Chuyên gia phân tích các vụ mất tiền trong tài khoản ngân hàng

Theo phản ánh trên báo Đại biểu nhân dân, bà Nguyễn Thị Lân (SN 1966, trú tại quận Cầu Giấy, TP. Hà Nội) cho biết số tiền hơn 58 tỷ đồng của mình đã bị biến mất một cách khó hiểu, trong khi bản thân không hề rút hoặc gửi tiền cho ai khác. Theo đó, sự việc mất tiền liên quan đến nguyên Giám đốc trung tâm khách hàng cá nhân Bùi Thị Hoài Anh.

Cụ thể, theo đơn của bà Nguyễn Thị Lân, vào khoảng tháng 3/2021, bà Lân được cán bộ Ngân hàng TMCP Hàng hải Việt Nam (MSB) tư vấn và đưa tới trụ sở ngân hàng tại 54A, phố Nguyễn Chí Thanh, phường Láng Hạ, quận Đống đa, TP. Hà Nội để tạo sự tin tưởng gửi tiền.

Ngày 24/3/2021, bà Lân đã ký hợp đồng mở tài khoản tại Ngân hàng MSB, số TK: 03488019349999, chủ tài khoản tên Nguyễn Thị Lân.

Bà Lân cho biết, theo hướng dẫn của cán bộ Ngân hàng MSB “tài khoản này do MSB quản lý để báo cáo số dư cuối ngày và cuối tháng phục vụ cho việc tính chỉ số giá chứng khoán của MSB, tài khoản này không mở được APP (ứng dụng) trên điện thoại, tiền gửi theo kỳ hạn tham gia 1 tuần, 2 tuần, 3 tuần, 4 tuần. Đến hết kỳ hạn gửi bà Lân có nhu cầu rút gốc và lãi hoặc muốn gia hạn kỳ gửi thì thông báo cho MSB trước 1 ngày”.

Ngày 30/3/2021 khi chuyển tiền lần đầu tiên, bà Lân thấy tài khoản được mở đúng tên mình tại Hội sở chính MSB nên đã không nghi ngờ gì, sau đó vì tin tưởng nên đã tiếp tục chuyển tiền. Mỗi lần chuyển tiền bà Lân đều nhận được giấy xác nhận thông tin tài khoản/Số dư tài khoản, trên giấy xác nhận đều có chữ ký của những người có thẩm quyền là các Giám đốc Trung tâm khách hàng cá nhân (TTKHCN) hoặc Giám đốc chi nhánh ký và đóng dấu đỏ của Ngân hàng MSB (cụ thể gồm: ông Nguyễn Minh Hưng và ông Nguyễn Việt Dũng - Giám đốc TTKHCN, bà Bùi Thị Hoài Anh - Giám đốc TTKHCN, giám đốc CN).

Số dư tiền gửi cho bà Lân theo giấy xác nhận Thông tin tài khoản/Số dư tài khoản số 432/CV/MSB chi nhánh Thanh Xuân đến thời điểm 10 giờ 8 phút ngày 7.10.2023 là 58.650.000.000 đồng, từ sau ngày 7/10/2023, bà Lân không thực hiện giao dịch nào khác với MSB.

Ngày 12/10/2023, sau khi nhận được thông báo từ cơ quan chức năng, bà Lân vội vàng đến MSB yêu cầu được sao kê tài khoản từ khi mở tài khoản đến nay bỗng phát hiện ra trên tài khoản của mình chỉ còn 93.640 đồng, trên bảng sao kê tài khoản thể hiện rất nhiều các giao dịch chuyển rút tiền không phải do bà Lân yêu cầu/thực hiện.

Trong một diễn biến có liên quan, cơ quan điều tra - Công an TP. Hà Nội đã tiến hành khởi tố vụ án hình sự đối với bà Bùi Thị Hoài Anh, sinh ngày 2/12/1984 – Giám đốc Ngân hàng TMCP Hàng Hải Việt Nam (MSB) chi nhánh Thanh Xuân về tội "Lừa đảo chiếm đoạt tài sản".

Điều tra bước đầu cho thấy bà Bùi Thị Hoài Anh đã có hành vi lợi dụng chức vụ là Giám đốc chi nhánh của MSB tự ý rút tiền gửi tiết kiệm của khách hàng và chiếm đoạt số tiền đặc biệt lớn.

Trả lời báo chí, Luật sư Trương Anh Tú - Chủ tịch TAT Law firm đưa ra khuyến cáo, khi gặp rủi ro mất tiền gửi tại tổ chức tín dụng, khách hàng cần bình tĩnh tập hợp đầy đủ các hồ sơ chứng từ, tài liệu giao dịch với ngân hàng và tìm đến một đơn vị cung cấp dịch vụ pháp lý uy tín để tiến hành thủ tục mời Luật sư tham gia bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho mình.

Khách hàng tuyệt đối không tham gia vào vụ án hình sự liên quan đến cá nhân cán bộ ngân hàng có hành vi sai phạm làm thất thoát tiền của mình. Bởi lẽ, những vụ việc cán bộ ngân hàng có vi phạm làm thất thoát tiền thì thường là những hành vi có dấu hiệu của tội “Trộm cắp tài sản”, “Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản” hoặc là “Tham ô tài sản” (Đối với những Ngân hàng thuộc sở hữu Nhà nước) mà nạn nhân ở đây là Ngân hàng, khách gửi tiền “nằm ngoài” vòng xoáy tố tụng này bởi khách gửi tiền có quan hệ với Ngân hàng trong một quan hệ pháp luật khác.

Liên quan đến các vụ án mất tiền gửi trong tài khoản ngân hàng, cơ quan chức năng hay khởi tố vụ án với tội danh “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản”, việc này làm thay đổi bản chất của vụ án, gây bất lợi cho người gửi.

Khách hàng cũng cần thu thập tài liệu để tiến hành khởi kiện vụ án dân sự đòi lại tiền mà đối tượng kiện là ngân hàng. Bởi mối quan hệ giữa khách gửi tiền và Ngân hàng là giao dịch dân sự nhận tiền gửi.

Khi tiền gửi của khách bị thất thoát, Ngân hàng phải có trách nhiệm bồi thường và khách gửi tiền hoàn toàn có quyền khởi kiện dân sự yêu cầu Ngân hàng thanh toán số tiền thất thoát cho mình.

Theo quy định tại Điều 87 Bộ luật Dân sự 2015: “Pháp nhân phải chịu trách nhiệm dân sự về việc thực hiện quyền, nghĩa vụ dân sự do người đại diện xác lập, thực hiện nhân danh pháp nhân”. Dưới góc độ kinh tế, việc gửi tiền vào các tổ chức tín dụng được coi là hành vi cất giữ tiền của mình.

Dưới góc độ luật dân sự, việc gửi tiền vào Ngân hàng, tổ chức tín dụng phải luôn được hiểu là hợp đồng cho vay tài sản. Theo đó, sau khi gửi tiền vào Ngân hàng thì chính Ngân hàng sẽ trở thành chủ sở hữu khoản tiền đó và phải chịu rủi ro đối với nó. Người gửi chấm dứt quyền sở hữu đối với số tiền vừa gửi, trở thành bên cho vay, có quyền yêu cầu Ngân hàng thanh toán khoản tiền khác tương đương theo thời hạn thỏa thuận. Trong pháp luật dân sự, tiền có tính năng đặc biệt là khi chuyển giao tiền thì bao giờ cũng kèm theo chuyển giao quyền sở hữu.

Mọi khách hàng cần nâng cao ý thức về an ninh bảo mật và tôn trọng, tuân thủ đầy đủ đúng quy trình giao dịch với ngân hàng.

Nếu rơi vào tình huống này, khách hàng cùng luật sư của mình phải đấu tranh quyết liệt để Tòa án không được từ chối thụ lý vụ án dân sự với lập luận: Tranh chấp giữa khách gửi tiền và ngân hàng là quan hệ tranh chấp về hợp đồng cho vay tài sản.

Ở đây cần phải tách bạch hai quan hệ pháp luật: Vụ việc nếu có dấu hiệu vi phạm pháp luật của cán bộ ngân hàng là trách nhiệm hình sự của cá nhân cán bộ ngân hàng phải chịu với Nhà nước, quan hệ này độc lập và nằm ngoài quan hệ giữa Ngân hàng và khách gửi tiền. Bản thân Tòa án trong trường hợp này cũng cần mạnh dạn và kiên quyết thụ lý vì đây là hai quan hệ pháp luật độc lập, không phụ thuộc vào vụ án hình sự.

Theo luật sư Tú, những “sự cố” mất tiền như vừa nêu trên, Vụ Pháp chế của Ngân hàng Nhà nước cần tham mưu cho Ngân hàng Nhà nước ra các văn bản chỉ đạo các Ngân hàng và tổ chức tín dụng, hướng dẫn nghiệp vụ và đường lối giải quyết, xử lý cụ thể để minh bạch hoạt động ngân hàng hiện nay nhằm giữ vững uy tín, tạo lòng tin và giữ chân được khách hàng.