Tháng 3 về, hoa gạo không thiếu ở những miền quê, vùng trung du và miền núi phía Bắc, song lại hiếm hoi lắm ở nội thành Hà Nội mới thấy những cây gạo, bung nở những bông hoa đỏ rực một góc trời như đang muốn gọi hè về. Cây hoa gạo còn có tên là hoa mộc miên, hay hoa pơ lang... là loại cây chỉ bung nở hoa duy nhất vào thời điểm tháng 3, tháng 4 trong năm.
Mỗi độ trút hết lá, cả cây gạo đều là những bông hoa gạo đỏ rực, bông hoa to, cánh hoa dày, điểm xuyết vào đó là những lộc non mơn mởn.... đã tạo nên vẻ đẹp rực rỡ dù ở bất cứ không gian nào.
Không mềm mại như hoa sưa, không thơm như hoa bưởi hoặc hoa loa kèn mà hoa gạo mang vẻ đẹp thô mộc, giản dị. Hoa gạo nở cũng là báo hiệu một mùa hè sắp tới và cũng là hình ảnh gắn liền với những con người sinh ra ở làng quê Bắc Bộ.
Nói về hoa gạo người ta không thể quên về tuổi thơ rong chơi dưới đường làng, mái đình, bờ sông của vùng quê Bắc Bộ.
Chính vì vậy mà mỗi mùa hoa gạo nở, người ta lại nhớ về tuổi thơ nơi tình yêu, tình bạn, tình người được hun đúc và xây đắp. Vì thế mà những câu chuyện tình yêu nam, nữ đã viết lên thành những câu thơ hay như trong chuyện cổ tích:
"Lửa hạ nhen hồng lên dáng hoa
Đường thôn thắm đỏ sắc quê nhà
Em nhắn: đang mùa hoa gạo nở
Anh về ôn chuyện Mộc Miên xưa!"
"Lửa hạ nhen hồng lên dáng hoa
Đường thôn thắm đỏ sắc quê nhà
Em nhắn: đang mùa hoa gạo nở
Anh về ôn chuyện Mộc Miên xưa!"
Cây hoa gạo mới được trồng ở đình làng Định Công (Hoàng Mai, Hà Nội).
Những chùm hoa gạo rung rinh trong gió.
Hoa gạo là tín hiệu báo cho muôn loài biết rằng đất trời đã chuyển từ mùa xuân của yêu đương sang mùa hạ của sự đơm hoa kết trái.
Hoa gạo còn được gọi với những cái tên rất đẹp như hoa mộc miên, pơ lang, cổ bối, ban chi hoa… nhưng cái tên là hoa gạo nghe dân dã và gần gũi với thôn quê Việt Nam nhất.
