Lễ hội Vía Bà Chúa Xứ núi Sam là lễ hội truyền thống được giữ gìn và thực hành qua nhiều thế hệ tại thành phố Châu Đốc, tỉnh An Giang. Lễ hội mang đậm nét văn hóa của cư dân vùng sông nước Tây Nam bộ, góp phần gắn kết với đời sống tinh thần của người dân qua nhiều thế hệ. Ảnh: Hcmcpv.org.vn.
Vào năm 2014, lễ hội Vía Bà Chúa Xứ núi Sam được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Vào tháng 3/2022, Chính phủ đã đồng ý đệ trình UNESCO xem xét ghi danh Lễ hội Vía Bà Chúa Xứ Núi Sam vào Danh sách di sản văn hóa phi vật thể đại diện nhân loại. Ảnh: Hcmcpv.org.vn.
Trong tín ngưỡng của người dân Châu Đốc nói riêng và vùng Nam Bộ nói chung, Bà Chúa Xứ núi Sam nằm trong hệ thống Thánh Mẫu, được tôn thờ trong điện thần và tổ chức các thực hành liên quan như lễ hội, tế lễ và các hình thức diễn xướng dân gian khác. Ảnh: Dangcongsan.vn.
Theo truyền thuyết, Bà Chúa Xứ là người được Ngọc Hoàng sai xuống cứu dân độ thế, canh giữ bờ cõi. Bà cũng là một trong 6 nữ thần bất tử theo tín ngưỡng dân gian (5 người còn lại gồm: bà Chúa Bầu, bà Chúa Liễu, bà Chúa Tó, bà Chúa Kho, bà Chúa Ngọc và bà Chúa Xứ). Ảnh: Người lao động.
Từ xa xưa, khi vùng núi Sam còn hoang vu, dân làng lên núi phát hiện pho tượng cổ ngồi trên bệ đá sa thạch. Trong thời gian đó, quân Xiêm thường xuyên quấy nhiễu nước ta. Có lần, quân Xiêm lên đỉnh núi Sam và nhìn thấy pho tượng cổ này. Tuy nhiên, dù nhiều lần ra sức khiêng tượng xuống núi nhưng đều không thành công. Ảnh: Người lao động.
Thấy vậy, dân làng muốn “thỉnh” tượng xuống núi để gìn giữ và thờ phụng. Nhiều thanh niên khỏe mạnh được huy động lên núi nhưng không thể nhấc được pho tượng. Về sau, các bô lão trong làng cầu khấn và được mách “Hãy chọn 9 cô gái đồng trinh để đưa bà xuống núi”. Ảnh: Người lao động.
Dân làng làm theo và vô cùng bất ngờ khi 9 cô gái khiêng tượng xuống núi một cách nhẹ nhàng. Khi xuống đến chân núi, tượng bỗng nặng trịch và không thể di chuyển nữa. Dân làng hiểu rằng, Bà muốn ngự nơi đây nên đã lập miếu thờ tại đó. Ảnh: Người lao động.
Theo nhà khảo cổ học người Pháp Malleret, tượng Bà cao khoảng 1,65m, thuộc loại tượng thần Visnu, tạc dáng người ngồi quý phái, vương giả. Chất liệu tượng bằng đá son, có giá trị nghệ thuật cao. Bức tượng có thể được tạc vào cuối thế kỷ 6. Đến nay, tượng Bà Chúa Xứ núi Sam vẫn là bí ẩn lớn. Ảnh: Người lao động.
Tổ chức lễ hội Vía Bà Chúa Xứ núi Sam là dịp người dân thể hiện tâm thức “uống nước nhớ nguồn”, sự tri ân, tôn kính đối với Bà Chúa Xứ. Theo thời gian, việc tôn thờ, đi viếng Bà không chỉ có người dân TP Châu Đốc, tỉnh An Giang, vùng Tây Nam bộ, mà ở người dân khắp mọi miền đất nước. Ảnh: Người lao động.
Lễ hội Vía Bà Chúa Xứ núi Sam diễn ra từ 22 đến 27/4 (âm lịch) hàng năm. Lễ hội được thực hiện theo nghi thức truyền thống, gồm: Lễ khai hội, lễ phục hiện rước tượng Bà từ đỉnh núi Sam xuống miếu thờ, lễ Tắm Bà, lễ Thỉnh sắc thần ông Thoại Ngọc Hầu và 2 vị phu nhân, lễ Túc yết, lễ Xây chầu, lễ Chánh tế và lễ Hồi sắc. Hàng năm, lễ hội Vía Bà Chúa Xứ núi Sam thu hút hàng triệu lượt người đến tham quan, chiêm bái, góp phần thúc đẩy ngành du lịch phát triển. Ảnh: Angiang.gov.vn.
