Trong bối cảnh cuộc sống hiện đại, hình ảnh một lập trình viên thức khuya xoa bóp cổ vì mệt mỏi, một TikToker gục đầu sau 8 tiếng livestream bán hàng, hay một sinh viên đại học chăm chú ôn thi đã trở nên quen thuộc. Những cảnh tượng này không chỉ phản ánh sự bận rộn mà còn cho thấy áp lực mà thế hệ trẻ đang phải đối mặt trong cuộc sống ngày nay.
Một trong những nguyên nhân chính dẫn đến lối sống không lành mạnh hiện nay là thói quen ngồi lâu. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng, việc ngồi lâu không chỉ là một thói quen xấu mà còn là yếu tố nguy cơ gia tăng các bệnh lý nghiêm trọng, trong đó có ung thư, đặc biệt là ở giới trẻ. Sự ảnh hưởng này đang trở thành một vấn đề đáng lo ngại đối với sức khỏe cộng đồng.
Tác hại của việc ngồi lâu
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), việc ngồi lâu được định nghĩa là hành động ngồi hoặc tựa người với mức tiêu thụ oxy tối thiểu (≤1.5MET) trong trạng thái tỉnh táo. Nói một cách đơn giản, ngồi lâu là khi một người duy trì trạng thái ngồi hoặc nằm nghiêng liên tục trên 1 giờ đồng hồ trong suốt cả ngày.
Dưới đây là một số ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe khi ngồi lâu:
- Rối loạn chuyển hóa
Ngồi lâu làm giảm hoạt động của enzyme lipoprotein lipase lên đến 90%, làm tăng nguy cơ béo phì, đặc biệt là béo bụng. Điều này cũng làm gia tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường, cao huyết áp, mỡ máu cao và các vấn đề về axit uric.
- Viêm mãn tính
Việc ngồi lâu làm tăng các yếu tố gây viêm trong cơ thể, khiến cơ thể luôn trong tình trạng viêm mãn tính.
- Ảnh hưởng đường ruột
Việc ngồi lâu làm giảm động lực của ruột, kéo dài thời gian vận chuyển của ruột già lên 30%, làm tăng khả năng tiếp xúc của các chất gây ung thư với ruột.
- Mất cân bằng hormone
Ngồi lâu có thể làm biến động mức độ estrogen trong cơ thể, kích thích các cơ quan đích.
- Lão hóa sớm hệ miễn dịch
Hệ miễn dịch trong cơ thể bị quá tải, khiến khả năng phản ứng yếu đi và dễ dàng dẫn đến tình trạng lão hóa sớm.
- Mệt mỏi tinh thần
Không chỉ là ngồi một chỗ, việc ngồi lâu còn thường xuyên đi kèm với sự tập trung cao độ và căng thẳng tinh thần kéo dài.
Nguy cơ mắc ung thư từ việc ngồi lâu
Một trong những tác hại nghiêm trọng nhất của việc ngồi lâu là nguy cơ mắc ung thư. Cơ chế hình thành ung thư bắt nguồn từ sự thay đổi của các tế bào bình thường do sự xuất hiện của các yếu tố gây viêm, dẫn đến đột biến gen. Mặc dù hệ thống miễn dịch có khả năng giám sát và sửa chữa những đột biến này, nhưng khi các tế bào đột biến "trốn tránh" sự giám sát, chúng có thể phát triển thành ung thư.
Việc ngồi lâu sẽ làm tăng các yếu tố tạo điều kiện cho ung thư phát triển, bao gồm rối loạn chuyển hóa, viêm mãn tính, mất cân bằng hormone và suy giảm miễn dịch. Nghiên cứu chỉ ra rằng, việc ngồi lâu liên quan đến một số loại ung thư, đặc biệt là các loại sau:
1. Ung thư đại trực tràng
Tỷ lệ mắc ung thư đại trực tràng ở nhóm tuổi từ 20 đến 34 đang gia tăng. Ngồi lâu và béo phì là những yếu tố chính làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
2. Ung thư nội mạc tử cung
Việc ngồi lâu dẫn đến tích tụ mỡ, làm tăng hoạt động của aromatase, chuyển đổi androgen thành estrogen, làm tăng nguy cơ ung thư nội mạc tử cung.
3. Ung thư vú
Thiếu ánh sáng tự nhiên và sự giảm tiết melatonin do ngồi lâu làm giảm khả năng ức chế sự phát triển mạch máu của khối u vú, làm tăng nguy cơ ung thư vú.
4. Ung thư phổi
Ngồi lâu trong môi trường thiếu oxy và giảm lưu thông không khí sẽ tạo ra điều kiện cho các tế bào ung thư phổi phát triển.
Cách ngăn ngừa tác hại của việc ngồi lâu
- Vận động ngắt quãng
Hãy chia thời gian làm việc thành những khoảng 25 phút làm việc và 5 phút nghỉ ngơi. Trong 5 phút này, bạn có thể đứng dậy, thực hiện vài động tác giãn cơ, như ngồi xổm, vươn vai hay nhìn ra ngoài cửa sổ. Khi tham gia cuộc họp video dài, hãy thử nhón chân, nâng đầu gối chạm khuỷu tay hoặc xoay người nhẹ nhàng.
- Đi bộ tới nơi làm việc
Nếu có thể, hãy xuống xe sớm hai trạm và đi bộ tới nơi làm việc.
- Thay đổi phương thức giao tiếp xã hội
Thay vì ngồi ăn cùng nhau, hãy thử thay đổi thói quen bằng cách đi bộ cùng nhau. Ngoài ra, hãy thay thế việc chơi game bằng các hoạt động thể dục nhóm. Nếu vẫn muốn chơi game, hãy nhớ đứng dậy và vận động ít nhất mỗi 30 phút để giữ cho cơ thể luôn khỏe mạnh.
Khi nguy cơ mắc ung thư gia tăng do ngồi lâu tại văn phòng, điều quan trọng là chúng ta không nên hoang mang. Thay vào đó, hãy thay đổi thói quen để bảo vệ sức khỏe. Cứ sau mỗi 40-60 phút làm việc, hãy đứng dậy và vận động một chút. Hành động đơn giản này có thể giúp tăng cường khả năng chống lại ung thư từ bên trong tế bào.