Ở các kỳ trước, Báo Tri thức và Cuộc sống đã phân tích việc Công ty Cổ phần Cơ khí Xăng dầu (PMS) trúng 100% các gói thầu tham gia trong năm 2025 với tỷ lệ tiết kiệm rất thấp. Điểm mấu chốt được chỉ ra là tất cả các gói thầu này đều thuộc về "hệ sinh thái" của Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex). Mối quan hệ này khăng khít đến mức nào?

Quan sát của Báo Tri thức và Cuộc sống cho thấy, mối liên kết giữa Công ty Cổ phần Cơ khí Xăng dầu và Petrolimex không chỉ giới hạn trong năm 2025 mà đã hình thành một lịch sử hợp tác lâu dài và dày đặc, mang đậm dấu ấn của một nhà thầu "sân nhà".

Lịch sử trúng thầu tại "hệ sinh thái" Petrolimex

Theo dữ liệu thu thập được, trong toàn bộ lịch sử hoạt động đấu thầu, Công ty Cổ phần Cơ khí Xăng dầu đã được công bố trúng tổng cộng 115 gói thầu, với tổng giá trị lên tới 602.989.917.452 đồng.

Phân tích danh sách các bên mời thầu/chủ đầu tư của 115 gói thầu này cho thấy một bức tranh gần như "độc quyền". Hầu hết tuyệt đối các gói thầu đều do Tập đoàn Petrolimex, các Tổng Công ty thành viên, các Công ty Xăng dầu tỉnh/thành phố và các Chi nhánh trực thuộc Petrolimex trên cả nước làm chủ đầu tư.

Các đơn vị thường xuyên "chọn mặt gửi vàng" Công ty Cổ phần Cơ khí Xăng dầu có thể kể đến như: Tổng Công ty Dịch vụ Xăng dầu Petrolimex (8 gói trúng, tổng giá trị hơn 127 tỷ đồng), Công ty Xăng dầu Vĩnh Long (12 gói trúng), Công ty TNHH Xăng dầu Lâm Đồng (6 gói trúng), Công ty TNHH MTV Xăng dầu Tây Nam Bộ (5 gói trúng)...

Như đã phân tích, xu hướng này tiếp tục được duy trì tuyệt đối trong năm 2025, cho thấy sự tin tưởng hoặc một mối liên kết đặc biệt giữa hai bên.

Cuộc đấu giữa những người "trong nhà"?

Khi xem xét các gói thầu được tổ chức đấu thầu rộng rãi, vốn là hình thức đề cao tính cạnh tranh nhất, dữ liệu lại cho thấy một kịch bản đáng ngạc nhiên: Các đối thủ cạnh tranh với PMS cũng thường là các đơn vị có liên quan đến Petrolimex.

Tâm điểm chú ý là hai gói thầu xây lắp lớn nhất năm 2025 tại khu vực Khánh Hòa:

1. Gói IB2500110106 (Dự án Cửa hàng 34, giá trị 21,5 tỷ đồng).
2. Gói IB2500435410 (Dự án Cửa hàng 229, giá trị 17,2 tỷ đồng).

Ở cả hai gói thầu này, dù được tổ chức đấu thầu rộng rãi qua mạng, nhưng chỉ ghi nhận sự tham gia của 2 nhà thầu. Một bên là Công ty Cổ phần Cơ khí Xăng dầu (tham gia độc lập hoặc trong liên danh), và bên còn lại là Liên danh PEN - BUZZ.

Điểm mấu chốt nằm ở danh tính của nhà thầu trượt. Thành viên đứng đầu của Liên danh PEN - BUZZ là Công ty Cổ phần Xây lắp III Petrolimex (MSDN: 0302536580). Đây rõ ràng là một đơn vị khác trong "họ" Petrolimex.

Kịch bản diễn ra tại cả hai cuộc thầu là Công ty Cổ phần Xây lắp III Petrolimex (Liên danh PEN - BUZZ) đều bị loại ở vòng đánh giá kỹ thuật. Kết quả là PMS (hoặc liên danh có PMS) trúng thầu với tỷ lệ tiết kiệm rất thấp (lần lượt là 0,63% và 0,66%).

Việc các gói thầu hàng chục tỷ đồng được tổ chức đấu thầu rộng rãi, nhưng thành phần tham gia thực chất chỉ bao gồm các đơn vị được xem là "trong nhà", gợi lên những câu hỏi lớn về tính cạnh tranh thực sự.

Kịch bản một bên bị loại vì các lỗi kỹ thuật (thậm chí là các lỗi được cho là sơ đẳng như ghi nhầm tên dự án), và bên còn lại trúng thầu sát giá, khiến dư luận không khỏi nghi ngờ về việc cạnh tranh mang tính hình thức.

Ưu thế từ chỉ định thầu?

Mối quan hệ "sân nhà" này còn được thể hiện qua việc áp dụng các hình thức lựa chọn nhà thầu. Trong năm 2025, có tới 7 trên 11 gói thầu (chiếm gần 64%) mà PMS trúng được thực hiện theo hình thức Chỉ định thầu hoặc Chỉ định thầu rút gọn. Đây là hình thức lựa chọn nhà thầu vốn không mang tính cạnh tranh.

Việc áp dụng phổ biến hình thức này đã phần nào lý giải vì sao có những gói thầu ghi nhận tỷ lệ tiết kiệm 0,00% (như tại Đồng Nai), khi nhà thầu được chỉ định thực hiện với giá bằng đúng dự toán được duyệt.

Phải chăng đang tồn tại một sự ưu ái nhất định, dẫn đến việc doanh nghiệp này liên tục được lựa chọn, dù là qua hình thức chỉ định thầu hay đấu thầu rộng rãi nhưng thiếu vắng sự cạnh tranh quyết liệt từ các nhà thầu bên ngoài hệ thống?

Báo Tri thức và Cuộc sống tiếp tục thông tin:

[Kỳ 4] Gói thầu Công ty Cơ khí Xăng dầu trúng: Đối thủ "họ" Petrolimex trượt vì sai tên dự án