Trong cuộc sống hiện đại, ô nhiễm không khí, thời tiết thay đổi thất thường, cũng như các bệnh lý hô hấp ngày càng trở nên phổ biến đã khiến nhiều người tìm đến các biện pháp chăm sóc mũi tại nhà. Trong số đó, xịt mũi bằng dung dịch nước muối sinh lý đến các loại thuốc xịt có chứa hoạt chất đã trở thành một trong những biện pháp được ưa chuộng. Tuy nhiên, việc xịt mũi hàng ngày có thực sự an toàn và mang lại lợi ích lâu dài, hay tiềm ẩn những nguy cơ mà người dùng chưa lường trước?
Lợi ích của việc xịt mũi hàng ngày
Làm sạch khoang mũi, loại bỏ tác nhân gây hại: Việc sử dụng dung dịch xịt mũi chứa nước muối sinh lý có nồng độ phù hợp (0,9%) giúp loại bỏ bụi bẩn, vi khuẩn, phấn hoa, nấm mốc và các tác nhân gây dị ứng trong không khí, những yếu tố thường xuyên tác động lên đường hô hấp trên, đặc biệt là ở môi trường đô thị nhiều khói bụi.
Giữ ẩm niêm mạc mũi: Niêm mạc mũi có vai trò quan trọng trong việc lọc không khí và bảo vệ cơ thể khỏi các yếu tố bên ngoài. Khi không khí khô, niêm mạc mũi dễ bị khô, kích ứng và giảm khả năng bảo vệ. Việc xịt mũi với dung dịch phù hợp giúp giữ ẩm, làm dịu niêm mạc và hạn chế nguy cơ viêm nhiễm.
Hỗ trợ điều trị và phòng ngừa bệnh hô hấp: Ở những người có tiền sử viêm mũi dị ứng, viêm xoang hoặc viêm mũi vận mạch, việc xịt mũi bằng thuốc xịt chứa corticosteroid hoặc kháng histamine giúp kiểm soát tình trạng viêm, giảm nghẹt mũi và ngăn chặn bệnh tái phát. Ngoài ra, việc làm sạch khoang mũi hàng ngày còn giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh viêm đường hô hấp trên như cảm cúm, viêm họng, đặc biệt trong mùa dịch bệnh.
Tăng cường hiệu quả điều trị kết hợp: Ở một số bệnh nhân đang điều trị bằng thuốc uống, việc xịt mũi đúng cách còn giúp tăng cường hiệu quả điều trị bằng cách cải thiện thông khí và giảm lượng dịch nhầy, ừ đó giúp thuốc phát huy tác dụng tối ưu hơn.
 |
| Hình minh hoạ - Nguồn Internet |
Tác hại tiềm ẩn khi xịt mũi hàng ngày không đúng cách
Lệ thuộc thuốc xịt chứa chất co mạch: Một số loại thuốc xịt mũi, đặc biệt là thuốc co mạch (như oxymetazoline, xylometazoline) thường được dùng để giảm nhanh triệu chứng nghẹt mũi. Tuy nhiên, nếu dùng liên tục quá 5-7 ngày, người dùng có thể bị “nghẹt mũi hồi ứng”, tức là mũi lại tắc nghẽn trở lại ngay sau khi thuốc hết tác dụng, khiến người dùng phải xịt liên tục và dẫn đến lệ thuộc thuốc.
Tổn thương niêm mạc mũi: Dùng thuốc xịt chứa corticosteroid trong thời gian dài, dù có hiệu quả kháng viêm mạnh, cũng có thể gây tác dụng phụ tại chỗ như chảy máu cam, khô rát, mỏng niêm mạc mũi hoặc nặng hơn là teo niêm mạc. Việc này làm tăng nguy cơ nhiễm trùng và ảnh hưởng đến khả năng tự bảo vệ của mũi.
Tác dụng toàn thân: Tuy hiếm gặp, nhưng nếu sử dụng liều cao thuốc xịt corticosteroid hoặc sử dụng sai cách (nuốt phải, xịt quá liều), thuốc có thể hấp thu vào máu và gây ra các tác dụng toàn thân như rối loạn nội tiết, ảnh hưởng tim mạch hoặc suy giảm miễn dịch.
Mất cân bằng hệ vi sinh mũi: Việc dùng thuốc xịt sát khuẩn hoặc có chất bảo quản mạnh thường xuyên có thể tiêu diệt cả các vi khuẩn có lợi trong khoang mũi, làm mất cân bằng sinh thái niêm mạc. Hậu quả là niêm mạc trở nên nhạy cảm hơn, dễ bị viêm tái phát hoặc dị ứng với nhiều yếu tố trong môi trường.
Những lưu ý quan trọng khi xịt mũi hàng ngày
Chỉ nên dùng dung dịch nước muối sinh lý (0,9%) hoặc nước biển sâu dạng xịt không chứa chất bảo quản nếu mục đích chỉ là làm sạch và giữ ẩm.
Không tự ý sử dụng các loại thuốc xịt chứa hoạt chất như corticoid, thuốc co mạch hoặc kháng sinh, trừ khi có chỉ định và hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa.
Đọc kỹ hướng dẫn sử dụng, không lạm dụng hoặc kéo dài thời gian dùng thuốc xịt nếu không có sự theo dõi y tế.
Vệ sinh dụng cụ xịt mũi thường xuyên để tránh tình trạng nhiễm khuẩn ngược.
Hỏi ý kiến bác sĩ nếu có biểu hiện nghẹt mũi kéo dài, chảy mũi vàng xanh, đau đầu, hoặc chảy máu mũi bất thường.
Xịt mũi hàng ngày không phải là thói quen xấu – ngược lại, nếu sử dụng đúng cách và chọn sản phẩm phù hợp, đây có thể là một biện pháp hiệu quả để bảo vệ sức khỏe mũi xoang và phòng ngừa bệnh hô hấp. Tuy nhiên, điều quan trọng là không nên “tự điều trị” bằng cách lạm dụng thuốc xịt mũi, bởi những tác hại tiềm ẩn có thể ảnh hưởng đến niêm mạc mũi và sức khỏe toàn thân. Luôn lắng nghe cơ thể và tham khảo ý kiến bác sĩ khi cần thiết chính là chìa khóa để sử dụng xịt mũi an toàn và hiệu quả.