Nằm ở phía tây bắc tỉnh Kiên Giang, thành phố Hà Tiên được nhiều người biết đến với các cảnh đẹp cùng những nét văn hóa độc đáo. Xung quanh tên gọi Hà Tiên có nhiều cách lý giải khác nhau, phản ánh lịch sử hình thành vùng đất này. Ảnh: một góc thành phố Hà Tiên.
Cách lý giải đầu tiên dựa trên bối cảnh Hà Tiên thuở sơ khai, khi nơi đây là một vùng đất hoang sơ, không người sinh sống. Mạc Cửu và những người đầu tiên đặt chân đến đây đã phải đối diện với nhiều hiểm nguy, như thú dữ, dịch bệnh... Ảnh: Đền thờ họ Mạc ở Hà Tiên.
Trong bối cảnh rừng thiêng nước độc, người ra đồn đại về việc nhìn thấy chư vị thần tiên bay qua lượn lại trên sông, từ đó hình thành tên gọi Hà Tiên, nghĩa là dòng sông có thần tiên. Tuy nhiên, cách giải thích này không có cơ xác thực trên phương diện sử học. Ảnh: Sông nước Hà Tiên.
Theo một cách giải thích khác được giới sử học đưa ra, tên gọi Hà Tiên bắt nguồn từ “Tà Ten”, một ấp cư dân cổ hình thành ở vị trí ngày nay là vùng Đông Bắc thành phố Hà Tiên, tức tả ngạn sông Giang Thành. Ảnh: Quang cảnh khu vực Thạch Động Hà Tiên.
Khi xưa, người Khmer gọi sông này là Tà Ten (hay Prêk Ten) trong đó “Tà” và “Ten” đều có nghĩa là sông. Về sau chữ “Tà” được đọc thành “Hà” và chữ “Ten” được đọc thành “Tiên”, tạo nên tên gọi Hà Tiên như hiện tại. Ảnh: Chùa Lò Gạch ở Hà Tiên.
Xét việc vùng đất này từng chịu ảnh hưởng của vương quốc Khmer trong suốt nhiều thế kỷ thì cách giải thích thứ hai khá hợp lý. Vì vậy mà nhiều nhà nghiên cứu đồng tình với quan điểm này. Ảnh: Biển Mũi Nai, Hà Tiên.
Trong dòng sử Việt, tên gọi Hà Tiên bắt đầu xuất hiện từ thời chúa Nguyễn, khi miền đất Hà Tiên được Mạc Cửu – một thương gia người Hoa thần phục họ Nguyễn – khai phá và cai quản. Năm 1810, vua Gia Long cho lập phủ An Biên trấn Hà Tiên. Ảnh: Mộ Mạc Cửu ở Hà Tiên.
Trải qua những biến động về địa giới hành chính qua từng thời kỳ, Hà Tiên từng là tên gọi một tỉnh từ thời Pháp thuộc cho đến năm 1975, sau đó trở thành tên gọi của huyện, thị xã và bây giờ là thành phố Hà Tiên. Ảnh: Di tích lịch sử Nhà tù Hà Tiên.
Các nguồn sử liệu cũng nhắc đến Hà Tiên qua những tên gọi khác nhau như Phương Thành, Phù Dung, Mũi Nai, Mang Khảm... mà mỗi tên gọi lại có một nguồn gốc hình thành khác nhau. Ảnh: Khung cảnh đồng quê Hà Tiên.
Ngày nay, Hà Tiên là một địa danh du lịch thu hút rất đông khách du lịch gần xa. Ngoài sự hấp dẫn của các thắng cảnh và di tích lịch sử, thành phố này còn có lợi thế phát triển du lịch nhờ vị trí gần đảo Phú Quốc và có cửa khẩu quốc tế với nước bạn Campuchia. Ảnh: Cửa khẩu quốc tế Hà Tiên.
