Thời gian qua, báo Tri thức và Cuộc sống – Văn phòng đại diện tại TP Hồ Chí Minh nhận được nhiều phản ánh của người dân về việc doanh nghiệp lợi dụng việc trúng thầu thi công dự án nạo vét lòng hồ Suối Đầm để khai thác đá, đất lòng hồ mang đi bán nhiều nơi trong và ngoài huyện Trảng Bom.
Hành động này là trái với hợp đồng đã ký kết khi trúng thầu, trong đó có phương thức tận thu đất, đá. Đáng lẽ ra những vật liệu dôi dư này phải được tập kết về bãi tập kết theo quy định. Người dân bày tỏ nghi ngại khi vật liệu dôi dư khi thi công được mang đi bán nhiều nơi dẫn đến thất thu ngân sách nhà nước. Vậy trách nhiệm của chủ đầu tư, đơn vị giám sát, chính quyền địa phương như thế nào khi buông lỏng quản lý vật liệu dôi dư này ?
 |
| Chủ đầu từ, nhà thầu thi công và đơn vị giám sát có đang 'núp bóng' dự án nạo vét để khai thác khoáng sản trái phép không? |
Lắt léo đường đi của đất, đá thuộc dự án hồ suối Đầm
Để xác minh thông tin cũng như đường đi của đất, đá tại dự án, những ngày đầu tháng 04/2023, nhóm phóng viên chúng tôi đã mục sở thị hồ Suối Đầm, xã Bàu Hàm, huyện Trảng Bom, tỉnh Đồng Nai.
 |
| Cổng vào dự án lòng hồ Suối Đầm |
 |
| Từng đoàn xe tải của công ty TNHH xây dựng vận tải Hoàng Vinh tiến vào dự án 'ăn hàng'. |
Thực tế ghi nhận tại hồ Suối Đầm từ cổng vào lòng hồ là cổng của Hợp tác xã Bàu Hàm – sản xuất nông nghiệp, dịch vụ tổng hợp thuộc liên minh HTX Đồng Nai, địa chỉ hồ Suối Đầm, ấp Tân Hoa, xã Bàu Hàm, Trảng Bom, Đồng Nai có biển thông tin dự án với nội dung “Gói thầu số 07 (xây dựng): Sửa chữa, đào, nạo vét lòng hồ chứa nước suối Đầm, huyện Trảng Bom” do Chi cục Trồng trọt, Bảo vệ thực vật và Thủy lợi tỉnh Đồng Nai làm chủ đầu tư, đơn vị thi là công ty Cổ phần Trung Hoa, đơn vị tư vấn giám sát là công ty TNHH xây dựng Phát Huy Hoàng, giám sát trưởng Hoàng Văn Hậu, biển không ghi thông tin thời gian thực hiện gói thầu, dự án.
 |
| Khi nạo vét lòng hồ Suối Đầm, lượng lớn đất, đất bùn, đất mùn, đá mồ côi lớn nhỏ được khải quật. |
Tại khu vực lòng hồ Suối Đầm đang có đơn vị thi công đào, nạo vét thu thập đất, đá mồ côi kích thước lớn (đường kính khoảng 1m và hơn 1m) từ lòng hồ bằng các phương tiện máy xúc.
 |
| Xe chở đất đá nô nức di chuyển như đi trẩy hội. |
 |
| Đá mồ côi lớn nhỏ từ lòng hồ có số lượng khá lớn, được chọn lọc riêng chất lên xe ô tô tải. |
Sau đó sử dụng xe ô tô tải vận chuyển đá này từ dự án chở mang ra ngoài, đi qua đường Cây Đa tập kết tại chùa Pháp Bảo, thuộc xã Bàu Hàm. Tại đây cũng đã tập kết rất nhiều đá tương tự, đá này đang được chùa Pháp Bảo sử dụng xây tháp núi đá tạo cảnh quan.
 |
| Sau đó, đá được chở ra khỏi dự án tiến đến hướng đường Cây Đa. |
 |
| Trong quá trình di chuyển với tốc độ cao, xe đá không được đậy nắp thùng sau khiến người đi đường chỉ biết tránh xa. |
 |
| Vừa lo sợ nguy hiểm đá rơi, vừa gây bụi mù mịt cả tuyến đường. |
 |
| Đá từ lòng hồ Suối Đầm được chở đến chùa Pháp Bảo, xã Bàu Hàm, huyện Trảng Bom cách dự án không xa. |
 |
| Đá này được sử dụng xây dựng tháp núi đá quy mô lớn. Được biết, chùa Pháp Bảo được xây dựng khu Tam bảo, chánh điện, nhà tăng mới từ năm 2010 - 2012. |
Vào những ngày khác cứ khoảng tầm 10 – 15 phút sẽ có 1 xe tải (toàn bộ đều là xe biển số màu vàng của công ty TNHH xây dựng vận tải Hoàng Vinh, công ty có trụ sở tại thị trấn Trảng Bom, huyện Trảng Bom) chở đất có màu đen được đào lên từ lòng hồ Suối Đầm từ cổng HTX Bàu Hàm, qua cầu Thủy Lợi tại xã Bàu Hàm (trọng tải cầu 13 tấn), qua các con đường: đường 19/5, đường 19/5 đi xã Cây Gáo, qua cổng chào xã Thanh Bình (đường Trảng Bom – Cây Gáo), đường Đức Huy – Thanh Bình, đến khu đất đang chủ yếu là đất trồng cây lâu năm gồm các thửa 287, 302, 286, 257 tờ 16 thuộc xã Gia Tân 2, huyện Thống Nhất, Đồng Nai, ngoài cổng khu đất có biển “Đỗ Tâm nhận đổ các loại ống cống, cột, rào”.
 |
| Đất bùn, đất bùn màu đen từ lòng hồ Suối Đầm được chọn lọc riêng chất lên xe tải. |
 |
| Hình ảnh xe tải công ty TNHH xây dựng vận tải Hoàng Vinh chở đất từ lòng hồ Suối Đầm ra khỏi dự án. |
 |
| Đi qua đường 19/5, hầu hết xe chỉ được đậy sơ sài, đất này vẫn vương vãi dọc tuyến đường đi. |
 |
| Qua cổng chào xa Thanh Bình, đường Trảng Bom - Cây Gáo. |
 |
| Qua đường Đức Huy - Thanh Bình. |
 |
| Tiến vào khu đất gồm các thửa 287, 302, 286, 257 tờ 16 thuộc xã Gia Tân 2, huyện Thống Nhất, Đồng Nai. |
 |
| Toàn cảnh khu đất sản xuất phân bón hữu cơ gồm các thửa 287, 302, 286, 257 tờ 16 thuộc xã Gia Tân 2, huyện Thống Nhất, Đồng Nai |
 |
| Sau đó các xe chở đất của công ty TNHH xây dựng vận tải Hoàng Vinh theo đúng tuyến đường đã đi để trở về dự án. |
Qua phản ánh của người dân, khu đất này là một cơ sở sản xuất phân bón hữu cơ của một người đàn ông trẻ tuổi tên Phương. Đang mùa nắng nên họ làm rất nhiều, đất chở đến sẽ được xay ra rồi sàng lọc thành phẩm. Còn theo lời ông Đỗ Đức Hiệp – cán bộ địa chính UBND xã Gia Tân 2, đây là cơ sở sản xuất phân bón hữu cơ của một cá nhân đã hoạt động khảng 2 năm, không phải của công ty nào.
 |
| Hình ảnh xe ô tô tải mang BKS 60C 34226 chở đất từ lòng hồ Suối Đầm đổ tại khu sản xuất phân bón tại xã Gia Tân 2. |
 |
| Sau đso trở về dự án tiếp tục 'ăn hàng'. |
Tại cơ sở này, PV ghi nhận có nhiều đống đất bùn màu đen đang tập kết tại đây, hàng loạt ô tô chở đất đến đổ tập kết đất màu đen tại khu vực ngoài trời, tập kết lộ thiên tại khu đất, sau khi được tãi mỏng phơi khô tương đối sẽ thu gom thành đống cao, sàng lọc thành đất mịn trong nhà tôn.
 |
| Khu sản xuất phân bón tại xã Gia Tân 2 được trang bị mát móc khá sơ sài, nguyên liệu chủ yếu là đất bùn, đất mùn. Tất cả đều được tập kết trực tiếp trên đất. |
“Chủ đầu tư sai, phải chịu trách nhiệm”
Ngày 14/04/2023, có mặt tại 2 bãi đổ thải của dự án thuộc xã Bàu Hàm và xã Hưng Thịnh, PV ghi nhận hiện mới san gạt cỏ một phần nhỏ, đất bằng phẳng, cỏ lâu năm mọc um tùm. Theo quan sát, lượng đất đá tại cả 2 bãi khá “khiêm tốn”, gần như mới đổ, chưa có dấu hiệu lún như đã đổ lâu ngày. Đất đá đang đổ lẫn lộn với nhau, lổm nhổm không đồng nhất một bãi, lởm chởm ở vài thửa, phần lớn được đổ giáp đường đi, ngay đầu lối vào khu đổ thải.
 |
| Hình ảnh một góc tại bãi đổ thải tại xã Bàu Hàm ngày 14/04/2023. Đây là khu đổ thải gần lối xuống bãi đổ thải. |
 |
| Cũng là góc ngay lối xuống bãi đổ thải tại xã Bàu Hàm ngày 26/04/2023. Vị trí này là nơi đang tập kết chủ yếu đất đá. |
 |
| Phần lớn bãi đổ thải tại xã Bàu Hàm cỏ mọc um tùm. |
Như ở bãi xã Hưng Thịnh đất đá chủ yếu đang được đổ tại thửa 6, 7 tờ 23, một số ít đổ tại thưa 8, 11 tờ 23, chủ yếu gần đường đi. Không có bất cứ máy móc nào thực hiện san gạt, không có người trông coi, làm việc.
 |
| Một góc tại thửa 8 tờ 23, bãi đổ thải tại xã Hưng Thịnh ngày 14/04/2023. |
 |
| Bãi đổ thải tại xã Hưng Thịnh, hình ảnh tại thửa 6 tờ 23 ngày 14/04/2023 |
 |
| Bãi đổ thải tại xã Hưng Thịnh, hình ảnh tại thửa 7 tờ 23 ngày 14/04/2023 |
 |
| Cũng là thửa 7 tờ 23 tại bãi đổ thải tại xã Hưng Thịnh, hình ảnh ngày 26/04/2023. |
Đến ngày 26/04, khi chúng tôi quay lại 2 bãi đổ thải này có ghi nhận tại bãi đổ xã Bàu Hàm đang có máy xúc thực hiện san ủi đống thải ngay đầu lối xuống bãi đổ. Tuy nhiên, theo người dân bãi thải này mới đổ gần đây và không phải ngày nào cũng đổ, như ngày hôm nay (tức 26/04) thì họ không đổ.
 |
| Một góc bãi đổ thải tại xã Hưng Thịnh, hình ảnh ngày 26/04/2023 (thửa 6,7,8 tờ 23 đang là nơi chứa đất đá chủ yếu) |
 |
| Tại thửa 11 tờ 23 bãi đổ thải tại xã Hưng Thịnh, hình ảnh ngày 26/04/2023. |
 |
| Tại thửa 11 tờ 23 bãi đổ thải tại xã Hưng Thịnh, hình ảnh ngày 14/04/2023. |
Tại bãi đổ thải xã Hưng Thịnh lượng đất đá cũng đã nhiều lên, con đường lối vào bãi đổ thải in hằn những vết bánh xe, xuất hiện nhiều điểm lồi lõm.
Theo ông Nguyễn Văn Tý – chủ tịch UBND xã Bàu Hàm cho biết: dự án “Sửa chữa, đào, nạo vét lòng hồ chứa nước Suối Đầm, huyện Trảng Bom” do Chi cục Trồng trọt, Bảo vệ thực vật và Thủy lợi tỉnh Đồng Nai làm chủ đầu tư mới được gia hạn thêm lần 2 từ cuối tháng 03/2023 (Gia hạn thời gian thực hiện 2019 – 2023). Lần 1 gia hạn từ cuối năm 2021 (gia hạn thời gian thực hiện 2019 – 2022). Đất, đá sau khi nạo vét được tập kết tại 02 bãi tại xã Bàu Hàm và xã Hưng Thịnh, không được tận thu mang đi bán. Nếu tập kết khác chỗ đã quy định tại 2 bãi thì Chủ đầu tư sai, Chủ đầu tư phải chịu trách nhiệm.
 |
| Dự án sửa chữa, nạo vét hồ Suối Đầm liên tiếp được gia hạn. |
Để thông tin được khách quan, trung thực, chúng tôi đã liên hệ đơn vị chủ đầu tư là Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Đồng Nai, Chi cục Trồng trọt, Bảo vệ thực vật và Thủy lợi tỉnh Đồng Nai. Cùng các đơn vị quản lý địa phương vị trí dự án là UBND huyện Trảng Bom, UBND xã Bàu Hàm; địa phương có cơ sở đang thu gom đất từ lòng hồ là UBND xã Gia Tân 2, tuy nhiên đến nay vẫn chưa có phản hồi.
Chúng tôi sẽ tiếp tục thông tin đến bạn đọc.
Qua tìm hiểu, hiện có 02 dự án liên quan đến hồ Suối Đầm, huyện Trảng Bom gồm:
Dự án 1: “Nạo vét đoạn suối hạ lưu tràn xả lũ Hồ Suối Đầm, bắt đầu từ điểm cuối dự án sửa chữa, đào, nạo vét lòng hồ chứa nước Suối Đầm ra đến Sông Thao thuộc xã Sông Thao” do Phòng Kinh tế huyện Trảng Bom làm chủ đầu tư, gói thầu thi công do công ty TNHH Tiền Phong 1 trúng thầu giá 2,3 tỷ. Công ty này tham gia 5 gói thầu và trúng 5/5 gói thầu đều ở huyện Trảng Bom, tổng trị giá hơn 13 tỷ.
Dự án 2: “Sửa chữa, đào, nạo vét lòng hồ chứa nước Suối Đầm, huyện Trảng Bom” do Chi cục Trồng trọt, Bảo vệ thực vật và Thủy lợi tỉnh Đồng Nai (thuộc sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) làm chủ đầu tư. Dự án đã thực hiện gói thầu thi công ít nhất 2 lần, bắt đầu từ tháng 12/2020 (tổng giá trị khoảng 18 tỷ đồng) đều do công ty Cổ phần Trung Hoa là đơn vị duy nhất dự thầu và trúng thầu (tỷ lệ tiết kiệm dưới 1%).
Công ty Cổ phần Trung Hoa (địa chỉ tại thị xã Hồng Lĩnh, tỉnh Hà Tĩnh) từ 12/2015 đến tháng 1/2023, tổng dự 15 gói thầu, trúng 10 gói trượt 3 gói, tổng giá trị trúng thầu khoảng 352 tỷ đồng. Chủ yếu là các gói thầu xây cầu đường, kè đê - sông, nạo vét, xây dựng cầu đường … tại một số tỉnh Hà Tĩnh, Đồng Nai, Đắk Nông. Riêng tại Đồng Nai đã trúng 5 gói.
Luật sư Nguyễn Văn Lập – Đoàn Luật sư TP HCM cho biết:
Theo quy định tại khoản 3, khoản 4 Điều 43 Nghị định 36/2020/NĐ-CP, đối với hành vi khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông trường trong phạm vi diện tích đất của dự án đầu tư xây dựng công trình được cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt hoặc cho phép đầu tư nhưng sản phẩm khai thác không sử dụng để xây dựng công trình đó mà chưa được phép của cơ quan nhà nước có thẩm quyền cấp phép khai thác thì phạt tiền từ 70.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng đối với trường hợp khoáng sản sau khai thác đem bán cho tổ chức, cá nhân khác; Buộc nộp lại số lợi bất hợp pháp do thực hiện hành vi vi phạm.
Nếu tổ chức, cá nhân mua, bán, vận chuyển, tiêu thụ khoáng sản không có nguồn gốc hợp pháp sẽ bị xử phạt cảnh cáo hoặc phạt tiền từ 300.000 đồng đến 50.000.000 đồng tùy vào giá trị khoáng sản vận chuyển, tiêu thụ trái phép. Đồng thời tịch thu tang vật vi phạm hành chính và buộc nộp lại số lợi bất hợp pháp có được do thực hiện hành vi vi phạm theo quy định tại Điều 17 Nghị định số 98/2020/NĐ-CP.
Trường hợp hành vi khai thác, vận chuyển khoáng sản có yếu tố cầu thành tội phạm thì có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định tại Điều 227 Bộ luật Hình sự 2015.