3 cuộc đua chưa từng có
Lĩnh vực ngân hàng trong năm 2019 tiếp tục chứng kiến những cuộc chạy đua nước rút, không chỉ là tăng vốn, hút dòng tiền nước ngoài mà còn cả cuộc đua về đáp ứng chuẩn quốc tế và cuộc đua không có điểm cuối về công nghệ.
Sau một thập kỷ u ám, trong năm 2019, hàng loạt ngân hàng ghi nhận sự phát triển bùng nổ với dòng vốn ngoại tiếp tục đổ vào mạnh mẽ.
Thương vụ bán vốn trị giá gần 900 triệu USD cho nhà đầu tư nước ngoài của Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - BIDV (BID) là một kỷ lục. Trong tháng 11/2019, BIDV hoàn tất chào bán 603 triệu cổ phiếu BID (tương đương 15% vốn) cho KEB Hana Bank của Hàn Quốc với giá 33.640 đồng/cp, thu về hơn 20,2 ngàn tỷ đồng (khoảng 870 tỷ USD) sau 2 năm đàm phán. Đây là thương vụ giá trị lớn nhất trong năm 2019. Vốn điều lệ sau phát hành của nhà băng này nâng lên 40.220 tỷ đồng, lớn nhất hệ thống.
Đây cũng là thương vụ lớn nhất của một ngân hàng Hàn Quốc vào ngành ngân hàng Việt Nam, là bước tiếp nối dòng vốn ngoại đổ vào các ngân hàng Việt trong khoảng 2 năm gần đây sau gần một thập kỷ hệ thống ngân hàng vật lộn với khó khăn, xử lý nợ xấu.
 |
| BIDV nhận dòng vốn gần tỷ USD từ Hàn Quốc. |
Trước đó, nhiều ngân hàng như Vietcombank, Vietinbank,... đã bán vốn cho nhà đầu tư nước ngoài. Một số ngân hàng khác cũng đang có kế hoạch tìm kiếm các đối tác ngoại cho sự phát triển của mình.
Gần đây, không chỉ các ngân hàng Hàn Quốc và các ngân hàng từ nhiều nước khác cũng đang chạy đua để mở rộng sự hiện diện của họ tại Việt Nam, đặt cược vào tiềm năng tăng trưởng của đất nước mới nổi khi Việt Nam có ý định nới lỏng các giới hạn sở hữu nước ngoài.
Ngân hàng Shinhan thuộc Tập đoàn tài chính Shinhan của Hàn Quốc gần đây đã vượt qua HSBC để trở thành ngân hàng nước ngoài số 1 tại Việt Nam với khối lượng tài sản 3,3 tỷ USD. Ngân hàng này chính là người đã mua đơn vị bán lẻ tại Việt Nam của ANZ vào năm 2017.
Không chỉ hút vốn ngoại, các ngân hàng cũng đẩy mạnh tăng vốn từ các nguồn khác cho một cuộc đua khác: đạt chuẩn Basel II, một điều kiện bắt buộc theo yêu cầu của NHNN và là tiền đề cho sự vươn ra quốc tế.
Ngân hàng TMCP Sài Gòn - Hà Nội (SHB) của ông Đỗ Quang Hiển (Bầu Hiển) trong những ngày cuối năm được chấp thuận tăng vốn điều lệ từ 12 ngàn tỷ lên 15 ngàn tỷ đồng qua hình thức phát hành cổ phiếu cho cổ đông hiện hữu.
 |
| Bầu Hiển đẩy mạnh mở rộng quy mô SHB. |
SeABank cũng phát hành thêm 168 triệu cổ phiếu giá 10.000 đồng/cp cho cổ đông hiện hữu để tăng vốn điều lệ lên gần 9,4 ngàn tỷ đồng. Hồi tháng 7, ABBank của đại gia Vũ Văn Tiền đã hoàn tất tăng vốn điều lệ lên 5.700 tỷ đồng
Nhóm các NHTM có nguồn gốc Nhà nước, gồm Agribank, BIDV, Vietcombank,Vietinbank cũng đã đề nghị dành lợi nhuận để quyết nhu cầu cấp thiết về tăng vốn điều lệ của các ngân hàng này.
Hồi đầu năm, Vietcombank cũng đã nâng vốn điều lệ thêm hơn 1,1 ngàn tỷ đồng lên hơn 37 ngàn tỷ đồng để không bị tụt lại đằng sau trong cuộc đua với các ngân hàng khác, trong đó có sự nổi lên của các ngân hàng tư nhân. Đây là kết quả của việc NHNN cho Mizuho của Nhật mua cổ phần để đảm bảo duy trì tỷ lệ sở hữu 15% vốn điều lệ và GIC của Singapore mua 2,55% cổ phần VCB hồi cuối 2018.
Với sự mở rộng vốn nhanh chóng, trong năm 2019 đã có 18 ngân hàng đạt chuẩn Basel II, gồm 16 ngân hàng nội, với những cái tên như: VCB, VIB, OCB, ACB, VPB, MBB, TCB, Maritime Bank, HDB, TPB, SEA, VietCapitalBank, VietBank, LVPB, NAB, BIDV và 2 ngân hàng ngoại Shinhan Việt Nam và Standard Chartered Việt Nam.
Một cuộc đua cũng rất dữ dội là xu hướng ứng dụng công nghệ vào trong ngân hàng, như các ứng dụng di động, thanh khoản không dùng tiền mặt, hợp tác với các fintech (MoMo, ZaloPay, Payoo, SenPay,... ), cho vay ngang hàng P2P lending, chuyển đổi thẻ chíp...
 |
| Ngành số 1 Việt Nam, 3 cuộc đua tỷ USD và triển vọng 2020 |
Triển vọng và cảnh báo
Đến nay, lĩnh vực ngân hàng ghi nhận 2 tỷ phú USD là ông Hồ Hùng Anh, chủ tịch Techcombank và bà Nguyễn Thị Phương Thảo, phó chủ tịch HDBank.
Trong tuần giữa tháng 12, ông Hồ Hùng Anh ghi nhận khối tài sản quy từ cổ phiếu TCB tăng từ 1,3 tỷ USD lên 1,4 tỷ USD và xếp thứ 1.749 trên thế giới. Ông Hồ Hùng Anh lọt top danh sách tỷ phú USD của Forbes từ tháng 3/2018 với mức tài sản khi đó là 1,7 tỷ USD.
Bà Nguyễn Thị Phương Thảo là CEO VietJet và phó chủ tịch HDBnak hiện có khối tài sản theo Forbes là 2,7 tỷ USD.
Theo JPMorgan, triển vọng các ngân hàng Việt Nam là sáng sủa. Các ngân hàng Việt là cơ hội đầu tư nổi trội ở Đông Nam Á nhờ sự kết hợp giữa tốc độ tăng trưởng nhanh và khả năng sinh lời đáng kể. Nhiều ngân hàng lớn của Mỹ đang đặt cược lớn vào Vietcombank, Techcombank và ACB.
Đại diện JPMorgan thậm chí cho rằng, lĩnh vực ngân hàng Việt có thể duy trì đà tăng trưởng mạnh mẽ mà không cần lượng vốn lớn trong dài hạn.
 |
| Hai tỷ phú USD trong ngành ngân hàng: Hồ Hùng Anh và Nguyễn Thị Phương Thảo. |
Hiện tại, nền kinh tế Việt Nam vẫn ghi nhận nhiều điểu sáng, gồm xuất khẩu tăng mạnh, thanh khoản trong nước đảm bảo, tỷ giá ổn định và được đánh giá là một trong ít nước hưởng lợi từ cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung.
Ngay trong năm 2019, rất có khả năng Vietcombank sẽ trở thành ngân hàng đầu tiên ghi nhận lợi nhuận 1 tỷ USD.
Trong 3 quý đầu năm, Vietcombank tiếp tục lãi lớn và hướng tới mức lợi nhuận 1 tỷ USD ngay trong năm với một khoản 400 triệu USD vẫn còn đang được ém lại từ đối tác bảo hiểm FWD của Hong Kong chi trả cho thỏa thuận bancassurance.
BVSC dự báo VCB đạt 22,6 ngàn tỷ đồng lợi nhuận trước thuế trong năm 2019 và có thể vượt 32.000 tỷ đồng vào năm 2020 và nhận định dư địa tăng trưởng của ngân hàng này vẫn còn rất lớn trong những năm tới.
Ở chiều ngược lại, các ngân hàng Việt cũng đối mặt với một số rủi ro, trong đó có tình trạng nợ xấu gia tăng trở lại, tín dụng giảm tốc, chính sách quản lý thắt chặt, tình trạng kém minh bạch và một số ngân hàng nhỏ vẫn đang vật lộn trong việc tăng vốn và tái cơ cấu.
Trong năm 2019, chỉ có duy ngân hàng đưa cổ phiếu lên TTCK là VietBank (Upcom), nhưng trong năm tới có thể sẽ có nhiều cổ phiếu lên sàn như: BVB, OCB, ABB, SEA…
Một số ngân hàng đang gặp khó gồm có DongABank (khó tăng vốn); Eximbank (tranh chấp nội bộ cổ đông); NamABank nợ xấu tăng, tranh chấp gia đình; GPBank chưa tìm được đối tác.
Đặc biệt, mới đây, Moody's cũng đã hạ triển vọng của 18 ngân hàng Việt Nam xuống mức tiêu cực. Mặc dù, tổ chức này khẳng định, các hành động xếp hạng đối với 18 ngân hàng được điều khiển hoàn toàn bởi xếp hạng quốc gia và không phản ánh sự suy yếu của hồ sơ tài chính độc lập các ngân hàng. Tuy nhiên, điều này sẽ ảnh hưởng nhất định đến huy động vốn từ nước ngoài, cũng như tất cả TCTD khác trong nước