Nhà tù Topo Chico nằm tại thành phố Monterrey, thủ phủ bang Nuevo Leon, thuộc vùng đông bắc của Mexico và cách thủ đô Mexico City hơn 900 km. Nơi này nổi tiếng với nhiều vụ thanh toán và bạo loạn có liên hệ với các băng nhóm tội phạm ma túy, nghiêm trọng nhất là vụ bạo loạn năm 2016 làm 49 người chết. Ảnh: El Universal.
Vụ bạo loạn năm 2016 là cuộc đụng độ giữa các thành viên băng nhóm Los Zetas và băng Golfo. Tù nhân chiếm quyền kiểm soát nhà tù bằng gạch đá, gậy gộc, búa tạ và dao găm. Khi cảnh sát tái lập được trật tự, họ phát hiện cảnh tượng thanh trừng hãi hùng trong nhà giam với 5 người bị thiêu sống. Đây là vụ bạo loạn trong nhà tù đẫm máu nhất lịch sử Mexico. Ảnh: Reuters.
Chính phủ Mexico trong những năm qua báo động tình trạng nhà tù biến thành "thánh địa" của tội phạm ma túy. Cảnh sát thiếu nguồn lực phải bó tay trước cảnh bạo lực tràn lan. Có 65/101 nhà tù đông đúc nhất Mexico rơi vào tình trạng tội phạm gần như tự quản lý nhà tù, theo báo cáo của Ủy ban Nhân quyền Quốc gia Mexico năm 2013. Ảnh: Reuters.
Một trong những vụ bạo loạn và vượt ngục nghiêm trọng nhất ở Mexico xảy ra vào năm 2012 tại nhà tù Apodaca, cũng thuộc bang Nuevo Leon. Có 44 tù nhân bị thảm sát. Cơ quan điều tra sau đó cáo buộc 3 sĩ quan chỉ huy và 26 quản ngục hỗ trợ tù nhân đào tẩu trong thời khắc hỗn loạn, theo CBS. Ảnh: Reuters.
Sau vụ bạo loạn tháng 2/2016, cảnh sát Mexico bất ngờ phát hiện phòng giam của nhiều ông trùm ở Topo Chico còn được trang bị nội thất như khách sạn 5 sao. Điều tra viên tìm thấy cả phòng xông hơi, bể cá, quầy bar, tủ lạnh cỡ nhỏ và truyền hình cáp. Ảnh: Reuters.
Cảnh sát tìm thấy nhiều bàn thờ tử thần, thường được các băng nhóm ma túy Mexico thờ phụng, bên trong các phòng giam. Nhiều bức tượng lớn bằng người thật đã được phá hủy. Điều tra viên liên bang cũng phát hiện gần 280 quầy bán thực phẩm, khiến bên trong Topo Chico không khác gì một thị trấn thu nhỏ, theo Guardian. Ảnh: Reuters
Vụ bạo loạn năm 2016 làm chấn động Mexico về quyền lực của những băng nhóm tội phạm bên trong nhà tù, cũng như sự thông đồng của lực lượng quản lý để cho chúng lộng hành. Giám đốc nhà tù Topo Chico, trưởng quản ngục và một cảnh vệ đã bị bắt giữ với cáo buộc giết người. Chính phủ Mexico cho siết chặt an ninh các trại giam. Ảnh: Reuters.
Cựu thống đốc bang Nuevo Leon Jaime Rodriguez Calderon trong kế hoạch quy hoạch địa phương giai đoạn 2015-2020 nhận định rằng nhà tù Topo Chico đã quá cũ, không còn khả năng giải quyết các vấn đề liên quan đến giam giữ và cải tạo. Nhà tù Topo Chico được xây từ năm 1943 đã bước đến cột mốc 76 năm hoạt động, theo El Universal. Ảnh: Reuters.
Thống đốc bang Nuevo Leon Mauel Gonzalez Flores quyết định thúc đẩy kế hoạch đóng cửa nhà tù Topo Chico và "tái sinh" nơi này thành một công viên cho thành phố Monterrey. Số tù nhân tại đây sẽ được chuyển đến 700 phòng giam được xây mới tại hai nhà tù khác là Apocada và Cadereyta. Ảnh: Reuters.
Theo truyền thông địa phương, nhà tù Apodaca đã bắt đầu quá trinh xây mới 350 phòng giam bổ sung chuẩn bị cho cuộc "di dân" từ Topo Chico. Ông Flores cũng đề nghị Tổng thống Andres Manuel Lopez Obrador có các biện pháp hỗ trợ xây dựng thêm phòng giam tại nhà tù Cadereyta. Ảnh: Reuters.
Theo nhật báo El Comercio, nhà tù Topo Chico sẽ chính thức dừng tiếp nhận tù nhân mới từ ngày 30/9. Quá trình chuyển tù nhân sang các trại giam khác sẽ được hoàn thành trước cuối năm 2020. Chính quyền địa phương sau đó sẽ biến nơi này thành công viên và bảo tàng lịch sử bang Nuevo Leon. Ảnh: Reuters.
Topo Chico không phải là nhà tù đầu tiên tại Mexico được "tái sinh" thành một công trình công cộng. Nhà tù Lecumberri tại Mexico City, hoạt động từ năm 1900-1976, đã được cải tạo và chuyển đổi thành Kho lưu trữ Quốc gia. Ảnh: Reuters
Việc chuyển tù nhân ra khỏi Topo Chico đã được bắt đầu từ cuối tháng 8. Nhà tù hiện giam giữ 2.685 người. Tuy nhiên, việc chuyển tù nhân cũng ẩn chứa nhiều rủi ro bị các băng đảng trả đũa. Kế hoạch chuyển 500 người khỏi nhà tù vào tháng 3 đã vấp phải bạo loạn chống đối, khiến 1 người chết và 30 người bị thương, theo El Comercio. Ảnh: Reuters.
