Nguồn tin từ VKSND TP.HCM cho biết cơ quan tố tụng quận Tân Bình, TP.HCM đã chính thức đình chỉ vụ án, đình chỉ điều tra bị can đối với Phạm Lương Phát Minh, 26 tuổi, người bị các “hiệp sĩ” bắt nhầm. Theo đó, CQĐT Công an quận Tân Bình đã đình chỉ do hết thời hạn điều tra vụ án nhưng không chứng minh được Minh đã thực hiện hành vi phạm tội (cướp giật tài sản). Quyết định này đã được VKSND quận Tân Bình kiểm sát và thống nhất.

Viện trưởng chỉ đạo phải giải quyết dứt điểm

Vụ án này xuất phát từ chuyện các “hiệp sĩ” bắt cướp giật nhưng sau đó cơ quan tố tụng quận Tân Bình không kết án được. Tuy nhiên, qua bốn năm, các cơ quan tố tụng vẫn không giải quyết dứt điểm, Phạm Lương Phát Minh vẫn mang thân phận bị can. Cha mẹ Minh đến báo Pháp Luật TP.HCM trình bày nỗi oan ức của con mình. Báo đã nhiều lần phản ánh rồi chuyển lời kêu oan của Minh đến tận Viện trưởng VKSND TP.HCM Dương Ngọc Hải.

Từ khi được chánh án TAND quận Tân Bình ký lệnh cho tại ngoại từ tháng 7-2017, Minh mong ước đi học lại, được đi làm nhưng do mặc cảm nên Minh chỉ quanh quẩn trong nhà. Trong 18 tháng bị cấm đi khỏi nơi cư trú, Minh phụ giúp cha làm công việc in tại nhà. Số phận pháp lý lửng lơ nên Minh không thể xin việc làm ở nơi khác. Một luật sư thuộc Đoàn Luật sư TP.HCM đã cùng cha mẹ Minh đến gõ cửa các cơ quan để vụ án sớm được giải quyết đúng pháp luật.

Tại hội nghị triển khai công tác ngành năm 2019, ông Dương Ngọc Hải đã chỉ đạo cấp dưới phải kiểm tra, giải quyết dứt điểm trước Tết nguyên đán Kỷ Hợi 2019 các vụ án tồn đọng kéo dài, trong đó có vụ án của Minh. Đến nay, vụ án đã được giải quyết dứt điểm, đúng theo chỉ đạo của ông Hải. Đó là nếu không đủ chứng cứ kết tội thì cơ quan tố tụng cần thừa nhận đã làm oan và phải xin lỗi công khai, bồi thường oan, đồng thời xử lý cán bộ làm oan.

Trách nhiệm của người làm oan

Do CQĐT Công an quận Tân Bình đã đình chỉ vì hết thời hạn điều tra nhưng không chứng minh được Minh có hành vi phạm tội nên theo Điều 18 Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước, đây thuộc trường hợp phải bồi thường oan.

Về trách nhiệm bồi thường, ThS Nguyễn Trương Tín (ĐH Luật TP.HCM) cho rằng: VKSND quận Tân Bình là cơ quan đã phê chuẩn quyết định khởi tố bị can, lệnh tạm giam, quyết định gia hạn tạm giam, quyết định trả hồ sơ vụ án để điều tra bổ sung (sau đó CQĐT đã ra quyết định đình chỉ điều tra vì không chứng minh được tội phạm…). “Vì vậy, theo Điều 35 Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước thì VKSND quận Tân Bình là cơ quan có trách nhiệm xin lỗi, bồi thường oan” - ThS Tín nói.

Theo Điều 56 luật này thì Minh sẽ được phục hồi danh dự bằng cách: VKS trực tiếp xin lỗi và cải chính công khai tại nơi cư trú. Ngoài ra, VKS Tân Bình còn phải đăng báo xin lỗi và cải chính công khai. Trong thời hạn 15 ngày kể từ ngày có văn bản làm căn cứ yêu cầu bồi thường (quyết định đình chỉ), VKS Tân Bình phải có trách nhiệm thông báo bằng văn bản cho Minh về việc Nhà nước tổ chức thực hiện phục hồi danh dự. Trường hợp Minh đề nghị chưa thực hiện phục hồi danh dự thì việc phục hồi danh dự được thực hiện khi Minh có yêu cầu bằng văn bản.

Tuy nhiên, theo những thông tin mà chúng tôi thu thập được, có thể có trường hợp Minh từ chối quyền được phục hồi danh dự. “Việc từ chối phải thể hiện bằng văn bản, nếu Minh từ chối quyền được phục hồi danh dự bằng lời nói thì VKS phải lập biên bản ghi rõ việc từ chối quyền được phục hồi danh dự của Minh (có chữ ký của Minh).

Tuy nhiên, dù Minh có từ chối quyền được phục hồi danh dự do bất kỳ lý do gì thì trách nhiệm người làm oan cũng không bị loại trừ. “Kể cả vì lý do nào đó Minh vui vẻ từ chối xin lỗi, bồi thường oan thì trách nhiệm người làm oan vẫn phải được đặt ra” - ThS Nguyễn Trương Tín bình luận.