Thành nhà Mạc không chỉ là di tích lịch sử lâu đời mà còn là một trong những thắng cảnh của thành phố Tuyên Quang, tỉnh Tuyên Quang. Thành có cấu trúc theo kiểu hình vuông, mỗi bề tường dài 275 m, cao 3,5 m, dày 0,8 m, diện tích 75.625m2.
 |
| Thành nhà Mạc không chỉ là di tích lịch sử lâu đời mà còn là một trong những thắng cảnh của thành phố Tuyên Quang. |
Ở giữa mỗi mặt thành có một vành bán nguyệt, giữa vành bán nguyệt đó là cửa, trên cửa xây tháp, mái ngói. Trong tường có một con đường nhỏ xung quanh dùng làm đường tiếp đạn lên thành. Bao bọc tường thành là một lớp hào sâu ngập nước.
Gạch xây thành là loại có kích thước lớn hơn nhiều so với gạch chỉ hiện nay, làm bằng thứ đất có nhiều quặng sắt rất rắn
Trải qua nhiều biến động của lịch sử và sự phát triển của đô thị, Thành nhà Mạc đã bị xuống cấp nhiều.
Tuy nhiên, người dân xa quê khi nhắc đến Tuyên Quang, Thủ đô cách mạng thường không quên nhắc đến vẻ đẹp cổ kính của cổng thành nhà Mạc, các cặp đôi có phong trào chụp ảnh cưới bên trăm năm cổ thành, nhiều hoạ sĩ, nghệ sĩ đã đoạt nhiều giải thưởng qua các tác phẩm “sáng tác” bên vẻ đẹp bể dâu hiếm có đó.
Do quá trình đô thị hóa, xuất hiện các tuyến đường cắt ngang khiến thành cổ bị chia cắt, thành chỉ còn lại một phần dấu vết khi xưa với hai cổng thành phía Tây và phía Nam đã đổ nát và một đoạn tường thành dài chưa đến 100m.
Cổng Tây thành nằm trên địa phận tổ 8, phường Tân Quang, thành phố Tuyên Quang. Đoạn tường thành còn lại duy nhất nằm trên góc đường Bình Thuận và Cổng Lấp.
Gạch rêu ố nham nhở, tường thành nứt toác, cây dại phong kín, những chùm thân rễ si cổ thụ uốn lượn như mãng xà.
 |
| Thành nhà Mạc bỗng chốc bị biến thành "cái lò gạch”. |
Năm 2009, người dân xứ Tuyên ngỡ ngàng khi chính quyền chi hẳn 9,8 tỷ đồng để… đập bỏ hoàn toàn di tích cũ là hai cổng thành hơn 400 năm tuổi để xây dựng lên hai cổng thành mới mà nhân dân xứ Tuyên hài hước gọi là "cái lò gạch".
5 năm đã trôi qua, rất nhiều cơ quan báo chí đã lên tiếng trước thực trạng đau xót của thành nhà Mạc, nhưng mặc cho dư luận xôn xao, báo chí đề cập, các nhà văn hoá, sử học lên tiếng... hai cái "lò gạch" vẫn "trơ gan cùng tuế nguyệt".
 |
Người dân thành Tuyên nhiều khi hài hước với nhau một cách chua chát: "Cứ để im đấy mấy trăm năm nữa thì lại thành di tích ngay, báo chí vào cuộc là chính quyền đạp bỏ thì xứ tôi lại mất di tích…".
