Câu chuyện Công ty TNHH Đầu tư Thương mại Thiết kế và Xây dựng Minh Nhật trúng 32/33 gói thầu trong năm 2025 tại TP HCM, trong đó phần lớn là chỉ định thầu, đã phản ánh một thực trạng cần được nhìn nhận nghiêm túc trong công tác quản lý đầu tư công tại cấp cơ sở.

"Kẽ hở" từ quy trình rút gọn

Luật sư Võ Quang Vinh (Đoàn Luật sư tỉnh Vĩnh Long) phân tích, theo Luật Đấu thầu số 22/2023/QH15 và Nghị định 214/2025/NĐ-CP, hình thức chỉ định thầu rút gọn được áp dụng cho các gói thầu có giá trị nhỏ (dưới 2 tỷ đồng) nhằm đẩy nhanh tiến độ và giảm thủ tục hành chính. Tuy nhiên, thực tế lại ghi nhận không ít trường hợp chủ đầu tư lợi dụng "khe cửa hẹp" này để giao thầu cho các doanh nghiệp thân quen.

"Thay vì tập hợp các hạng mục sửa chữa tương tự trong năm thành một gói thầu lớn để đấu thầu rộng rãi, tăng tính cạnh tranh, một số đơn vị lại chọn cách 'chia nhỏ' dự án để đưa vào hạn mức chỉ định thầu," Luật sư Vinh nhấn mạnh.

Trường hợp của Công ty Minh Nhật trúng hàng loạt gói thầu sửa chữa nhỏ tại các trường học trong giai đoạn cuối năm 2025 là một ví dụ điển hình khiến dư luận đặt câu hỏi về tính hợp lý trong kế hoạch lựa chọn nhà thầu của các chủ đầu tư.

Rủi ro từ các nhà thầu "ôm" quá nhiều việc

Chuyên gia đấu thầu Nguyễn Quốc Vũ bày tỏ lo ngại về chất lượng các công trình khi nhà thầu "siêu nhỏ" trúng thầu quá dày. Theo ông Vũ, một công ty có quy mô nhân sự và vốn điều lệ thấp, nếu cùng lúc "gánh" hàng chục công trình sẽ dẫn đến tình trạng thi công cầm chừng, thiếu hụt giám sát trực tiếp tại hiện trường.

Đặc biệt, tại gói thầu xây lắp thuộc dự án Nâng cấp đường 898 (phường Phú Hữu) do UBND phường Long Trường làm chủ đầu tư với giá trị hơn 1 tỷ đồng, việc chỉ định thầu cho một đơn vị đang thực hiện hàng loạt gói thầu khác là một quyết định tiềm ẩn rủi ro về mặt quản trị. Tại gói thầu này, giá trúng thầu của Công ty Minh Nhật là 1.034.060.344 đồng so với giá dự toán 1.167.670.239 đồng, tỷ lệ tiết kiệm đạt khoảng 11.4%. Dù tỷ lệ tiết kiệm có vẻ khả quan so với chỉ định thầu thông thường, nhưng hiệu quả thực tế vẫn phải chờ sự kiểm chứng từ chất lượng công trình sau khi đưa vào sử dụng.

Kiến nghị tăng cường hậu kiểm

Để đảm bảo minh bạch trong đấu thầu, các chuyên gia kiến nghị cơ quan chức năng TP HCM và các đơn vị liên quan cần tăng cường công tác "hậu kiểm" đối với các gói thầu chỉ định thầu rút gọn tại cấp xã, phường và trường học. Cần làm rõ có hay không việc cố tình xé nhỏ gói thầu và kiểm tra năng lực huy động nhân sự, thiết bị thực tế của nhà thầu tại thời điểm triển khai thi công.

Đồng thời, chủ đầu tư phải chịu trách nhiệm giải trình và trách nhiệm pháp lý nếu để xảy ra tình trạng nhà thầu không đảm bảo tiến độ hoặc chất lượng công trình do ôm đồm quá nhiều dự án vượt quá khả năng quản lý.

Vụ việc trúng thầu liên tiếp của Công ty Minh Nhật tại TP HCM là một hồ sơ cần được các cơ quan chức năng lưu tâm, nhằm chấn chỉnh hoạt động đấu thầu tại địa phương, đảm bảo ngân sách nhà nước được sử dụng hiệu quả và công bằng.

Báo Tri thức và Cuộc sống tiếp tục thông tin./.