Dưới các triều đại phong kiến Trung Quốc nói chung và nhà Thanh nói riêng, nếu một người đàn ông muốn cưới vợ sẽ phải tốn rất nhiều chi phí, thế nên những người nghèo, muốn đường đường chính chính cưới vợ là việc dường như không thể.

Tuy nhiên, việc nối dõi tông đường là việc vô cùng quan trọng với người Trung Quốc và các nước châu Á. Ngay cả khi chết đi cũng phải để lại con cháu trước khi chết để có người thờ cúng. Nhằm đáp ứng nhu cầu này, một hủ tục mang tên “mượn vợ” đã xuất hiện trong lịch sử.

Các gia đình nghèo không đủ khả năng để chi trả cho việc cưới vợ sẽ “mượn vợ” của người khác nhằm giúp duy trì nòi giống, song việc này đòi hỏi một khoản phí nhất định.

Không giống như xã hội hiện đại, phụ nữ thời phong kiến gần như không có địa vị trong xã hội và không được coi trọng. Đặc biệt là trong hôn nhân, phụ nữ không được tự do hôn nhân và đáng buồn hơn, họ bị coi như công cụ chỉ để sinh sản.

“Mượn vợ” cũng cần cả một quá trình phức tạp. Đầu tiên phải thông qua một người mai mối giới thiệu, sau khi người muốn “mượn vợ” nhìn trúng một cô gái, hai bên sẽ tiến hành thỏa thuận, cô dâu sẽ ra giá nếu như người đàn ông đồng ý sẽ tiến hành ký khế ước.

Khế ước là thứ quan trọng nhất, trên đó sẽ ghi thời gian vợ ở nhà người khác, thuê bao nhiêu tiền, v.v. Giá của việc cho thuê vợ được xác định tùy theo thể trạng của từng người, thường được tính dựa vào độ tuổi, ngoại hình và thời gian sống với nhau.

Điều quan trọng nhất trong việc “mượn vợ” là phải nối dõi tông đường nên có những yêu cầu về khả năng sinh sản của phụ nữ nên thời hạn thường từ 3 đến 5 năm. Một khi giao ước kết thúc người phụ nữ sẽ bị trả về và không được thấy con của mình.

Không chỉ là những tin đồn, tục “mượn vợ” thực sự đã được ghi chép trong nhiều tài liệu lịch sử của Trung Quốc.

Bào Siêu - một dũng tướng người Hán nổi tiếng của quân Tương (lực lượng phát triển từ lực lượng dân quân ở nông thôn trong thời kỳ Thái Bình Thiên Quốc) trong cuộc chiến tranh của nhà Thanh. Sau khi lấy vợ, do cuộc sống của Bào Siêu quá khó khăn nên ông đã cho người khác thuê vợ của mình để trang trải.

Theo các ghi chép, hủ tục "mượn vợ" kỳ lạ này đã manh nha xuất hiện từ thời Hán (202 TCN - 220). Những cuộc chiến tranh liên miên diễn ra dưới thời kỳ này đã đẩy nhiều người vào cảnh khốn cùng, đói khổ, phải bán vợ cho người khác để mưu sinh.

Ngoài ra, việc xuất hiện một số lượng lớn nam giới dư thừa chính là yếu tố khiến việc “mượn vợ” trở nên phổ biến.

Ở mỗi địa phương hủ tục này lại có cách gọi khác nhau, ở Liêu Ninh được gọi là “Đáp hỏa” (Nghĩa là kết bạn), ở Quảng Tây gọi là “Ký đỗ” (Nghĩa là gửi con). Song bất kể tên gọi nào thì về bản chất vẫn giống nhau.

Việc “mượn vợ” đã vi phạm cả nhân tình và nhân tính con người. Vì vậy, nhà Thanh cũng dần ban hành luật cấm cho thuê vợ.. Song luật phát thời này vẫn chưa triệt để, việc xử phạt chỉ diễn ra khi tìm thấy khế ước thuê vợ. Nếu không có khế ước, coi như khe hở luật pháp, sự việc được nhà nước bỏ qua. Hủ tục này đã phát triển nhanh chóng vào thời nhà Thanh và chỉ bị cấm hoàn toàn khi triều đại phong kiến này sụp đổ.

Lịch sử cận đại Trung Quốc là giai đoạn lịch sử đầy nhục nhã, chính sách bế quan tỏa cảng của triều đình nhà Thanh dưới sự tấn công của chiến thuyền và đại bác phương Tây buộc phải thi hành mở cửa, thuốc phiện trở thành hồi ức kinh hoàng, đau thương với người Trung Quốc.

Theo ghi chép trong sách sử, thuốc phiện du nhập vào Trung Quốc từ thời Ung Chính. Đến năm 1773, số lượng thuốc phiện tại Trung Quốc lên đến 6000 hòm, mỗi hòm trị giá khoảng 350 lượng bạc trắng.

Thuốc phiện trong thời kỳ đó là mặt hàng xa xỉ phẩm chỉ lưu hành trong giới quý tộc, nhưng đến khoảng sau thế kỷ 19, công ty Đông Ấn Anh tiếp tục mở rộng diện tích trồng cây thuốc phiện, thuốc phiện tràn vào Trung Quốc với số lượng lớn.

Triều đình nhà Thanh từ xuất siêu thương mại 2600 vạn những năm đầu thế kỷ 19 chuyển thành phải chi ra 3800 vạn năm 1836, sự việc này kéo dài đã dẫn đến phong trào cấm thuốc phiện diễn ra sau này, cuộc chiến tranh nha phiến cũng bùng nổ vì đó.

Song việc buôn bán thuốc phiện vẫn diễn ra rất mạnh mẽ, theo số liệu thống kê của Dân Quốc, đến năm 1932, dân số Trung Quốc khoảng 474 triệu dân, nhưng số người hút thuộc phiện lên đến 80 triệu người, trong đó bao gồm phần lớn tầng lớp dân cư nghèo và giai cấp thấp.

Con số này quả thực khiến người ta phải ngạc nhiên, giật mình, cũng khó tránh khiến người ta phải hoài nghi về độ xác thực, bởi thuốc phiện dù gì vẫn được xem là mặt hàng xa xỉ với mức giá cao trên trời, vậy tại sao dân nghèo thời nhà Thanh lại vẫn có mà hút?

Cách làm của Từ Hi - cách làm khiến người đời sau nguyền rủa

Thời gian đầu thuốc phiện du nhập vào Trung Quốc, triều đình nhà Thanh đã hiểu rõ tác hại của nó.

Đến năm 1823, Đạo Quang Đế hạ lệnh cấp dưới nghiêm túc xử lý "Vụ việc thất trách trong kiểm tra thuốc phiện", bên trong có viết: "Khu vực phía đông và phía Tây tỉnh Điền (tỉnh Vân Nam) chưng cất hoa anh túc thành thuốc phiện, bắt buộc phải nghiêm cấm ngay hành động này, Tuần phủ tỉnh Điền phải lệnh cho quan địa phương truyền đạt cho dân chúng, không được phép trồng cây anh túc, việc này phải xử lý tận gốc."

Sau đó, đến khi Lâm Tắc Từ nhậm chức ở Quảng Châu, mới phát hiện ra không thể cấm triệt để được thuốc phiện, trong bản thượng tấu "Phân tích về việc tiền tệ tăng, trừ lừa đảo, mang lại thuận lợi cho dân chúng", ông đã đề xuất như sau: "Nếu đem so sánh hai cái hại, thì dù cho trong nước vẫn có kẻ lén lút trồng thuốc phiện, nhưng tiền bán được vẫn sẽ ở trong phạm vi quốc gia, khác so với đem tiền cho người phương Tây ".

Ông cho rằng, nếu so sánh giữa thuốc phiện nhập từ nước ngoài và thuốc phiện do người trong nước bán, thì ít nhất nếu tự sản xuất trong nước thì tiền sẽ không rơi vào túi người phương Tây.

Các vị đại thần trong triều như Quách Sùng Đào cũng có cùng suy nghĩ như vậy, nhưng dù như vậy thì cây thuốc phiện khi ấy vẫn chỉ được trồng ở vùng đất bụi.

Nhưng đến năm 1858, khi cuộc chiến tranh nha phiến lần thứ 2 nổ ra, cùng với đó là phong trào Thái Bình Thiên Quốc diễn ra mạnh mẽ, một Từ Hi Thái Hậu chỉ lo ngọn không lo gốc lại chẳng suy nghĩ được nhiều như thế.

Bà đã ra tuyên bố chính thức về việc trưng thu thuế với thuốc phiện nhập khẩu. Việc này cũng chính là thể hiện rằng, thuốc phiện được trồng ở các vùng đất bụi trước đây đã được cho phép trồng hợp pháp, cùng với thông báo đó, việc trồng thuốc phiện chính thức trở thành là sóng lan khắp Trung Quốc.

Chính vì trồng thuốc phiện mang lại lợi nhuận to lớn, nên nông dân khắp nơi bỏ việc trồng ruộng, chuyển sang trồng cây thuốc phiện. Bấy giờ sử sách Vân Nam có ghi chép rằng: "Ra khỏi cửa Nam, vòng qua phường Kim Mã Bích Kê, qua đê Nghênh Ân, tiết trời cuối xuân, anh túc nở rộ, mênh mông khắp nơi, phủ kín tầm mắt." Khắp nơi đâu đâu cũng có thể nhìn thấy hoa anh túc.

Còn tại Tứ Xuyên, "hơn 140 châu huyện, trừ một vài vùng biên, chẳng có mấy nơi là không có người trồng thuốc phiện."

Đến cả Quý Châu cũng trở thành tỉnh có số lượng trồng thuốc phiện rất lớn, tính vào năm 1879, lượng thuốc phiện trồng được là 500.000kg thì đến năm 1896 con số đã lên đến 20.000.000kg, chiếm ½ tổng lượng thuốc phiện trồng trên cả nước.

Thuế đất trồng cây thuốc phiện đã trở thành một trong những nguồn thu chính của chính quyền nhà Thanh.

Năm 1908, triều đình nhà Thanh thu được 270 triệu lượng bạc, trong số đó 33.020.000 lượng đến từ loại cây có xuất xứ từ phương Tây này. Con số này quả là khiến người ta nhìn thấy mà giật mình, cách làm "lấy thịt đắp vết thương" (chỉ lo giải quyết trước mắt mà không lo hậu quả về sau) như thế này của Từ Hi đã khiến Trung Quốc ngày càng trở nên lạc hậu, đồng thời khiến bà bị đời sau chỉ trích mãi không thôi.