Ngày 17/1, Thanh tra Chính phủ ra Thông báo số 84/TB-TTCP về Kết luận thanh tra việc chấp hành chính sách pháp luật trong quá trình hoạt động sản xuất, kinh doanh tại Tập đoàn Than - Khoáng sản Việt Nam (TKV) và một số đơn vị thành viên thời kỳ năm 2010 đến ngày 30/6/2015.
Qua thanh tra, đã phát hiện những tồn tại, khuyết điểm, vi phạm chủ yếu trong công tác quản lý, điều hành hoạt động sản xuất kinh doanh của TKV. Trong đó có 4 Tổng công ty thuộc TKV gồm: Tổng Công ty Điện lực; Tổng Công ty Công nghiệp Mỏ Việt Bắc (VVMI); Tổng Công ty Khoáng sản (Vimico) và Tổng công ty Hóa chất Mỏ (Micco).
Thất thoát nhiều tỷ đồng do sai phạm trong quản lý sử dụng vốn
Kết luận thanh tra nêu rõ, TKV và Micco cam kết tham gia góp vốn điều lệ tại các đơn vị thành viên nhưng không thực hiện đúng quy định, dẫn đến các đơn vị thành viên phải đi vay vốn, trả lãi số tiền 74,7 tỷ đồng và hạch toán vào chi phí để khấu trừ thuế sai quy định cần loại ra khỏi quyết toán, truy thu thuế thu nhập doanh nghiệp đối với Tổng Công ty Điện lực 17,8 tỷ đồng và 3 đơn vị thuộc Micco 0,9 tỷ đồng.
Tại các tổng công ty không xem xét, tính toán kỹ tính khả thi và hiệu quả trước khi quyết định đầu tư, dẫn đến thiếu cơ sở thực tế, hiệu quả thấp, lỗ, nguy cơ mất vốn.
 |
| TCT Công nghiệp Mỏ Việt Bắc (VVMI). Ảnh: Báo Công thương. |
Cụ thể, tại Tổng công ty điện lực đầu tư 2.957 tỷ nhưng tỷ suất lợi nhuận bình quân rất thấp, VVMI đầu tư 503,3 tỷ đồng chưa mang lại hiệu quả; Vimico đầu tư vào 6 đơn vị ngoài ngành nghề kinh doanh chính 72,2 tỷ đồng không hiệu quả, thua lỗ nhiều qua, nguy cơ mất vốn.
Đặc biệt là khoản đầu tư của Công ty TNHH MTV Kim loại màu Thái Nguyên -TMC góp vốn liên doanh để xây dựng Nhà máy sản xuất bột ôxit kẽm, lỗ, mất hết vốn chủ sở hữu, xác nhận bảo lãnh vượt thẩm quyền, phải chịu trách nhiệm với khoản nợ 13,7 triệu USD; Micco đầu tư và Công ty CP xi măng Tân Quang lỗ lũy kế đến 31/12/2014 là 104,7 tỷ đồng.
Vimico đã cho một số doanh nghiệp vay 34,2 tỷ đồng nhưng không có khả năng thu hồi. Năm 2014, tiếp tục cho vay vốn trung, dài hạn không đúng quy định số tiền 77,9 tỷ đồng.
Quản lý đầu tư xây dựng tại 4 Tổng công ty có nhiều sai phạm
Theo kết luận thanh tra, nhiều đơn vị chưa chấp hành nghiêm các quy định của pháp luật trong quá trình thực hiện đầu tư xây dựng các dự án như chỉ định thầu dự án, gói thầu không đúng quy định, phê duyệt, điều chỉnh tổng mức đầu tư, thiết kế, dự toán, quyết toán các chi phí đầu tư thiếu cơ sở pháp lý, vi phạm quy định nhà nước, nhiều dự án đầu tư chậm tiến độ.
Tổng công ty điện lực có 5/7 dự án chậm tiến độ như Nhà máy Nhiệt điện Lý Sơn phải dừng triển khai, lãng phí 14,7 tỷ đồng, phê duyệt dự toán chi phí quản lý dự án sai quy định (tại các dự án Thủy điện Đồng Nai 5, Nhiệt điện Nông Sơn, Cao Ngạn, Lý Sơn với số tiền lên đến 49,4 tỷ đồng).
VVMI phê duyệt dự án Nhà máy xi măng La Hiên không đảm bảo đủ, đúng nguồn nguyên liệu, dẫn đến tăng chi phí mua nguyên liệu đầu vào và không chủ động trong sản xuất; phê duyệt dự án hầm lò Ria moong lộ thiên mỏ than Khánh Hòa thiếu cơ sở khoa học, thực tiễn, xảy ra sự cố, kinh doanh không hiệu quả tăng tổng mức đầu tư lên 109 tỷ đồng.
Bộ Công Thương và TCT Khoáng sản phê duyệt thiếu thiết kế kỹ thuật; sử dụng vốn dự án sai mục đích để xây dựng trụ sở làm việc 44,1 tỷ đồng. Một số đơn vị thành viên chưa chấp hành nghiêm các quy định của pháp luật trong quản lý, thực hiện các dự án đầu tư, khoan nổ mìn, bốc xúc vận chuyển đất đá (tại Công ty Than Dương Huy, Thống Nhất, Vàng Danh...); TKV và Công ty Than Thống Nhất giao thầu khai thác khu rèn nghề Yên Ngựa cho Trường Đại học Công nghiệp Quảng Ninh vi phạm quy định khi chưa được cấp giấy phép khai thác.
Tại một số đơn vị còn tồn tại và vi phạm trong việc thực hiện nghĩa vụ với Ngân sách Nhà nước, sử dụng đất chưa đúng mục đích, khai thác khoáng sản khi chưa được gia hạn giấy phép.
Trong đó, TCT Điện lực - TKV chưa thực hiện nghĩa vụ với nhà nước 538.163m2 đất. TCT Công nghiệp Mỏ Việt Bắc đã và đang sử dụng đất sai mục đích khu đất giao cho Trung tâm Điều trị bệnh nghề nghiệp và Phục hồi chức năng lao động tại Thị trấn Quất Lâm (Giao Thủy, Nam Định), sử dụng và được cấp giấy phép đầu tư sai quy định khu nhà nghỉ, điều dưỡng trên diện tích đất nông nghiệp hơn 5 nghìn m2 tại Sa Pa, Lào Cai; Công ty CP Kim loại màu Nghệ Tĩnh đã và đang khai thác khoáng sản không phép 2 năm, 5 tháng....
Nhiều sai phạm trong thực hiện quản lý hoạt động sản xuất kinh doanh
Theo kết luận Thanh tra, tại TCT Điện lực - Vinacomin, do việc quy định về cơ chế và thực hiện quản lý chi phí, ký kết hợp đồng mua bán của TCT Điện lực, PKV và Bộ Công Thương liên quan đến giá thành điện chưa hợp lý, không đúng quy định tại các nhà máy điện, làm tăng giá thành điện, giảm lợi nhuận doanh nghiệp.
Cụ thể, hạch toán khoản chênh lệch tỷ giá vào chi phí đến thời điểm 30/6/2015 là hơn 3311 tỷ đồng; không quy định và thực hiện điều chỉnh giá điện khi giá dầu giảm trong thời gian 8/2014 đến 9/2015 làm tăng giá thành 416,7 tỷ đồng; xác định giá điện không đúng theo giá than thực tế mua vào, tăng chi phí năm 2014 lên 207,4 tỷ đồng; trích khấu hao tài sản cố định không đúng quy định năm 2014 là 117,8 tỷ đồng. Đến 31/21/2014, Tổng công ty Điện lực đang nợ quá hạn thanh toán cho TKV số tiền 1380 tỷ đồng.
Tại TCT Công nghiệp Mỏ Việt Bắc (VVMI), thanh toán thiếu khối lượng 35.972 tấn than do không thực hiện việc quy về độ ẩm trung bình, cần phải truy thu thuế đối với các đơn vị mua bán gồm Nhà máy Nhiệt điện Cao Ngạn 0,9 tỷ đồng, Công ty Kho vận và Càng Cẩm Phả 6,4 tỷ đồng.
Các công ty than Na Dương, Núi Hồng, Khánh Hòa không làm thủ tục để được khấu trừ tiền đền bù giải phóng mặt bằng mà hạch toán toàn bộ chi phí này vào chi phí sản xuất kinh doanh than 768,9 tỷ đồng không đúng quy định...
Tổng Công ty Khoáng sản (Vimico) được TKV xếp là doanh nghiệp loại A, trong năm 2013,2014 không đúng quy định. Theo đó, trích quỹ khen thưởng, phúc lợi không đúng quy định 64 tỷ đồng. Một số đơn vị tại Vimico đã chi, kê khai để khấu trừ thuế thu nhập doanh nghiệp không đúng quy định.
Tại Tổng công ty Hóa chất Mỏ (Micco) xây dựng giá bán đợt tháng 10/2011, trong đó phân bổ một số chi phí chưa phù hợp với quy định dẫn đến chênh lệch về doanh thu giữa tính toán và thực tế 131, 1 tỷ đồng. Tại một số đơn vị thành viên (Dương Huy, Thống Nhất, Vàng Danh), việc quản lý, sử dụng chi phí vật tư thiếu chặt chẽ trong xây dựng định mức,quản lý sử dụng và quyết toán chi phí vận tư. Hầu hết số lượng, giá trị các loại vật tư thực tế quyết toán đều tăng do với định mức được duyệt...tăng chi phí sản xuất, giảm hiệu quả kinh doanh mỗi năm hàng chục tỷ đồng...