Quả quao (miền Bắc gọi là quả núc nác) là một loại cây rừng quen thuộc của người dân vùng núi các tỉnh Nghệ An hay Hà Giang.... Ở những vùng này, quả núc nác vừa là món ăn nhưng cũng là vị thuốc như chống ho, thanh nhiệt... Cứ vào thu, người dân vùng núi lại đi tìm những quả núc nác mọc trên rừng về làm món ăn ưa thích.
Núc nác là cây rừng thân gỗ cao khoảng 10 mét, cây lâu năm có thể cao hơn, loại cây vừa ăn được hoa, vừa ăn được quả. Cây núc nác có quả như cây bồ kết. Quả kết thành từng chùm, dài khoảng 100cm, rộng 7 - 8 cm, buông thõng mềm mại như mái tóc dài mượt của các cô gái Thái.
Đến mùa núc nác ra quả, người dân thường lên rừng tìm hái về chế biến thành các món ăn phục vụ gia đình. Thông thường, người ta thường chế biến các món ăn từ quả núc nác như: núc nác xào thịt bò, luộc chấm chẩm chéo, nộm chua, núc nác xào thịt lợn, núc nác canh măng chua với cà rừng...
Với món nộm núc nác, chúng ta cần nguyên liệu: 2 trái quao; 1 củ cà rốt; giá đỗ; tỏi băm, ớt, chanh, mì chính, đường; lạc rang giã vừa dập; húng quế.
Cách làm: Quả quao được nướng trên bếp than và thái mỏng. Để có món nộm ngon thì quả quao phải đang độ “bánh tẻ”, chưa già, còn có màu xanh đậm, quả non có màu xanh nhạt hơn. Đầu tiên là nướng quả trên bếp lửa, cho cháy đen vỏ bề ngoài đi. Quả chín dần trong quá trình nướng, tạo ra vị thơm đặc trưng của món ăn. Sau đó thái mỏng quả quao đã nướng.
Trộn cùng giá đỗ, cà rốt và rau thơm, lạc rang. Cà rốt nạo sợi vừa đủ ăn. Giá rửa sạch. Bóp phần quao và cà rốt trước cùng các gia vị bột canh, mì chính, nước mắm tỏi băm và ớt, đường tuỳ theo khẩu vị. Cho nước cốt chanh vào đảo đều, cho phần giá đỗ sau cùng. Khi gần ăn cho thêm 1 ít cọng húng quế sẽ làm món nộm thêm thơm và tất nhiên không thể thiếu lạc rang.
Bữa ăn sẽ ngon hơn khi có một đĩa nộm núc nác, với vị mát, đắng nhẹ, hăng hăng của quả quao, vị bùi của lạc rang và rau thơm hòa quyện.
Ngoài ra, bạn cũng có thể thử làm món núc nác xào thịt bò khá hấp dẫn. Để có món ăn này, người dân thường chọn hái những quả non về đưa quả lên bếp nướng qua cho lớp da ngoài phồng rộp như bánh đa. Sau đó mang ra đập và gọt bỏ hết phần vỏ cháy, rồi thái nhỏ từng lát nhỏ cho vào rổ.
Bước tiếp theo rửa sạch, để ráo nước. Các gia vị không thể thiếu cho món xào đó là: mắc khén, ớt, muối, mì chính, dầu ăn, thịt bò tươi, tỏi, lái tía tô thái nhỏ... Sau khi chuẩn bị gia vị xong xuôi thì bắc chảo lên bếp lửa phi dầu lên rồi đổ những lát núc nác lên xào, nêm muối sao cho vừa ăn. Khi núc nác chín mới nêm gia vị vào sau, để tránh làm mất đi hương vị của chúng. Núc nác xào thịt bò có vị đắng nhẹ, hăng hăng, thịt bò thái mỏng ăn ngọt lịm.
Các món ăn làm từ quả núc nác không phải ai cũng ăn được, vì nó hơi đắng và hăng, nói chung tùy theo sở thích của mỗi người.
Ngày nay, quả núc nác không chỉ là món ăn yêu thích của đồng bào miền núi mà còn trở thành món đặc sản ở nhiều nhà hàng, khách sạn. Ảnh: Internet.
