Diễn ra từ năm 1930 đến 1931 tại thành phố New York, cuộc chiến này không chỉ là một loạt vụ ám sát giữa các băng đảng mafia gốc Ý, mà còn đánh dấu sự kết thúc của một thời kỳ mafia cũ và mở ra kỷ nguyên mới của tổ chức tội phạm hiện đại ở Mỹ – một đế chế mafia với cơ cấu như một công ty quốc tế bí mật, tồn tại hàng thập kỷ sau đó.
Nguồn gốc của cuộc chiến Castellammarese bắt đầu từ sự chia rẽ ngày càng sâu sắc giữa hai phe mafia quyền lực: một bên là ông trùm Joe "The Boss" Masseria, đại diện cho thế hệ mafia cũ, những người theo truyền thống Sicily bảo thủ, thống trị bằng bạo lực, lòng trung thành tuyệt đối và thiếu tinh thần tổ chức hiện đại. Phe đối lập là Salvatore Maranzano, một "Don" từ thị trấn Castellammare del Golfo thuộc đảo Sicily, người mang theo tham vọng cải tổ mafia tại Mỹ, dựng lại trật tự mafia theo mô hình của Đế chế La Mã cổ đại. Mâu thuẫn giữa hai bên sớm leo thang thành những vụ giết người trả đũa liên tiếp, gieo rắc nỗi sợ hãi khắp các khu dân cư gốc Ý tại New York.
Charles "Lucky" Luciano - nhân vật nổi lên từ cuộc chiến Castellammarese. Ảnh: Biography.com.
Tuy nhiên, nhân vật quyết định vận mệnh cuộc chiến lại không phải là hai ông trùm đang trực tiếp đọ sức, mà là Charles "Lucky" Luciano – một tay giang hồ trẻ tuổi, đầy tham vọng và tầm nhìn, từng là tay sai thân cận của Masseria. Luciano nhận ra rằng cuộc chiến này chỉ khiến tổ chức mafia tự làm suy yếu chính mình và cản trở việc mở rộng quyền lực theo hướng hiện đại hơn. Trong một bước đi đầy toan tính, hắn ngấm ngầm đàm phán với Maranzano, đồng thời âm thầm loại bỏ Masseria trong một cuộc ám sát tại nhà hàng Coney Island vào tháng 4/1931, với sự hỗ trợ của những sát thủ sau này được biết đến với biệt danh "Murder Inc." (Công ty Sát nhân).
Cái chết của Masseria tưởng như giúp Maranzano vươn lên thành "capo di tutti capi" – ông trùm của mọi ông trùm, nhưng quyền lực này lại khiến hắn trở thành cái gai trong mắt Luciano. Không muốn một ông trùm độc tôn tiếp tục cai trị theo kiểu lãnh chúa, Luciano nhanh chóng cho người ám sát Maranzano chỉ vài tháng sau đó, vào tháng 9/1931. Với cái chết của người đứng đầu cả hai phe, cuộc chiến Castellammarese chấm dứt – nhưng đó cũng là lúc một trật tự mafia mới được hình thành.
Luciano thiết lập nên một ủy ban điều hành gọi là "The Commission" (Ủy ban Điều phối), tập hợp đại diện các gia đình mafia lớn tại New York và các thành phố khác, nhằm giải quyết tranh chấp và quản lý hoạt động chung theo hướng chuyên nghiệp hóa. Ông ta chia New York thành năm gia đình mafia lớn, mỗi gia đình có một cấu trúc rõ ràng, quy củ, gắn bó qua những nguyên tắc chung nhưng hoạt động độc lập. Mô hình này tồn tại bền vững trong nhiều thập kỷ, đưa mafia Mỹ trở thành một lực lượng hùng mạnh, vừa ngầm điều khiển nền kinh tế ngầm, vừa can thiệp vào chính trị, lao động, giải trí và thậm chí là các tổ chức hợp pháp.
Cuộc chiến Castellammarese không chỉ là sự kiện khốc liệt với hàng chục vụ ám sát và thanh trừng nội bộ, mà còn là thời khắc chuyển giao quyền lực quan trọng nhất trong lịch sử mafia Mỹ. Nó kết thúc thời kỳ của những ông trùm cục bộ và khai sinh ra một hệ thống tội phạm có tổ chức tinh vi, phối hợp trên toàn quốc – mô hình ám ảnh giới chức Mỹ suốt thế kỷ 20, và vẫn tồn tại dai dẳng đến tận ngày nay, dù đã trở nên âm thầm và kín đáo hơn.
