Nhắc đến cái tên Charles Darwin (1731–1802), hầu hết mọi người sẽ nghĩ ngay đến Thuyết tiến hóa. Nhưng không phải ai cũng biết rằng nhờ một loài hoa mà nhà bác học thiên tài đã xây dựng nên học thuyết vĩ đại này.
Ngược dòng lịch sử, Darwin là người đầu tiên nhận ra sự quan trọng của loài thực vật có hoa. Chúng chiếm phần lớn trong tổng số các loài thực vật và là nguồn cung cấp lương thực chủ yếu cho con người dưới dạng hạt các loại hạt ngũ cốc.
Đối mặt với sự đa dạng của thế giới thực vật có hoa, Darwin đã có lúc phải thốt lên rằng, sự tiến hóa của các loài hoa là một điều bí ẩn đến khó chịu.
Công trình nghiên cứu sự tiến hóa sinh vật của Darwin bắt đầu từ chuyến đi thám hiểm và khảo sát trên con tàu HMS Beagle, kéo dài 5 năm vòng quanh thế giới từ Anh, đến Nam Mỹ, Thái Bình Dương, Australia, Ấn Độ Dương, Nam Phi và cuối cùng trở về Anh.
Sau khi trở về Anh, ông đã thực hiện nhiều quan sát và nghiên cứu tập trung trên các loài hoa lan. Họ lan là một trong những họ lớn nhất của thực vật, chúng phân bổ nhiều nơi trên thế giới.
Khi trồng và tiến hành nghiên cứu một số loài hoa lan bản địa, Darwin nhận thấy hình dáng phức tạp của chúng là một sự thích nghi cho phép thu hút các loài côn trùng mang phấn hoa sang các bông hoa bên cạnh.
Darwin đã dùng những dữ liệu thu thập được khi quan sát các loài hoa lan và những loài côn trùng thụ phấn tương ứng để củng cố cho thuyết chọn lọc tự nhiên của mình. Ba năm sau đó ông mô tả hiện tượng chọn lọc tự nhiên lần đầu tiên trong tác phẩm “Nguồn gốc các loài”.
Như vậy, có thể nói Darwin đã đặt nền móng cho việc nghiên cứu quá trình tiến hóa của các loài sinh vật trên trái đất thông qua thí nghiệm quan trọng nhất của mình trên các loài hoa lan.
