2023. Tuy nhiên những "chuyến thăm cá nhân đến tiền tuyến" liên tục của ông, đã phơi bày một vấn đề cốt lõi: sự phụ thuộc quá mức của hệ thống chỉ huy vào các đợt triển khai khẩn cấp riêng lẻ.
Khi các đơn vị địa phương thiếu sự phối hợp với các đơn vị dự bị cơ động, được Bộ Tổng tham mưu AFU tăng cường; và ngay cả sự hiện diện của vị chỉ huy cao nhất của AFU, cũng không thể giúp thu hẹp khoảng cách chiến thuật ở tiền tuyến, mà còn làm trầm trọng thêm tình hình hỗn loạn.
Theo một số nhà phân tích quân sự phương Tây, chuyến đi tiền tuyến lần này của tướng Syrsky giống như một "chuyến thăm trở lại mang tính tượng trưng", và không có tác dụng đáng kể nào trong việc xoay chuyển cục diện mặt trận Pokrovsk nói riêng và trên toàn chiến trường Ukraine nói chung.
Nga đã chớp lấy cơ hội này để khuếch đại chiến dịch tuyên truyền. Bộ Quốc phòng Nga không chỉ công bố đoạn phim ghi lại cảnh binh lính Ukraine ở Pokrovsk ra đầu hàng, mà còn tuyên bố một số quân nhân bị bắt là "chiến binh nước ngoài", bao gồm lính đánh thuê từ Ba Lan, Anh và Canada.
Mặc dù những tuyên bố này chưa được bất kỳ bên thứ ba nào xác nhận, nhưng ý đồ của họ rất rõ ràng: mô tả cuộc tấn công của quân Nga vào thành phố Pokrovsk như một cuộc phản công có hệ thống, chống lại sự can thiệp của phương Tây, sử dụng luận điệu " NATO thất bại trong chiến tranh bí mật".
Cuộc tiến công này của Nga thể hiện một cách tiếp cận hoàn toàn khác so với chiến dịch Bakhmut. Năm 2023, quân đội Nga đã phát động một cuộc tấn công ồ ạt vào Bakhmut bằng quân số áp đảo và hỏa lực pháo binh hạng nặng; cuối cùng chiếm được thành phố, nhưng phải trả giá đắt.
Nhưng trong cuộc vây hãm Pokrovsk này, quân đội Nga đang áp dụng một "chiến thuật siết cổ đô thị" có hệ thống hơn, bằng cách bao vây nhiều hướng, cắt đứt nguồn tiếp tế, kiểm soát các điểm cao có giá trị chiến thuật và đồng thời phát động chiến tranh tâm lý.
Đầu tiên là việc triển khai quân; thay vì triển khai trên toàn bộ mặt trận, RFAF tập trung lực lượng tinh nhuệ của mình ở mặt trận phía bắc và đông nam, sử dụng chiến thuật "siết cổ họng" để cắt đứt tiếp vận của AFU. Sau đó, họ sử dụng "chiến thuật di sản Wagner" - bao vây thành phố bằng hỏa lực mạnh mà không tấn công - để buộc lực lượng phòng thủ tự sụp đổ.
Thứ hai là việc kiểm soát các khu vực trong thành phố. Thành phố Pokrovsk nằm trên một sườn dốc từ Bắc xuống Nam. Phía tây bắc của thành phố ban đầu là một đài quan sát pháo binh quan trọng của AFU. RFAF ưu tiên chiếm giữ các tòa nhà cao tầng trong khu vực này, triệt hạ các trận địa pháo binh của AFU chỉ trong một đòn, sau đó phát động phản công.
Yếu tố then chốt nhất là "chiến tranh tâm lý". Moskva đã cố tình công bố hình ảnh quân Ukraine phòng thủ đầu hàng, phát tán chúng theo thời gian thực trên các nền tảng mạng xã hội, nhằm làm suy yếu tinh thần của AFU. Sự kết hợp giữa chiến tranh thông tin và tấn công trên bộ, đã khiến AFU hình thành một chuỗi "tự hủy diệt" trong một thời gian ngắn.
Xét theo kết quả, mô hình chiến tranh đô thị không điển hình này, đã giúp RFAF tránh được việc sa lầy vào các cuộc giao tranh đường phố cường độ cao, thay vào đó là giành quyền kiểm soát thành phố với chi phí thấp, chứng minh sự trưởng thành về mặt chiến thuật của RFAF sau chiến dịch Bakhmut. (nguồn ảnh Military Review, Ukrinform, Kyiv Post, Rybar).
