Rêu đá Tây Bắc: Dường như rêu là một đặc sản độc lạ mà ông trời ban cho núi rừng Tây Bắc vì những nơi khác cũng có rêu đá; nhưng người ta không biết cách chế biến và rêu ở đó cũng không được sạch như ở đây. Rêu thường mọc bám vào các gờ đá ở nơi lòng suối; chúng có quanh năm nhưng có lẽ mùa xuân là mùa rêu ngon nhất.
Rêu đá sau khi thu hoạch sẽ được người dân nơi đây dùng tấm gỗ giã lên những đám rêu rồi rửa sạch nhiều lần. Cách sơ chế này sẽ giúp rêu sạch hơn và khi chế biến món ăn cũng ngon hơn nhiều. Món rêu đá có thể chế biến nhiều món khác nhau: rêu hấp; canh rêu, rêu xào, nộm rêu, rêu nướng. Tuy nhiên đối với nhiều người món rêu ngon nhất chính là rêu nướng với than hồng.
Nộm hoa ban: Ở miền Tây Bắc tháng 3; khi những bông hoa đào, hoa mận phai nhạt là lúc hoa ban nở rộ phủ trắng núi rừng. Trong các món ăn ngon được chế biến từ hoa ban; thì măng nộm hoa ban chính là món ăn truyền thống không thể thiếu của đồng bào người Thái.
Ngoài hai nguyên liệu chính là hoa ban và măng thì món ăn này còn có thịt cá suối nướng tạo nên hương vị đặc trưng của núi rừng Tây Bắc. Khi thưởng thức món măng nộm hoa ban; du khách sẽ cảm nhận được sự hòa quyện của nhiều hương vị: chua, cay; mặn, ngọt, đắng, bùi mà không phải món ăn nào cũng có được.
Sâu tre nướng là một đặc sản độc lạ của Tây Bắc nổi tiếng ngon và hiếm; người có tiền chưa chắc đã mua được. Sâu tre có hàm lượng đạm cao; giàu dinh dưỡng, rất tốt cho sức khỏe.
Đúng với tên gọi của mình, loại sâu này sống kí sinh trong thân cây tre làm ngọn tre bị héo; đốt tre bị co rúm , ngắn lại khác thường. Sâu tre sinh sôi nảy nở và béo nhất vào đầu tháng chín kéo dài đến cuối tháng mười.
Sâu tre có thể hấp hoặc chao trên dầu nóng chấm kèm với nước măng chua; nhưng để giữ vị ngọt đặc trưng nhất của món ăn này là đem nướng. Chúng ta nên nướng sâu tre trong chính cây tre mà chúng kí sinh. Tại vì sâu tre sống trong thân cây tre đã có giá trị sinh dưỡng cao; khi nướng trong thân tre, nước ngọt trong thân tre sẽ làm chín chúng.
Chuột núi được thui trên than hồng cho da chuột vàng rộm, mới đem dao mổ bỏ phần ruột, chỉ giữ lại lá gan. Sau đó, những gia vị cần thiết được chế biến rất tỉ mỉ từ rau mùi, rau răm, thảo dược, đậu xanh... được giã nhuyễn và nhồi vào phía trong con chuột giống như đầu bếp nhồi thịt vào trong quả mướp đắng.
Chuột được thui một lần nữa cho ra mỡ, sau đó mới đưa vào một nồi đất để đồ xôi, và người dân tộc Thái gọi đó là "xôi chuột". Món xôi này cũng giống như xôi chim, tuy có phần lạ nhưng rất ngon và không đem lại cảm giác ngấy.
Lá ngón xào tỏi: Loại lá ngón dùng trong món ăn này là lá ngón không độc, thường có hình tròn và ngắn, kích thước lá to gần bằng một bàn tay. Đây là một món ăn đặc trưng ở vùng Mường So (Lai Châu). Người dân địa phương tận dụng loại lá này để làm thành nhiều món ăn trong bữa cơm gia đình. Kiểu truyền thống nhất là luộc hoặc nấu canh, nhưng hấp dẫn hơn cả chính là món lá ngón xào tỏi thường dùng để tiếp đãi thực khách.
Nòng nọc xào măng: Nòng nọc sau khi được bắt về và rửa sạch, người ta sẽ dùng dao để lấy phần ruột ra rồi mang chế biến bằng cách nấu canh, xào sả ớt, nướng,… Nhưng nổi tiếng nhất là món nòng nọc om măng. Nguyên liệu sử dụng cho món ăn "kinh dị" này là măng rừng tươi, nòng nọc bắt sống, mẻ, hành lá được cho vào theo đúng thứ tự rồi xào chung.
Da trâu thối: Món này còn có tên gọi khác là "năng min", một đặc sản của dân tộc Thái. Da của con trâu được cắt và lọc ra, còn giữ nguyên phần lông. Sau đó, người ta sẽ cho vào cuốn lá chuối, ủ trong khoảng hai ngày. Mùa hè với thời tiết nóng là điều kiện thuận lợi nhất để chế biến món này, vì nhiệt độ cao sẽ làm cho da trâu nhanh "thối" hơn. Khi mùa đông đến, người ta phải ủ thêm nhiều ngày hơn mới có thể chế biến. Ảnh: Internet.
