Ngày 18/9, tại hội trường Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (VUSTA) diễn ra Hội thảo 'Sự đóng góp của báo chí trong tập hợp và xây dựng đội ngũ trí thức KH&CN vững mạnh' với sự tham gia của đông đảo đại biểu, nhà báo, nhà khoa học, nhà quản lý. Đây là hoạt động thiết thực nhằm đánh giá vai trò, đóng góp của báo chí khoa học trong hơn 40 năm qua, đồng thời định hướng con đường phát triển báo chí VUSTA trong giai đoạn mới.

Phát biểu khai mạc, PGS.TS Phạm Ngọc Linh - Phó Chủ tịch VUSTA nhấn mạnh: Báo chí VUSTA là một thành tố quan trọng trong việc tập hợp, đoàn kết đội ngũ trí thức KH&CN – lực lượng nòng cốt của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế. Với hệ thống 1 báo và 68 tạp chí khoa học, trong đó 27 tạp chí được tính điểm học hàm, học vị, báo chí VUSTA đang trở thành “diễn đàn khoa học – xã hội rộng mở”, vừa lan tỏa tri thức, vừa tham gia phản biện, giám sát chính sách.

Báo chí là kênh phản biện, tạo động lực cho sự phát triển khoa học

Trong tham luận mở đầu, TS. Nhà báo Lê Nghiêm – Phó Chủ tịch Hội Truyền thông số Việt Nam khẳng định cơ sở pháp lý vững chắc để báo chí thực hiện chức năng giám sát, phản biện chính sách KH&CN, từ Hiến pháp, Luật Báo chí đến Luật Tiếp cận thông tin. Báo chí chính là “người gác cổng” bảo đảm minh bạch, đồng thời là kênh để phản biện những bất cập trong chính sách, tạo động lực cho sự phát triển khoa học.

Còn dưới góc nhìn của PGS.TS Phạm Bích San, nhà xã hội học, khoa học bắt buộc phải có báo chí, vì nếu không có báo chí thì không ai biết đến các nhà khoa học và những công trình khoa học của họ. Theo ông, báo chí không chỉ công bố và lan tỏa các nghiên cứu, mà còn định vị vị thế của nhà khoa học trong cộng đồng, vinh danh những đóng góp vì lợi ích chung. Do vậy, phát triển báo chí khoa học là điều kiện tất yếu để phát triển khoa học – công nghệ, đồng thời tạo sự liên kết hữu cơ giữa những người làm khoa học trong và ngoài nước.

TS Đặng Vũ Cảnh Linh – Phó Viện trưởng Viện Đào tạo, bồi dưỡng cán bộ và Nghiên cứu khoa học của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam nhấn mạnh, Báo chí của Liên hiệp Hội đã bám sát tôn chỉ mục đích, lấy đội ngũ trí thức khoa học – công nghệ làm trung tâm, vừa là đối tượng phục vụ vừa là lực lượng làm báo. Báo chí không chỉ tập hợp trí thức, kết nối cộng đồng khoa học, mà còn phổ biến tri thức khoa học tới công chúng, góp phần nâng cao dân trí và tạo nền tảng xã hội cho đổi mới sáng tạo.

TS Nguyễn Văn Cảm - PCT Hội KHKT Thú y, Phó Tổng Biên tập Tạp chí KHKT Thú y cho biết, trong 32 năm phát triển, tạp chí đã công bố trên 3.000 công trình khoa học, trở thành địa chỉ tin cậy cho giới nghiên cứu, đồng thời góp phần xây dựng danh tính khoa học và thương hiệu cá nhân cho nhiều nhà khoa học. Ông đề xuất tăng cường quốc tế hóa và đẩy mạnh chuyển đổi số để nâng tầm ảnh hưởng.

Kênh quan trọng để khai thác “tài nguyên KH&CN”

Ở lĩnh vực sức khỏe và môi trường, TS Nhà báo Phạm Thị Mỵ – Tổng Biên tập Tạp chí Sức khỏe & Môi trường chỉ rõ, báo chí là kênh quan trọng để khai thác “tài nguyên KH&CN” dồi dào của VUSTA. Việc xây dựng mạng lưới cộng tác viên, đa dạng hóa phương thức truyền thông và tham gia sâu hơn vào các dự án truyền thông quốc gia nhằm quảng bá thành quả nghiên cứu, đồng thời tập hợp trí thức một cách hiệu quả.

Các tham luận đã bổ sung, soi chiếu nhiều góc độ, nhưng cùng thống nhất ở một nhận định: Báo chí không chỉ đưa tin về KH&CN mà còn là cầu nối, động lực và nền tảng để tập hợp, bồi dưỡng và phát huy đội ngũ trí thức KH&CN – lực lượng nòng cốt của sự nghiệp phát triển đất nước.

Phát biểu bế mạc, PGS.TS Phạm Ngọc Linh – Phó Chủ tịch Liên hiệp Hội Việt Nam nhấn mạnh: 6 tham luận và 4 ý kiến phát biểu tại hội thảo đã khẳng định báo chí không chỉ là công cụ truyền thông, mà là “hạ tầng mềm” chiến lược để kết nối, tôn vinh đội ngũ trí thức KH&CN, tư vấn – phản biện chính sách và nâng cao vị thế trí thức Việt Nam trên trường quốc tế.

Ông cho rằng báo chí cần tiếp tục đẩy mạnh truyền thông, phổ biến và công bố các thành tựu khoa học; đồng hành cùng trí thức trong phản bác quan điểm sai trái, làm giàu tri thức khoa học từ thực tiễn, đồng thời giải quyết bài toán nan giải về kinh tế báo chí, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực chuyên sâu.

Theo PGS.TS Phạm Ngọc Linh, báo chí của Liên hiệp Hội cần “đứng trên vai những người khổng lồ”, gắn kết chặt chẽ với giới khoa học – chuyên gia, để mỗi nhà báo trở thành một nhà nghiên cứu thực thụ, góp phần xây dựng hệ sinh thái báo chí – khoa học ngày càng chuyên sâu, hiện đại, đồng bộ và giàu bản sắc.