Dinh thự nhà họ Vương là một trong những công trình kiến trúc hiếm có của vùng núi địa đầu Tổ quốc. Đây không chỉ là nơi sinh sống một thời của gia đình vị thủ lĩnh người Mèo - Vương Đức Chính mà còn là thủ phủ, một pháo đài quân sự vững chắc và kiên cố.
Lối dẫn vào nhà Vương gồm các bậc đá được ghép từ nhiều phiến đá lớn, chạm khắc hoa văn. Cổng và tường thành đá, cao khoảng 3m, có những lỗ châu mai, yểm trợ quân sự. Ảnh: An Thành Đạt.
Mái cổng bằng gỗ được các nghệ nhân xưa trạm khắc tinh xảo, cầu kỳ, từng chi tiết vẫn giữ nguyên không hề mục nát sau bao năm tháng và nắng mưa. Ảnh: Nguyen Thanh - Flickr.
Cột kèo, sàn lát được làm từ gỗ thông bền bỉ, chắc chắn, chi tiết trang trí vô cùng khéo léo. Nhà Vương chọn chi tiết hình rồng, phượng, dơi… để biểu trưng cho sự hưng thịnh, giàu có, xa xỉ của dòng họ.
Những khung cửa làm bằng sắt và chạm khắc gỗ sa mộc cầu kỳ, tinh tế được ông Vương Đức Chính chọn lựa kỹ càng cho dinh thự.
Khu dinh gồm tiền dinh, trung dinh, hậu dinh, lô cốt, chuồng ngựa, nhà bếp. Khu nhà ở gồm 2 tầng, với tổng cộng 64 buồng, là nơi làm việc, phòng ngủ của gia chủ, người giúp việc và binh lính. Giữa các khu nhà là sân rộng, lát đá phiến ngay ngắn.
Trong khuôn viên dinh có kho lương thực, kho thuốc phiện và kho vũ khí. Nhờ thuốc phiện và buôn bán, dòng họ Vương trở nên giàu có khắp vùng, có thể sắm vũ khí, nuôi được binh sỹ, trữ lương thực trong kho.
Trong hình là kho súng trang bị cho binh lính bảo vệ dinh thự.
Phía trên cao, ông Vương Đức Chính xây dựng hai chòi gác bằng đá, có lỗ châu mai để quan sát và chiến đấu. Trước đây, gia chủ luôn bố trí binh lính túc trực canh gác chòi, phát hiện người lạ xâm nhập dinh thự.
Mặc dù không còn người sinh sống tại đây, nhưng bên trong các khu nhà vẫn còn lưu lại nhiều vật dụng, đồ nội thất của gia tộc họ Vương như: bàn làm việc, bàn ăn, bể tắm sữa dê bằng đá. Trong hình là bàn thờ gia tộc của dòng họ.
Bộ bàn ăn đặt trước cửa lô cốt được trạm khắc cầu kỳ vẫn còn nguyên sau hàng trăm năm. Dinh thự tiêu tốn khoảng 15.000 đồng bạc trắng của dòng họ Vương, được xây dựng bởi những người thợ giỏi nhất vùng Vân Nam và người Mông tại Hà Giang. Ngày nay, dinh thự được xếp hạng di tích quốc gia, và đón hàng trăm du khách đến thăm quan, chiêm ngưỡng.
