Tháp Mường Và tọa trên một quả đồi đất co 17m, tương truyền do người dân tộc Lào đắp mà thành ở bản Mường Và, xã Mường Và, huyện Sốp Cộp, tỉnh Sơn La.
Niên đại của tháp chưa được xác định rõ ràng bởi không có văn bia ghi lại. Theo truyền thuyết, cách đây khoảng 400 năm có một ông thầy địa lý người Hoa đi qua vùng đất này thấy địa thế đẹp về phong thủy nên đã bàn với Chẩu Hua (người đứng đầu trong vùng) xây dựng chùa và tháp. Ngoài ngọn tháp, nền móng ngôi chùa xưa vẫn tồn tại ở Mường Và.
Về tổng thể, tháp Mường Và được xây bằng gạch vồ, đặc toàn bộ. Tháp có hình trụ vuông, dạng bút tháp, được chia thành 5 tầng.
Phần tháp chính cao 13m, được trang trí hoa văn rất đẹp. Chân móng cao 2,6m, rộng mỗi chiều 9,2m. Tính cả phần chân, tháp có chiều cao 15,6m.
Trước kia, ngọn tháp do các nhà sư người Lào cai quản và dân bản chỉ lên khi đượccho phép. Sau đó, do biến động của lịch sử mà các nhà sư đã rời khỏi đây và ngọn tháp trở nên hoang phế.
Tương truyền, đỉnh tháp từng là nơi đặt một chiếc lọ đựng nước thơm của nàng Ăm (con gái của lý trường Mường Và) - giúp trừ tà ma và bảo vệ chung cho cả dân tộc Lào. Lọ nước này không còn sau khi bị xảy ra trận động đất năm 1938.
Trong nửa thế kỷ trở lại đây, tháp đã hứng chịu nhiều sự phá hủy nặng nề. Đó là vào năm 1965, máy bay Mỹ bắn phá đã phá hỏng đỉnh tháp và năm 1983 động đất làm tháp bị nứt dọc, bong tróc bề mặt, hỏng nhiều hoa văn.
Sau đợt trùng tu mới đây, tháp đã được phục hồi vẻ đẹp vốn có.
Do những lời đồn đại về sự linh thiêng cùng nhiều câu chuyện rùng rợn lien quan đến tháp Mường Và được thế hệ trước kể lại mà người dân trong vùng rất hạn chế ghé thăm tháp, trừ những dịp đặc biệt.
Dù vậy, ngọn tháp vẫn là một điểm tham quan hấp dẫn với du khách phương xa. Từ trên tháp có thề nhìn toàn cảnh bản Mường Và cùng những dãy núi trùng điệp, các thửa ruộng trải rộng đến chân trời.
Dưới chân quả đồi nơi ngọn tháp tọa lạc có nhiều hồ nước rộng, theo lời kể là dấu tích của việc đào đất đắp quả đồi này.
Một quả bom Mỹ từng rơi xuống chân tháp được người dân Mường Và chế thành chiếc kẻng đặt ở đầu bản.
