Sáng 1/3, tại chợ Lý Sơn, thấy chúng tôi đưa mắt nhìn đống tỏi tươi đang bày ven lề đường, một phụ nữ khoảng (38 tuổi) đon đả: "Chú mua tỏi Lý Sơn về làm quà, đang mùa nên giá chỉ còn 40.000 đồng/kg”. Tuy nhiên khi nghe vặn hỏi: Cả tháng nữa mới đến lúc thu hoạch thì lấy đâu có tỏi tươi Lý Sơn mà bán?, người phụ nữ này im lặng và ngó lơ đi chỗ khác. Tương tự tại khu vực đầu cầu cảng ở xã An Vĩnh, hàng chục điểm tỏi tươi bày bên đường cũng được người bán mời chào và giới thiệu là tỏi trồng tại Lý Sơn.

Bác Nguyễn Thị Nẫm (64 tuổi), ở thôn Tây, xã An Vĩnh bức xúc: "Phải mất một thời gian dài tỏi Lý Sơn mới khẳng định chất lượng thơm ngon đặc biệt với người tiêu dùng. Vậy mà chỉ vì lợi nhuận trước mắt, một số người địa phương chở tỏi từ nơi khác về để lừa bán cho du khách”. Theo người dân Lý Sơn loại tỏi chở về đảo chủ yếu là ở Ninh Hiển, tỉnh Khánh Hoà. Tình trạng này đã diễn ra từ nhiều năm qua nhưng là loại đã phơi khô.

Tuy nhiên năm nay do năm nhuần (tháng 6 âm lịch) và nhờ có điện nên chủ động được nguồn nước tưới vì vậy trễ hơn 1 tháng người trồng tỏi Lý Sơn mới xuống giống. Do đó còn gần cả tháng nữa mới đến thời gian thu hoạch. Lợi dụng việc này nên một số thương lái địa phương và người trồng tỏi ở Ninh Hiển đưa tỏi tươi về và giới thiệu trồng tại Lý Sơn để bán cho du khách.

Chị “M.K”, một chủ điểm bán tỏi tại đầu cảng An Vĩnh thừa nhận: “ Nhanh nhất thì khoảng 3-4 tuần nữa mới đến lúc thu hoạch. Vì vậy gần như toàn số tỏi củ tươi hiện đang bày bán tại đảo là chở từ Ninh Hiển về. Tôi mua vào với giá 35.000-40.000 đồng/kg củ tươi và bán ra là 50.000 đồng/kg”. Riêng dịp sau tết cổ truyền vừa rồi, giá tỏi tươi “dán mác” tỏi Lý Sơn bán tại đảo cho du khách lên đến cả 100.000 đồng/kg. Sau đó giảm dần và hiện còn từ 40.000-50.000 đồng/kg. Theo người dân ở đảo, giống tỏi trồng tại Ninh Hiển cũng do người Lý Sơn vào lập nghiệp mang giống vào trồng. Thế nhưng do chất đất khác nên tỏi Ninh Hiển không thơm ngon bằng trồng tại đảo.

Trước tình hình trên, chính quyền huyện Lý Sơn đã chỉ đạo các ngành chức năng tăng cường kiểm tra và xử lý các hành vi buôn bán gian lận; đẩy mạnh tuyên truyền, vận động các tổ chức, cá nhân buôn bán hành, tỏi phải đúng nguồn gốc, đảm bảo uy tín, chất lượng, nhằm bảo vệ quyền lợi cho người nông dân trồng tỏi Lý Sơn.

Được biết Lý Sơn có trên 330ha đất trồng tỏi, với sản lượng thu hoạch khoảng 2.500 tấn tỏi khô/năm. Cùng với hành, tỏi đã được Cục Sở hữu trí tuệ, Bộ Khoa học Công nghệ trao giấy chứng nhận thương hiệu, nhãn hiệu tập thể cho 2 sản phẩm này vào năm 2009.