Cấm lưu hành từ năm 2013 nhưng được bán tràn lan

Ngày 12/8, Trung tâm Dị ứng & Miễn dịch lâm sàng, Bệnh viện Bạch Mai phát đi cảnh báo khẩn cấp về loại thuốc chống viêm Phenylbutazone đã bị cấm tại Việt Nam nhưng vẫn được rao bán tràn lan trên mạng xã hội. Đây là hồi chuông báo động cho sức khỏe cộng đồng.

Các chuyên gia cho biết, Phenylbutazone là thuốc chống viêm không steroid (NSAID) đã bị Bộ y tế Việt Nam cấm lưu hành từ năm 2013 theo Công văn số 2760/QLD-CL ngày 25/4/2013 của Cục quản lý Dược Việt Nam.

Theo ý kiến của chuyên gia thẩm định thuốc, các thông tin về việc sử dụng thuốc Phenylbutazone tại Việt Nam và trên thế giới, Phenylbutazone là một thuốc chống viêm giảm đau không steroid, được sử dụng từ lâu để điều trị bệnh gout cấp, viêm cứng khớp đốt sống. Phenylbutazone có các tác dụng phụ chủ yếu như sau:

Tác động lên hệ tạo máu gây thiếu máu bất sản, thiếu máu tan huyết, mất bạch cầu hạt. Đây là tác dụng phụ nguy hiểm nhất, có thể gây tai biến mạch máu, có thể dẫn đến tử vong.

Loét dạ dày tá tràng, chảy máu đường tiêu hóa do thời gian bán huỷ của thuốc quá lâu. Tác dụng phụ này rất nguy hiểm, rất nặng, khó cấp cứu.

Phù do giữ nước; Viêm thần kinh thị giác; Điếc; Hội chứng thận hư, hoại tử ống thận; Tai biến ngoài da: nổi ban, xuất huyết mạch, hội chứng hoại tử biểu bì nhiễm độc; Hoại tử gan.

Lý do cấm do nguy cơ gây ra các phản ứng dị ứng cực kỳ nghiêm trọng, đe dọa tính mạng như:

Hội chứng DRESS: Sốt cao, phát ban toàn thân, tổn thương nội tạng (gan, thận, tim, phổi).

Hội chứng Lyell (hoại tử da nhiễm độc): Da bong tróc như bỏng nặng, nhiễm trùng, suy đa tạng, tử vong cao.

Suy tủy xương, xuất huyết tiêu hóa, suy thận cấp.

Nhiều bệnh nhân nguy kịch và có người tử vong

Chỉ trong nửa đầu năm 2025, Trung tâm Dị ứng & Miễn dịch lâm sàng, Bệnh viện Bạch Mai đã đã tiếp nhận hàng loạt ca biến chứng nghiêm trọng từ việc lạm dụng thuốc này, trong đó có 4 ca bệnh điển hình như sau:

Bệnh nhân nam (51 tuổi, ở Hải Phòng) tự mua Phenylbutazone online trị đau khớp. Sau một thời gian sử dụng bệnh nhân sốt cao, phát ban toàn thân. Bệnh nhân đi viện cấp cứu được chẩn đoán: Hội chứng DRESS.

Tương tự, bệnh nhân nam, 66 tuổi, ở Nghệ An được người nhà cho dùng Phenylbutazone 35 ngày và xuất hiện ban đỏ xuất huyết, sốt. Bệnh nhân nhập viện được chẩn đoán: Hội chứng DRESS.

Bệnh nhân nam (39 tuổi, ở Phú Thọ): Tự mua thuốc online uống 30 ngày và bị sốt, đau họng, phát ban toàn thân do hội chứng DRESS.

Bệnh nhân nữ 70 tuổi, ở Hòa Bình, tự dùng Phenylbutazone và thuốc không rõ nguồn gốc dẫn đến sốt cao, loét miệng, đau mắt, suy gan cấp, sốc nhiễm khuẩn, tử vong. Bệnh nhân được Chẩn đoán: Hội chứng Lyell.

Đây là 4 trong một loạt ca bệnh dị ứng thuốc nặng do Phenylbutazol được tiếp nhận tại Trung tâm Dị ứng & Miễn dịch lâm sàng từ đầu năm 2025 đến nay.

Hầu hết các trường hợp đều khởi phát muộn, ít nhất 1 tuần kể từ khi bắt đầu dùng thuốc, thậm chí có thể sau 1 - 3 tháng mới xuất hiện triệu chứng. Do đó gây khó khăn trong việc khai thác tiền sử để tìm nguyên nhân gây dị ứng. Bên cạnh đó, tên thuốc thường là tiếng nước ngoài, người bệnh không thể nhớ hoặc đọc lại đúng tên biệt dược hoặc hoạt chất đã dùng.

Những triệu chứng ban đầu có thể gây nhầm lẫn với những triệu chứng do bệnh lý nhiễm trùng, do đó, người bệnh có thể đến khám tại các chuyên khoa khác. Vì vậy, thời gian chẩn đoán bị kéo dài dẫn đến không được can thiệp điều trị sớm.

Suy đa tạng cứu được cũng có nguy cơ tái phát

BS. Chu Chí Hiếu, Trưởng phòng Dị nguyên, Trung tâm Dị ứng & Miễn dịch lâm sàng cho biết: "Các trường hợp dị ứng thuốc nặng này, ngoài việc mất nhiều thời gian để có thể phục hồi hoàn toàn, dù đã khỏi thì vẫn có nguy cơ tái phát (kể cả không tiếp xúc lại với thuốc) và tiềm ẩn nhiều biến chứng muộn sau này.

Phenylbutazone là thuốc cấm vì nguy cơ gây dị ứng nghiêm trọng, suy đa tạng, thậm chí tính mạng người bệnh. Các ca bệnh là minh chứng rõ ràng nhất. Do đó, người dân tuyệt đối không tự ý mua, sử dụng bất kỳ thuốc gì khi chưa có chỉ định bác sĩ.

"Việc mua bán thuốc cấm như Phenylbutazone online là hành vi vô trách nhiệm, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và tính mạng người dân.

Chúng tôi kịch liệt lên án và kêu gọi cơ quan chức năng xử lý nghiêm minh mọi đối tượng vi phạm. Sức khỏe người dân không phải món hàng để trục lợi!

Hãy nói không với thuốc không rõ nguồn gốc", TS.BSCC Nguyễn Hoàng Phương, Giám đốc Trung tâm Dị ứng & Miễn dịch lâm sàng, Chủ tịch Hội Hen - Dị ứng - Miễn dịch lâm sàng Việt Nam khuyến cáo.